અજયભાઈ અને રમણભાઈ બંને મિત્રો હતા. એક જ શહેરમાં રહેતા હતા અને સાથે સાથે બંનેએ પોતાના બાપદાદાના ધંધાને સંભાળી લીધો હતો. બંને મિત્રો વારંવાર ફોન ઉપર વાત કરતા અને પ્રસંગોપાત રૂબરૂ મુલાકાત પણ કરતા. અજયભાઈ સ્વભાવે શાંત અને સરળ હતા. રમણભાઈ થોડાક સ્વમાની અને પોતાના સ્વમાન માટે વધારે પડતા આશાવાદી હતા. અજયભાઈને રમણભાઈ સાથે ઘણા વખતથી વાત થઈ નહોતી એટલે ફોન કર્યો કે રમણ આપણે ઘણા વખતથી મળ્યા નથી એટલે આપણે મળીએ. બંને મિત્રએ મળવાનું નક્કી કર્યું.
નક્કી થયા પ્રમાણે સાંજે બગીચામાં બંને મિત્રો ભેગા થયા. બંનેએ ઘણી વાતો કરી, જૂનાં સંસ્મરણોને વાગોળ્યાં, પણ રમણભાઈ જરા ચિંતામાં હોય એવું અજયભાઈને લાગ્યું, “રમણ તું કંઈક ચિંતામાં હોય એવું લાગે છે.” “ના, એવી કોઈ ચિંતા નથી પણ ઘરમાં થોડી ચણભણ ચાલે છે. આજના છોકરાઓને હવે આપણી વાત અને સલાહ નકામી લાગે છે, જાણે આપણને કાઈ ખબર જ પડતી નથી. પોતાના વિચાર પ્રમાણે વર્તન કરે છે. બાકી બધું બરોબર છે ચિંતાનું કોઈ કારણ નથી.”
અજયભાઈને અને રમણભાઈને એક દીકરો અને દીકરી હતા. બંને એ દીકરીના અને દીકરાના લગ્ન કરી દીધા હતા. બંનેના દીકરાની વહુ સારી અને સંસ્કારી હતી.
અજયભાઈ તેના કૌટુંબિક માહોલમાં સેટ થઈ ગયા હતા પણ રમણભાઈ સેટ થઈ શક્યા નહોતા. તે વિચારતા કે આપણને કોઈ વડીલ તરીકે નથી માન આપતું કે નથી કોઈ સાંભળતું. અજયભાઈ, રમણભાઈના સ્વભાવથી પરિચિત હતા એટલે અજયભાઈએ કહ્યું, “રમણ, તું થોડા દિવસ મારા ઘરે રહેવા આવ. આપણે સાથે રહ્યાને ઘણો સમય થયો છે સાથે રહેવાની મઝા આવશે.”
“હા, તારી વાત સાચી છે. હું નક્કી કરીને તને કહીશ.”
રમણભાઈએ તેમના પત્નીને વાત કરી. અજય થોડા દિવસ તેના ઘરે રહેવા જવા માટે કહે છે. દીકરા, વહુને પણ વાત કરી, તેમને પણ અજયકાકાને ત્યાં રહેવા જવાની સંમતિ આપી. રમણભાઈએ અજયભાઈને ફોનથી જાણ કરી. અજયભાઈએ તેના દીકરા અનીલ અને પુત્રવધૂ દીપાને વાત કરી. ઘરનો માહોલ આનંદમય થઈ ગયો. રમણભાઈ, અજયભાઈને ત્યાં રહેવા આવ્યા. અજયભાઈના દીકરા અને વહુએ રમણભાઈ અને તેમના પત્નીને સારી રીતે આવકારી અને પગે લાગ્યાં.
અજયભાઈ કહે, “રમણ, તેં સારું કર્યું, મારી વાત માની. આપણને સાથે રહેવાનો લ્હાવો મળશે.” દીપાએ પૂછ્યું, “કાકા, ચા તમારા માટે કેવી બનાવું? પપ્પા તો ઓછી ખાંડની ચા પીવે છે. પપ્પાને ડાયાબીટિસ નથી પણ સાવચેતી માટે.” “જોયું રમણ, દીપા મારો કેટલો ખ્યાલ રાખે છે.” “હા, બેટા, કાકા માટે પણ એવી જ ચા બનાવજે.” રમણભાઈ વિચારમાં પડી ગયા.
રીટા, વિજયે (રમણભાઈનો દીકરો પત્ની અને રમણભાઈની પુત્રવધૂ) પણ મહેમાન આવ્યા ત્યારે આમ જ પૂછ્યું હતું અને ત્યારે મેં કહ્યુ હતું, “ડાયાબીટિસ નથી તો શું! કેમ મોળી ચા પીવાની અને અત્યારથી એવી ચિંતા શું! કામ કરવાની?” “એ ય! રમણ, ક્યાં ખોવાઈ ગયો? દીપા ચા-નાસ્તો લાવી છે. આપણે તેની મહેનતને ન્યાય આપીએ.” દીપાએ અજયભાઈને પૂછ્યું, “પપ્પા, રાત્રે જમવામાં શુ બનાવું?” “બેટા, જે બનાવ તે, મને તો તારા હાથની બધી જ રસોઈ ભાવે છે.” “ના, પપ્પા તમને આખાં રીંગણાનું ભરેલું શાક બહુ ભાવે છે, તે બનાવીશ.” “કાકા, તમને અને કાકીને ભાવશે ને?” “જોયું રમણ, દીપાને પણ ભાવે છે પણ મારી દીકરી મારા નામે બનાવશે. હું પણ ખુશ, દીપા પણ ખુશ.” રમણભાઈ, અજયભાઈ અને દીપાની વાત સાંભળીને વિચારમાં પડી ગયા. રીટા સાથેની વાત યાદ આવી ગઈ કે રીટા જ્યારે પૂછતી ત્યારે હું સીધા જવાબ નહોતો આપતો. અને કહેતો ‘મને પૂછીને રસોઈ તો તમારી પસંદગીની જ બને છે. તો પૂછો છો શું કામ?’ અજયભાઈ, રમણભાઈની વારંવાર વિચારમાં પડી જવાની સ્થિતિને નિરખી રહ્યા હતા. અને વિચારતા કે રમણને કંઈક તો સમજાઈ રહ્યું છે. જરૂર તેના વર્તનમાં ફેરફાર થશે.
રમણભાઈ, અજયભાઈના ઘરમાં બનતા દરેક પ્રસંગને પોતાની રીતે મૂલવી તેમાં રહેલી હકારાત્મક બાબતને પોતાનામાં ઉતારી રહ્યા હતા. અને મનોમન સંઘર્ષ કરતા હતા. પંદર દિવસનો સમય તો જોતજોતામાં ક્યાં પસાર થઈ ગયો એ ખબર ન પડી. અજયભાઈએ એક વાતની નીંધ લીધી હતી કે રમણને અહીંયા રહેવા બોલાવ્યો એ ફાયદામાં રહેશે.
“અજય, અમને અહીયા આવ્યાને પંદર દિવસ થયા અને આ સમય ક્યાં પસાર થઈ ગયો એ ખબર જ ન પડી. હવે અમે ઘરે જઈએ. વિજય અને રીટા રાહ જોતાં હશે. અને તું વચન આપ કે જલદી તું મારે ત્યાં રહેવા આવીશ.”
અજયભાઈએ રહેવાનો આગ્રહ કર્યો પણ રમણભાઈએ વિજયને ફોન કરી ગાડી મંગાવી લીધી હતી. ભારે હૈયે બંને મિત્ર છૂટા પડ્યા. રમણભાઈને લાગ્યું કે તે કંઈક અહીંથી લઈને જાય છે. અજયભાઈને લાગ્યું કે મેં રમણને કંઈક સકારાત્મક આપ્યું. વિજયે ગાડી મોકલી હતી. અજયભાઈને આવજો કહીને ગાડીમાં ઘરે જવા નીકળ્યા. રમણભાઈએ રસ્તામાં ગાડીને એક સાડીવાળાની દુકાનને ઊભી રાખવા કહ્યું. રમણભાઈના પત્નીએ પૂછ્યું, “શું કામ છે?” “તું મારી સાથે દુકાનમાં ચાલ, અને રીટા માટે સારી મોંઘી સાડી પસંદ કર.” “પણ રીટાને ગમશે?” “હા, ગમશે, માતા, પિતા જે ભેટ આપે એ છોકરાઓને ગમે જ.” રીટા માટે સારી મોંઘી સાડી પસંદ કરી અને વિજય માટે સૂટનું કાપડ ખરીદ્યું. રમણભાઈની પત્ની પણ મનોમન ખુશ હતાં.
સાડીવાળાની બાજુમાં મીઠાઈની દુકાન હતી, ત્યાંથી રીટાને ભાવતી બંગાળી મીઠાઈ અને વિજયને ભાવતી મીઠાઈ ખરીદી ઘરે પહોંચ્યાં. વિજય અને રીટા રાહ જોતાં હતાં. બંને પગે લાગ્યાં. અજયકાકાના સમાચાર પૂછ્યા, “પપ્પા, ચા બનવું કે ઠંડું આપું?” “રીટા બેટા, વિજય, એ બધું પછી, પહેલાં મારી પાસે બેસો.” રીટાએ રમણભાઈના પત્ની (સાસુ) સામે જોયું. તેમણે આંખોથી હા દર્શાવી. “લે, બેટા, આ સાડી, અમે તારા માટે ખરીદી છે અને વિજય તારા માટે સૂટનું કાપડ ખરીદ્યું છે. અમારા બંને તરફથી ભેટ.”
રીટા, વિજયે એક બીજા સામે જોયું, હકારની સંમતિથી ભેટ લઈ અને બોક્સ ખોલ્યું. બંનેના ચહેરા ઉપર આનંદ છવાઇ ગયો અને ભાવવિભોર થઈ મમ્મી પપ્પાને ફરીથી પગે લાગ્યાં. રમણભાઈ અને તેની પત્ની પણ ભાવવિભાર થઈ ગયાં, ઘરમાં ખુશી, ખુશી છવાઈ ગઈ.
વિજય અને રીટાએ કહ્યું, “મમ્મી, પપ્પા, આપનો ખૂબ ખૂબ આભાર, અમને બંનેને આપની ભેટ બહુ જ ગમી.”
રમણભાઈને બહુ ગમ્યું કે પહેલી વખત ભેટ આપી અને બાળકોએ પસંદ કરી. રમણભાઈ પણ મનોમન બહુ જ ખુશ થયા. રમણભાઈ દરેક બાબતમાં ફેરફાર કરી પોતાની જાતને પરિવર્તિત કરતા ગયા અને ઘરનો માહોલ બદલાતો ગયો. એક સાંજે રમણભાઈ એમના પત્ની, વિજય અને રીટા દીવાનખંડમાં બેસીને વાતો કરતાં હતાં, ત્યારે વિજયે પૂછ્યું, “પપ્પા, તમારા આ પરિવર્તનનું રહસ્ય શું છે?” “કંઈ નહીં બેટા, હું એમ માનતો હતો કે પરિવર્તન નવી પેઢીમાં થવું જોઈએ. જૂની પેઢી પાસે અનુભવ, સમજણ અને સ્થિરતા હોય છે પણ હું મારી આ ધારણામાં ખોટો હતો, એ વાત મને અજયને ત્યાં સમજાણી કે નવી પેઢીને પરિવર્તિત કરવા માટે જૂની પેઢીએ પોતાની સમજણ, અનુભવ અને ઠાવકાઈથી નવી પેઢીને દોરવવી પડે અને સમયની માગને પણ ધ્યાનમાં રાખવી પડે. બસ આ બધું જ વિચારતો ગયો અને આજે પરિણામ આપણી / મારી સામે છે.” “હા! પપ્પા, તમારી વાત સાચી છે. નવી પેઢીએ પણ જૂની પેઢીના આચાર, વિચાર, માન, સ્વમાનને સ્વીકારવા અને અનુસરવા પડે. તો જ બે પેઢી વચ્ચેનો જે જનરેશન ગેપ છે એ ઓછો થાય અને પુરાય.”
અજય આવવાનું કહેતો હતો, “ફોન કરું?” “ફોન ન કરતો હું જાતે જ આવી ગયો છું, સહકુટુંબ, મુદ્દલ અને વ્યાજ સાથે તારા પરિવર્તનને વસૂલવા માટે અને મૂલવવા માટે.” ને, આ વાક્ય સાથે દીવાનખંડ બધાંના મુક્ત હાસ્યથી ગુંજી ઉઠ્યું. ‘પરિવર્તન એ કુદરતનો નિયમ છે. સર્વ પરિસ્થિતિ પરિવર્તનશીલ છે. એ વાત કુદરત પાસેથી આપણે સ્વીકારવી અને શીખવી પડે કારણ કે કુદરત પોતે જ પરિવર્તનશીલ છે.’
ભાવનગર, ગુજરાત
e.mail : Nkt7848@gmail.com
