પાબ્લો નેરુદાનાં કાવ્યોના ભાવાનુવાદો, નવેસરથી (૧)

Tyranny — જુલમ 

રે હૃદયહીન નારી, 

દોષ ભૂલી જનારી તારી જુલમી બુદ્ધિ, 

સુસજ્જ ચોખ્ખી બેપરવાઈ, 

હે આકાશપુત્રી, 

એ વડે 

મારા આ નિ:સંગ સમયમાં

મારી વ્હારે ધા. 

સાગર સમો સભર કાળ,

નવી ચીજ સમો વ્યગ્ર વ્રણ,

મારી ભાવનાની જિદ્દી જડને આવરીને

મારા સલામતી-કેન્દ્રને

કરકોલી રહ્મા છે.

ઊછળે છે હૃદયના ધબકાર,

અનેક મોજાં ભેગું જાણે એક મોજું.

ઊંચકાયેલું છે

કૂદીને મરી જવા નિરાશ 

મારું આ મસ્તક …

મારી અચળતામાં વિપરીત કશુંક 

ધ્રૂજે છે,

આંસુ ઊમટે એ તળિયેથી  

ઊગે છે,

અણિયાળા પાનવાળું 

સૂકું એક ઝાંખરું …

= = =

(2 March 99 – 19 Jan 25 USA)

પાબ્લો નેરુદાનાં કાવ્યોના ભાવાનુવાદો, નવેસરથી (૨) 

Slaw Lament — મન્દ વિલાપ

સભર નિશામાં ધીમેશથી 

સરે છે નામ તારું …

જળ એનાં વહે છે અને 

પડીને તૂટે છે અને 

તૂટીને પ્રસરે છે 

શાન્તતામાં …

આછી ઇજા સારુ

પથ ભૂલેલા પથિકના 

સંભળાઇ જતા પદરવ સમું

પોતાના અપાર પણ 

ક્ષણિક સન્માનને સારુ …

અચાનક સમજાયેલું 

કશુંક ખિન્ન મનથી 

પ્રસરેલું 

ઉભરાય છે હૃદયમાં

ક્રૂર પાનખરના 

શમણા સમું …

પૃથ્વીનું જાડું મોટું પૈંડું, 

ટાયર એનું વિસ્મૃતિ-ભીનું 

ગબડે છે અને

કાપે છે સમયને 

ન મપાય એવાં અડધિયાંમાં. 

વરસાદી સરસરાટીમાં ફૅંકાતા 

કમજોર તેજ-તણખા.

એનાં કઠિન જળપાત્ર.

તારા સ્થાનભ્રષ્ટ હૃદયને 

આ ઠંડી ધરામાં 

ઢાંકે છે.

= = =

(3 March 99 -21 Jan 25 USA)

સૌજન્ય : સુમનભાઈ શાહની ફેઇસબૂક દીવાલેથી સાદર

આજે પ્રિય કવિ Jyoti Deshmukhના એક કાવ્યનો ભાવાનુવાદ.

***

સહેલું નહોતું મારા માટે જરા ય

તને અલવિદા કહેવાનું 

ખરેખર તો મેં ક્યારે ય નથી કહ્યું અલવિદા તને.

દોડ્યા જ કર્યું તારા પડછાયાઓ પાછળ મેં 

તને પકડી પાડવા, તને રોકવા

અને જ્યારે જ્યારે લંબાવ્યો હાથ

ત્યારે મારો જ હાથ

મોં પર મને તમાચો બનીને વાગ્યો

તું ‘આવજો’નો હાથ હલાવતો

મારા હાથ વેરાઈ જતા,

દૂર પહોંચી જતા

રસ્તાના છેડે ઊભા રહી 

મારી સામે જોતા પાછું વળીને

હું સંમોહિત જાણે

દોડીને પહોંચતી તારા લગી

ને મારા પ્રેમ પરના એકાધિકારથી આશ્વસ્ત તું 

મને છોડીને પછી 

શામેલ થઈ જતો

દુનિયાની દોડધામમાં 

ને હું 

ખોટા નંબરનાં ચશ્માં જેવો

તારો પ્રેમ પહેરી રાખી

લથડતી

ઠેસ ખાતી

ચાલ્યા કરતી 

તારી પાછળ પાછળ 

મારી પાસે યાદોનો પટારો છે

તારી પાસેથી એક પોટલી તો ખરી

તારે દોડવું’તું બહુ તેજ, બહુ આગળ 

તો ક્યારેક ક્યારેક 

ભાર લાગ્યો હોય એવી યાદોને

તેં ભૂંસી નાખી

મારી ધીરજનો ઘડો

ભરાઈ ગયો છે હવે

એના વજનથી 

બેવડ વળી ગઈ છે મારી કાયા

યાદોના પટારાને ઊધઈ ચડી છે

કોતરાયેલા લાકડાની રજૂ

ખરીખરીને ભરાઈ ગઈ છે મારા નાકમાં 

ને શ્વાસ રૂંધાય છે મારો

હવે અહીં આટલે જ પડતો મૂકીશ 

આ પટારાને 

નહીં વેંઢારું એનો બોજો

પૂરી કરીશ બાકીની સફર

હાથ હલાવતા 

રસ્તાની બન્ને બાજુ ખીલેલાં ફૂલને

નિહાળતા નિહાળતા.

સૌજન્ય : નંદિતાબહેન મુનિની ફેઇસબૂક દીવાલેથી સાદર

પ્રિય કવિ રૉબર્ટ બ્લાયના એક ગમતા કાવ્યનો ગુજરાતી અનુવાદ. મૂળ અંગ્રેજી કાવ્યનું શીર્ષક છે: ‘Things to Think’. (https://www.writersalmanac.org/index.html%3Fp=9621.html)

શું વિચારવું  

પહેલાં ક્યારે ય ન વિચાર્યું હોય, એ રીતે વિચારવું.

ફોન રણકે, તો વિચારો,

કે 

તમે પહેલાં ક્યારે ય ન સાંભળ્યો હોય એવો વિશાળ કોઇ સંદેશ આવ્યો છે –

યેટ્‌સની સો પંક્તિઓ કરતાં પણ વિશાળ.

વિચારો, કે 

તમારા દ્વાર પર કોઇ લાવે છે

એક રીંછ, જે કદાચ

ઘાયલ અને પાગલ છે; 

કે પછી,

કોઇ સરોવરમાંથી બહાર આવે છે 

એક મોટું મૃગ –

એનાં શૃંગ પર એ લાવે છે એક બાળક:

તમારું પોતાનું બાળક, જેને તમે ક્યારે ય દીઠું નથી.

કોઇ દરવાજો ખખડાવે,

તો વિચારો,

કે 

તમને કોઇ અદ્ભુત વસ્તુ આપવામાં આવશે :

તમને કહેવામાં આવશે,

 કે

 તમને ક્ષમા આપવામાં આવી છે,

– કે

બધો સમય મહેનત કરવી જરૂરી નથી, 

– કે 

એવું નક્કી થયું છે કે તમે આરામથી લંબાવશો

તો કોઇ મરી નહીં જાય.

સૌજન્ય : નંદિતાબહેન મુનિની ફેઇસબૂક દીવાલેથી સાદર