દિન બધો
સૂરજને પીઠ પરે વેંઢારતો
દોડતો’ક રે’તો ….. રેતમાં કાંઠાની
નિજ મૂગીં..ત.બ.ડ.ક..મૂગીં-થી તાલ દેતો॓॓॓॓॓ રે’ દરિયાની ભરતી-ઓટમાં
ઊછળતાં લસરતાં જળ મોજીલાંને …..
હવે –
આ ડૂબતો સૂરજ
આકાશ ભરોસે …
ને અશ્વ
એના રખેવાળ ભરોસે
રાતભર.
૨૦.૧૧.’૨૨.
દિન બધો
સૂરજને પીઠ પરે વેંઢારતો
દોડતો’ક રે’તો ….. રેતમાં કાંઠાની
નિજ મૂગીં..ત.બ.ડ.ક..મૂગીં-થી તાલ દેતો॓॓॓॓॓ રે’ દરિયાની ભરતી-ઓટમાં
ઊછળતાં લસરતાં જળ મોજીલાંને …..
હવે –
આ ડૂબતો સૂરજ
આકાશ ભરોસે …
ને અશ્વ
એના રખેવાળ ભરોસે
રાતભર.
સાવ ઝાંખા શબ્દના અજવાસમાં,
હું ઉકેલું છું; મને હર શ્વાસમાં.
શી રીતે પૂરી થશે મારી સફર ?
કોઇ પણ સાથે નથી સહવાસમાં !
હર પળે સંશય રહે છે એટલે;
ઠોકરો ખાધી છે મેં વિશ્વાસમાં.
જિન્દગી છે; ત્યાં લગી જીવવું રહ્યું,
સુખ નહીં તો સુખના આભાસમાં.
શી રીતે જૂદો તમે કરશો મને ?
હું વસું છું; આપના હર શ્વાસમાં.
========
હજારો શક્યતાઓ જોઇ છે !
આંખના રણમાં હજારો શક્યતાઓ જોઇ છે !
રેત કણ-કણમાં હજારો શક્યતાઓ જોઇ છે !
મારા ચહેરામાં હજારો ફેરફારો થઇ ગયા !
મેં ય દર્પણમાં હજારો શક્યતાઓ જોઇ છે.
આંખ સામે જે તૂટી જાતાં ય જોયા છે અહીં,
એ જ સગપણમાં હજારો શક્યતાઓ જોઇ છે !
કોઇ પણ જન્નતને હું ઝંખુ નહીં કોઈ ક્ષણે,
ઘરના આંગણમાં હજારો શક્યતાઓ જોઇ છે !
========
થઇ ગયો છે !
જ્યારે સમય જીવનમાં; શમશીર થઇ ગયો છે,
હસનાર એક ચહેરો, ગંભીર થઇ ગયો છે !
હર રોજના બનાવો, હર રોજની પીડાઓ,
પ્રત્યેક માનવી જ્યાં; તસ્વીર થઇ ગયો છે
આંસુ અમારા કરમે; એણે લખી દીધાં છે !
જલસો તો આપ કેરી જાગીર થઇ ગયો છે !
છોડીને ચાલી મીરાં; એની જ સાથ પળમાં,
મેવાડ આખો જાણે; મલીર થઇ ગયો છે !
સંબંધ આપણો આ; સાદો નથી પરંતુ,
તું મારે માટે જાણે; તકદીર થઇ ગયો છે !
સ્વતંત્રતા મળી છે; એની અસર આ કેવી ?
હર એક માનવી અહીં; શૂરવીર થઇ ગયો છે !
શોધું છું માનવી હું; પણ, માનવી તો આજે;
મસ્જિદ થઈ ગયો છે ! મંદિર થઈ ગયો છે !
નવું કશું લખવું ન સૂઝે એટલે મારી ટેવ પ્રમાણે હું રુમિ પાસે જઉં છું. એ મને એનાં કાવ્યો ધરે છે ને હું એને મારી ભાવ-ભાષામાં અવતારી લઉં છું :
રુમિ કહે છે :
ભીતરની કોમળતા
શોધી લેશે જ્યારે એ ગુપ્ત ઇજાને
દર્દ પોતે જ તોડી નાખશે ખડકને
ને પછી
ઓહ ! આત્મા પ્રગટશે
પ્રગટવા દેજે
++
કશુંક ગુમાવીએ એટલે રોષ થાય. એ વિશે રુમિ કેવું કાવ્ય સરજે છે, સાંભળો :
તારા વિના મેં વાવ્યા હતા કેટલાક પુષ્પછોડવા
એ થઈને ઊભા
કાંટા
મેં જોયો એક મયૂર
બની ગયો
સર્પ
તન્તુવાદ્ય હાર્પ વગાડું છું
પણ જનમે છે
નર્યો ઘૉંઘાટ …
ઊંચા સ્વર્ગે પ્હૉંચી તો ગયો
પણ એ નીકળ્યું
ખદબદતું નર્ક
++
રુમિ પોતાના દુ:ખમાં ડુબકી મારે છે, ત્યારે :
મને એમ છે કે હું તને તન્તુવાદ્યની જેમ
છાતીએ વળગાડી રાખું
ને આપણે બન્ને પ્રેમથી રડી લઈએ …
તારી કાયા મારાથી ભલે દૂર છે પણ
મારા હૃદયથી તારા હૃદય લગીની બારી તો ખૂલ્લી છે
રડી લે તારી બધી જ વેદનાઓને
તારી નિરાશાઓને
કહી દે એમને ફારસીમાં ને પછી ગ્રીકમાં…
તું બેહદ જીવન્ત છું
કહી દે
શી રીતે છું
++
‘પક્ષીપાંખ’ નામના એક કાવ્યમાં રુમિ સરસ આશ્વાસન આપે છે :
તેં ગુમાવ્યું એની વેદના તને દર્પણ ધરે છે
તું શૌર્યથી કામ કરું છું ત્યાં
માની લે કે એ કુરૂપ હશે
પણ જો
ખરેખર તો તું જોવા ઝંખતી’તી એ
એ જ છે તારો હસમુખ ચ્હૅરો
તારી હથેળીઓ ખૂલે છે ને બંધ થાય છે ને ખૂલે છે
મુઠ્ઠી સદા વળેલી હોત કે
હથેળીઓ સદા ખુલ્લી હોત
તને લકવો થઈ જાત
તારી ઘેરી હાજરી હરેકમાં છે
સંકોચમાં અને વિસ્તારમાં
બન્ને બરાબર ગોઠવાયેલી છે
પક્ષીની પાંખોની જેમ
= = =