‘હા, સર, હું જ શ્રીમતી ગુપ્તા છું. તમારે મારું શું કામ પડયું છે?’

‘મારું નામ માર્ક હેન્ની છે. આજ તમારા દ્વારે મને તમારા પુત્રની તેમ જ મારા પિતાશ્રીની મૈત્રી લાવી છે!’

અમે બન્ને પતિ-પત્ની બે ચાર ક્ષણો તેના ચહેરા સામું જોતાં, મનોમન આશ્ચર્ય અનુભવતાં મેં તેને પૂછી જ નાંખ્યું, ‘મિસ્ટર હેન્ની, તમે શું કહીં રહ્યા છો, તે મને સમજાતું નથી. તમે જરા વ્યવસ્થિત રીતે ફોડ પાડીને કહો તો અમે વાતને સમજી શકીએ.’

સરિતાએ મારી વાતને ટેકો આપતાં કહ્યું, ‘તમારા પિતાશ્રીની સાથે અમારા બાળકની દોસ્તી કઈ રીતે હોઈ શકે? અમારો  દીકરો તો હજી ફકત સાડા ચાર વર્ષનો છે?’

સરિતાને ઘીરજ આપતાં માર્ક હસતા હસતા બોલ્યો, ‘મને પૂરી ખાતરી છે કે મેં યોગ્ય વ્યકિતના ઘરનું જ દ્વાર ખખડાવ્યું છે’. આ પ્રમાણે કહેતાં તેણે પોતાની બ્રીફ કેસ ખોલી તેમાંથી એક કવર કાઢી તેણે મારા હાથમાં મૂકતાં મને કહ્યું, ‘મિસ્ટર ગુપ્તા, આજથી લગભગ દોઢેક વર્ષ પહેલાં ઉનાળાની એક સાંજે હેન્રીએટા ટાવન પાર્કમાં રમતા તમારા બાળકના મારા પિતાજીએ ફોટા પાડ્યા હતા. તે તમને દેવા માટે આવ્યો છું.’ એક પછી એક રંગીન ફોટાને જોતાં ક્ષણવારમાં તે સાંજ અમારી આંખ સામે તરવરવા માંડી.

ઉનાળાની એક સાંજે કુણાલ ઝરણામાં કાગળની હોડી તરાવતો, મન મૂકીને આનંદવિહાર કરતો રમી રહ્યો હતો એવામાં માથે કાળી હેટ પહેરેલો અને ડોકમાં કેમેરાને ઝુલાવતો એક સાઠ-પાંસઠ વર્ષનો અમેરિકન અમારી તરફ આવ્યો. દૂરથી અમને કેમ છો, પૂછતો તે ઘીમે પગલે વહેતાં ઝરણાં તરંફ જઈને કુણાલ સંગ એક બાળક બની તેની સાથે કાલું ઘેલું બોલતો રમવા લાગ્યો.

કુણાલને તેની સંગે કોઈ પણ સંકોચ વિના રમતો જોઈને અમે વિચારવા લાગ્યાં, ભલા, આ માણસ કોણ હશે? ખાસ કરીને આ દેશમાં ઈશ્વર સમા લાગતા માણસ પરે આપણે કોઈ પણ પ્રકારનો ભરોસો મૂકીને અજાણ્યા માણસ જોડે બાળકને રમવા ન દેવાય. સરિતાએ મને કહ્યું, ‘આલોક, તું અહીં બેસ. હું જરા ત્યાં જઈને જોઉં કે તે માણસ છે કોણ?’

સરિતાને તેમની નજદીક આવેલ જોઈને તેને હસીને આવકારતાં પોતાની ઓળખાણ આપતા કહ્યું, ‘મેમ, મારું નામ બાબ હેન્ની છે. આમ તો હું ફલોરિડાનો વતની છું. અહીંયા હું મારા દીકરાના ઘરે ફરવા આવ્યોછું. જો તમને કશો વાંઘો ન હોય તો હું તમને એક સવાલ પૂછું? તમારા પુત્રનું નામ શું છે? અને તે કેટલા વરસનો છે?’

‘તેનું નામ કુણાલ છે. આગામી નવેમ્બરમાં તે ત્રણ વર્ષનો થશે.’

‘મારે પણ તમારા દીકરા જેવડો મારા દીકરાનો માઈકલ નામનો પુત્ર હતો.’ આટલું બોલતા તેની આંખમાં ઝળઝળિયાં આવી ગયાં. ‘લગભગ આજથી બે વરસ પહેલાં મારા પૌત્ર એક સમી સાંજે અમારી શેરીમાં સાઈકલ ફેરવી રહ્યો હતો. એક નવ શિખાઉ દારુ પીઘેલ યુવાનની કારનું નિશાન બનતાં તે અમને હાથ તાળી આપી સદા માટે રડતાં મૂકી ઈશ્વરના ઘામે ચાલ્યો ગયો.’ આંખોના આંસુ લૂછતાં તેણે કહ્યું, ‘મેમ, જો તમને કોઈ વાંઘો ન હોય તો હું તમારા બાળકના થોડા ફોટા પાડી શકું?’

‘તમે કુણાલના ફોટા ખુશીથી પાડી શકો છો, પરંતુ તમારે મને તેના દરેક ફોટાની એક કોપી યાદગીરી તરીકે મોકલવી પડશે’.

‘જરૂર.’ એક માસૂમ બાળક સમુ ખડખડાટ હસતાં તેને ચારે તરફથી જુદાં જુદાં એગલમાં કેમેરામાં જેટલી ફિલ્મ બાકી હતી એટલા રમતા કુણાલના ફટાફટ ફોટા પાડી લીઘા. ખિસ્સામાંથી સિગારેટનું ખોખું કાઢી તેણે ફાડી તેના પર સરિતા પાસે તેણે અમારું નામ, સરનામું લખાવી અમારો આભાર વ્યકત કરતાં તેણે વિદાય લીઘી.

‘કુણાલના બહુ જ સુંદર ફોટાનો આનંદ અનુભવતાં, માર્કને ઘરમાં અંદર આવવાનું આમંત્રણ આપતાં, સરિતાના હોઠેથી ખુશીના શબ્દો સરી પડ્યાં,’તમારા પિતાજી ખરેખર એક અદ્દભુત પ્રોફેશનલ ફોટોગ્રાફર લાગે છે.’

‘હા, મારા પિતાશ્રી એક પ્રોફેશનલ ફોટોગ્રાફર હતા, તેમણે આખી જિંદગી બાળકોની દુનિયા ડિઝનીલેન્ડમાં ફોટોગ્રાફર તરીકે વિતાવી હતી. થોડા વરસો પહેલાં તેઓ નિવૃત્ત થયા, પરંતુ તેઓ બાળકોની દુનિયાથી બહુ દૂર જઈ ન શક્યા. વાર તહેવારે ખભે કેમેરો નાંખી તેઓ આસપાસના સંગ્રહાલયમાં તેમ જ બાગ બગીચે સવારથી નીકળી જતા. બાળકોના ફોટા પાડીને તેઓ પોતાના દિલને બહેલાવતા હતા’.

(2)

‘જો તમે અમને તમારા પિતાશ્રીનું સરનામું કે ફોન નંબર આપો તો અમે પત્રથી અથવા ફોનથી કુણાલના સુંદર ફોટા યાદ કરીને અમને મોકલવા બદલ અમે તેનો આભાર વ્યકત કરી શકીએ’, સરિતાએ કહ્યું.

‘તમે મારા પિતાશ્રીનો ફોન નંબર તેમ જ સરનામું મારી પાસે માંગી રહ્યાં છો, પરંતુ મારે દુઃખ સાથે જણાવવું પડે છે કે અત્યારે તેઓ જ્યાં છે તેનું ઠેકાણું તો મારી પાસે પણ નથી.’ માર્કનો જવાબ સાંભળી અમે પતિપત્ની આભાં જ બની એકમેકની સામે આંખો ફાડીને જોતાં વિચારવા લાગ્યાં. આ અમેરિકા છે. અહીંયા માનવા ન માનવાનું બઘું જ બની શકે છે. બનવા જોગ છે કે દીકરા પાસે બાપનું સરનામું ન પણ હોઈ શકે! અમને સૂનમૂન એકમેકના ચહેરા જોતાં જોઈને માર્ક બોલ્યો, ‘આજથી પંદર મહિના પહેલાં મારા પિતાજીને સ્ટૃોક આવ્યો. આ સ્ટૃોક તેમના માટે જીવલેણ નીવડ્યો. આ સ્ટૃોકમાં તેઓ લકવાના ભોગ થતાં છેલ્લા સાત આઠ મહિનાથી પથારીવશ હતા. ત્રણેક મહિના પહેલાં તેઓ અમને રડતાં મૂકી મોટી યાત્રાએ ચાલી નીકળ્યા. ગયા મહિને ફલોરિડામાં અમે સપરિવાર મારા પિતાશ્રીના વસિયતનામા મુજબ તેમની સંપત્તિના ભાગ પાડવા ભેગાં થયાં હતાં’.

‘વસિયતનામાના કાગળોની ફાઈલ વચ્ચે મારા નામનું એક કવર નીકળ્યું તેમાં એક ફોટોની ફિલ્મ અને મારા પર લખેલ પત્ર ઉપરાંત એક નાનકડુ કવર મળ્યું, જેના પર તમારા બાળકનું નામ તેમ જ સરનામું લખેલ હતું. પ્રથમ, કવર પર તમારા બાળકનું નામ વાંચી મને તેમ જ અમારા પરિવારને આશ્ચર્ય થયું.’

‘કવરમાં શું હશે? પિતાજીએ, આ કવરને કેમ પોતાના વસિયતનામા સાથે આટલા જતનથી કાળજીપૂર્વક સાચવીને રાખી મૂકયું હશે? મેં મારા નામનું કવર ખોલ્યું તો તેમાં મને સંબોઘીને પિતાજીએ વિગતવાર પત્ર લખેલ હતો.’

‘પ્રિય માર્ક, હું છેલ્લા સાત માસથી પથારીવશ હોવાથી આ કવર સાથેની ફિલ્મ ડેવલપ કરાવી શક્યો નથી. હવે ખબર પણ નથી કે હું આ બીમારીમાંથી ફરી ક્યારે ઊભો થઇશ. જો આ બીમારી દરમ્યાન જ મારી આંખ મીંચાઈ જાય તો તારે મારી આ છેલ્લી ઈચ્છા પૂર્ણ  કરવાની છે. તું આ ફિલ્મને ડેવલપ કરાવીને સાથે બીડેલા કવર પરના સરનામે તારી ફુરસદે મોક્લાવી આપજે.

‘આ ફિલ્મમાં મેં જે બાળકના ફોટા પાડ્યા છે તે બાળકની માતાને ફોટા પાડતી વખતે મેં તેમને વચન આપેલ કે હું તમને તમારા દીકરાના ફોટાની એક નકલ મોકલી આપીશ. આ બાળકને ઝરણાં સંગ રમતો જોઈ મને આપણા માઈકલની યાદ આવતી હતી.’

આ પ્રમાણે પત્રની વાત પૂર્ણ કરી માર્કે પોતાના ખિસ્સામાંથી એક નાનકડું કવર કાઢી સરિતાને આપતાં કહ્યું, કે આ કવર તમારા પુત્રના નામે છે. તમે તેને મારા પિતાશ્રીની યાદગીરી તરીકે સ્વીકારો.

સરિતાએ કવર ખોલ્યું તો તેમાં પંચોતેર ડોલર રોકડા તેમ જ શાન્તાકલોઝના નામે એક સુંદર અક્ષરમાં લખેલ પત્ર હતો. ‘શ્રીમતી ગુપ્તા, તમે તમારા પુત્રને આગામી નાતાલ નિમિતે એક સુંદર રમકડું શાન્તા કલોઝ તરફથી અપાવશો. તમને તેમ જ તમારા પરિવારને નાતાલની શુભેચ્છા’.

e.mail : preetam.lakhlani@gmail.com

વહેલી સવારે ઍલાર્મ કલોક ટહુકો કરીને જગાડે તે પહેલાં જ સુમનની આંખ ખૂલી ગઈ. સુવર્ણાના રતુમડા હોઠો પર એક મીઠું મઘમઘતું ચુંબન ચોડી, વેલન્ટાઈન ડેની સરપ્રાઈઝ આપવાની સુમનને ઈચ્છા થઈ. આ વિચાર સાથે તેણે પડખું ફેરવ્યું.

… તો સુવર્ણા બેડમાં ન હતી. સુમને મનોમન માની લીઘું કે સુવર્ણા આજના શુભ દિને કંઈક સરપ્રાઈઝ આપવાની ઈચ્છાએ મારા કરતાં વહેલી ઊઠી, રસોડામાં મારા માટે નાસ્તો તૈયાર કરવા માટે કદાચ ગઈ હોય એમ લાગે છે.

સુમને ક્ષણનો પણ વિલંબ કર્યા વગર બેડમાંથી ઊભા થઈ રોજિંદા કાર્યક્રમ ફટાફટ પતાવી દીઘો. લગભગ બે અઠવાડિયાથી શિકાગો કામ અર્થે ગયો હતો. એટલે પૂજા-પાઠ પણ થયાં ન હતાં.

તેને આજ વહેલી સવારે શ્રીનાથજી પણ યાદ આવ્યા. રસોડામાં જતાં પહેલાં, બે પાંચ મિનિટ માટે તે પૂજાખંડમાં ગયો. દીવો અગરબતી કરી મનોમન ‘શ્રીકૃષ્ણ શરણ મમ્‌’નો જાપ કરતો; હાથમાં ટાઈ લઈ રોજની માફક નીચે રસોડામાં આવ્યો.

…. સુવર્ણા રસોડામાં કયાં ય નજરે ન ચડી. તેણે આસપાસ નજર ફેરવી, પણ સુવર્ણાનાં કયાં ય દર્શન ન થતાં તેણે રસોડા અને ગૅરેજ વચ્ચેનું બારણું ખોલીને બહાર ડોકિયું કરી જોયું, તો તેને સુવર્ણાની કાર પણ ગૅરેજમાં નજરે ન જોવા મળી. સુવર્ણા આટલી વહેલી સવારમાં કયાં ગઈ હશે?

શું ઘરમાં દૂઘ ખલાસ થઈ ગયું હશે? એટલે નાકા પરના સેવન ઈલેવનમાં દૂઘ લેવા તો નહીં ગઈ હોય ને! આ વિચાર સાથે તેને ફ્રીજ ખોલીને જોવાની ઈચ્છા થઈ. મનમાં બીજા અશુભ વિચારોનાં વર્તુળો ઘેરાઈ વળે તે પહેલાં તેણે એકાદ બે ડગલાં ફ્રીજ તરફ માંડ્યાં ન માંડ્યા ત્યા તો તેની નજર ડાઈનિંગ ટેબલ પર પડેલા એક નાનકડા એન્વેલપ પર પડી.

એન્વેલપ હાથમાં લઈ, ખોલી, તેમાંથી કાગળ કાઢી વાંચવા માંડ્યું,

“સુમન!

“પ્રિય”ના સંબોઘન વગરના આ પ્રથમ પત્રને જોઈને તું આઘાત ન અનુભવીશ! શું લગ્નના સાત ફેરા જ જિંદગી હોય છે? અને જો એ હોય તો હવે મને આ થૂંકે લગાડેલા લગ્ન મંજૂર નથી!

કદાચ તું મનમાં એમ વિચારતો હોય કે લગ્ન જીવને મને શું નથી આપ્યું? છ બેડરૂમનું સાડા સાત હજાર સ્ક્વેર ફીટનું ઉજળા વર્ગ વચ્ચે એક વિશાળ ઘર, છેલ્લામાં છેલ્લી મૉડેલની સુંદર મજાની લેકસસ કાર. છૂટથી ગમે ત્યાં કોઈ ચિંતા કર્યા વગર ખર્ચ કરી શકું તેવા અમેરિકન એકસપ્રેસના બે ક્રેડિટ કાર્ડઝ. મારી એકલતાને સદા હરીભરી રાખી શકું એવો ગોદમાં રમતો, હસતો સાડા ત્રણ વર્ષનો મયંક!

કદાચ ઘર, કાર અને ક્રેડિટ કાર્ડઝ તારી દૃષ્ટિએ સુખચેન હશે, પરંતુ મને આમાંથી કંઈ પણ ન મળ્યું હોત તો પણ હું આજે છું એના કરતાં વઘારે સુખી હોત. કદચ તને ખબર ન હોય તો કહી દઉં. ઘર, કાર, અને બીજી બઘી સગવડ કરતાં સ્ત્રીને જિંદગીમાં વઘારે જરૂર હોય છે પ્રેમની. જે તું મને પાંચ વર્ષના લગ્નજીવનમાં બે-ચાર ક્ષણ પણ આજ લગી આપી શક્યો નથી, અને મને ગળા લગી ખાતરી છે કે આવનારા સમયમાં પણ તું મને કયારે ય આપી નહી શકે, કારણ કે તારી પાસે મારા અને મયંક માટે સમય જ કયાં છે? 

હા, તારી પાસે જે કંઈ સમય છે, તે ફકત તારા ધંધા માટે. ઑફિસ કામ બાદ તારી પાસે થોડો ઘણો સમય બચતો હશે તેને તું વાપરે છે તારી બિઝનેસ પાર્ટી અને ગોલ્ફ માટે! 

તારા આ સમયના ચોકઠામાં તું મને અને મયંકને કયાં ય ગોઠવી શકે છે, ખરો? કદાચ તું મનથી સમજતો હોઈશ કે પૈસો જ મારા માટે જિંદગી છે તો એ તારી મોટી ભૂલ છે!  

હું આજ એ જિંદગીને ઠોકર મારી તારાથી દૂર જઈ રહી છું. મારે તને જે બે શબ્દ જતાં પહેલાં મોઢામોઢ કહેવાના હતા, તે મેં તને આ પત્રમાં લખી નાખ્યા છે! સાંજે ઑફિસેથી ઘરે પાછા ફરતા મયંકને ડે કેર સેન્ટરમાંથી પિક અપ કરવાની બિલકુલ ચિંતા ન કરીશ! છેલ્લા બે અઠવાડિયાથી તું શિકાગો બિઝનેસ ટ્રિપમાં ગયો હતો, તે દિવસથી મયંકને મારો બૉયફ્રેન્ડ માર્ક દરરોજ સાંજે પિક અપ કરી લે છે. મયંકને તેની સાથે રમવું બહુ જ ગમે છે. તું નહીં માને, માર્કની રાહ જોતો મયંક ડે કેર સેન્ટરના દરવાજે બપોરનો આવીને ઊભો હોય છે.

સુમન, હવે વિશેષ ખાસ તને કહેવાનું રહેતું નથી. પત્ર અહીં પૂર્ણ કરું તે પહેલાં તને એક વાત કહી દઉં, આવનારા એકાદ બે અઠવાડિયામાં મારા વકીલ તરફથી તને ડિવોર્સ પેપર્સ મેઈલમાં મળશે. મને આશા છે કે તું તેના પર સહી કરીને જલદીથી મારા વકીલને મોકલી આપીશ, please,મોકલી આપીશ ને?

હું કયારે ય તારા જીવનમાં આવી ન હતી, એમ સમજીને તું સદા માટે ભૂલી જ્જે! નવું ઘર વસાવવા, નવી દુનિયામાં કદમ માંડવા થન ગનતી. 

સુવર્ણા.”

સુમને કાગળ વાંચી કોટના ઉપલા ખિસ્સામાં મૂકી, હાથમાં ઝુલતી ટાઈને ગળે બાંઘવાની કોશિશ કરી. પરંતુ ટાઈની નૉટ કોઈ હિસાબે બંઘ બેસતી આવતી ન હતી. સુમનને મનોમન ગુસ્સો આવ્યો, પરંતુ કરે પણ શું? તેને બે ત્રણ વાર ટાઈ ફરી બાંઘી અને પાછી છોડી. આખરે કંટાળી જેવી નૉટ બેઠી તેવી એ ઠીક સમજીને ચલાવી લીઘી!

બહાર ઝરમર ઝરમર બરફ વરસતો હતો. ગૅરેજ ડોર ખુલતાં જ, પવનની લહેર સાથે બરફની વાછટ આવીને સુમનના ગમગીન ચહેરા પર છવાઈ ગઈ. સુમનના દુઃખી મનને આ ઠંડકે ક્ષણાર્ઘ માટે તાજગીથી ભરી દીઘું. કારને ઘીમેથી ગેરેજમાંથી બહાર કાઢતાં તેણે રીઅર વ્યુ મિરરમાં નજર કરી તો … તેની નજર સામેના ઘરે છ-સાત મહિના પહેલાં ફલોરિડાથી અહીં રહેવા આવેલ પડોશણ જ્યોર્જિયાના પર પડી … તે સુમનના ડ્રાઈવવે પર ઘીમા પગલાં ભરતી આવી રહી હતી.

રોજ સવારે જોગિંગ સૂટમાં નજરે ચડતી જ્યોર્જિયાના આજ ગુલાબી વેલવેટનું રંગબેરંગી ફૂલોવાળું આઉટ ફિટ પહેર્યું હતું. ખભા સુઘી હવામાં ઉડતા સોનેરી વાળમાં કોઈ સ્વપ્ન પ્રદેશની રાજકુંવરી સમી લાગતી જયોર્જિયાનાના હાથમાં ગુલાબની એક ખીલતી કળી નજરે પડતી હતી!

જયોર્જિયાનાને આટલી વહેલી સવારમાં પોતાના ડ્રાઈવવે આવી ચડેલ જોઈને સુમનને નવાઈ લાગી. કારની બારીમાંથી હસ્તઘૂનન માટે હાથ લંબાવતા સુમને કહ્યું, “હાય! I am Sam!”

સામેથી પણ એટલી જ ઉષ્માથી પડઘો પડ્યો, “I am Georgiana, Sam, Have a Happy Valentine Day!” આટલું કહી હાથમાં રમતી ગુલાબની કળી સુમન સામે ધરી દીઘી! ગુલાબનો સ્વીકાર કરતા સુમને જયોર્જિયાનાને વેલન્ટાઈન ડે ની શુભેચ્છા પાઠવતાં કહ્યું, “Happy Valentine Day to you!” અને પછી આગળ વાત ચલાવી. “જયોર્જિયાના સેન્ડિ is not at home! but how can I help you?”

સુમન અને સુવર્ણાએ ઑફિસમાં સાથે કામ કરતા અમેરિકન મિત્રોને તેમ જ આડોશીપાડોશીને બોલવામાં સરળતા પડે એટલે તેમણે અમેરિકાની ભૂમિમાં કદમ મૂકતાંની સાથે મોટાભાગના ભારતીયોની જેમ સુમનનું ‘સેમ” અને સુવર્ણાનું નામ “સેન્ડિ” કરી નાખ્યું હતું!

સેમ, ‘મારે સેન્ડિનું નહીં, પરંતુ ખરેખર તો તમારું જ કામ છે!”

“What a great surprise!” ખરેખર! જો તમને મારું જ કામ હોય તો બોલો, “How can I help you?”

“What are you doing tonight?”

“Nothing!”

” If you don’t mind, can you give me a company for dinner!”

જ્યોર્જિયાના તરફથી સાંજે ડેટ માટેનું આમંત્રણ મળતાં જ, સુમન એક ક્ષણમાં કેટલાએ વિચારોના વંટોળે ચડી ગયો. અરે! આ દેશની આ કેવી સંસ્કૃતિ છે? પોતે પરણેલ છે, ઘરમાં પતિ છે, અને મને સાંજે ડેટ પર આવવા કેવી શરમ સંકોચ વગર આમંત્રણ આપી રહી છે? અને પછી રીઅર વ્યૂ મિરરમાં નજર કરતો પોતાની જાતને જ મનોમન કોસવા લાગ્યો. હવે આપણે પણ આ દેશમાં કયાં શુદ્ધ ભારતીય રહ્યાં છીએ!  

સુમનને વિચારોમાં અટવાયેલો જોઈને …. જયોર્જિયાના ફરીથી બોલી,”Sam, Don’t worry about your wife, Sandy!”

અરે આ છોકરી તો કમાલની છે!

સુમન હોઠ ખોલીને તેને કૈંક જવાબ આપે, તે પહેલાં જ તેણે કહ્યું,

“Sam, I would like to give you big surprise!”

સરપ્રાઈઝ!

મારે માટે અને એ પણ તારા તરફથી!

“સેમ, તારી પત્ની સેન્ડિ, મારા પતિ માર્ક સાથે છેલ્લા ચાર પાંચ મહિનાથી ડેટ પર જતી હતી.”

e.mail : preetam.lakhlani@gmail.com

આજે આવેલ ટપાલના ઢગલામાંથી એક એન્વેલપ ખોલી, તુષાર તેમાં ખોવાઈ ગયો. તુષારને ટપાલમાં મશગૂલ જોઈ ડાઈનિંગ રૂમના ટેબલ ઉપર છાપામાંથી સેલ-શોપિંગના કટિંગનો પથારો કરીને બેઠેલ સુસ્મિતાએ તુષારના હાથમાંથી પત્ર ખેંચી તેના પર એક નજર કરતાં જ તેનો ચહેરો પણ ગુલાબસમો ખીલી ઊઠ્યો.

છેલ્લા સાત-આઠ મહિનાથી જેની કાગડોળે રાહ જોતા હતા, તે લોસ એન્જલ્સની એક ચાઈલ્ડ એડોપ્શન આપતી ખાનગી સંસ્થા તરફથી તુષાર અને સુસ્મિતાને આજની ટપાલમાં પત્ર આવ્યો હતો.

શ્રીમાન / શ્રીમતીજી,

પ્રસન્નતા સાથે જણાવવાનું કે, અમારી સંસ્થાએ તમારા અંગત જીવનની સંપૂર્ણ તપાસ કર્યા બાદ અમને ખાતરી થઈ ગઈ હતી કે અમે તમને જે કોઈ બાળક દત્તક આપીશું, તેને તમે ખરેખર જતનપૂર્વક, તેના માબાપની જેમ, ઉછેર કરશો!

આ પત્ર સાથે અમે તમને જે બાળકનો ફોટો મોક્લીએ છીએ. તે બાળક આજથી લગભગ ચાર અઠવાડિયા પૂર્વે લોસ એન્જલ્સના એક પોલિસને સબવેના ગારબેજ કેનમાંથી રડતું મળ્યું હતું. તેણે આ બાળકની જવાબદારી અમને સોંપેલ છે. અમારી ઑફિસમાં દત્તક લેનાર વ્યકિતઓની ફાઈલનો અભ્યાસ કર્યા બાદ સંસ્થાના ડિરેકટરે આ બાળક દત્તક તરીકે તમને આપવાની ભલામણ અમને કરી છે. આ પત્ર સાથે બાળકનો વિગતવાર સંપૂર્ણ બાયાડેટા અમે તમને મોક્લીએ છીએ. આશા રાખીએ છીએ કે આ બાળકને તમારા ઘરની હૂંફ મળશે.

જો તમે આ બાળકને દતક લેવા ઈચ્છતાં હો તો બે અઠવાડિયાની અંદર ફોન, પત્ર અથવા ઈ-મેઈલથી અમને જાણ કરશો. જો તમારા તરફથી જણાવેલ સમયમાં અમને કોઈ જવાબ નહીં મળે તો અમે એમ સમજીશું કે આ બાળકને દત્તક લેવાની તમારી કોઈ ઇચ્છા નથી. ત્યાર બાદ અમે આ બાળકને બીજા કોઈ પરિવારને દત્તક આપવા માટેની કાર્યવાહી શરૂ કરીશું.

પત્ર વાંચતાં સુસ્મિતા ઉત્સાહના ચકડોળમાં ભમવા માંડી. પોતે ખુદ ગાયનેકોલોજિસ્ટ હોવાથી જ્યારે પોતાની ઑફિસમાં કોઈ પેશન્ટની શારીરિક તપાસ કર્યા બાદ પેશન્ટને સુખદ સમાચાર આપતી હોય છે કે, “તમે મા બનવાનાં છો!” ત્યારે પેશન્ટનો ચહેરો કેવો રાતા ગુલાબ સમો મહેંકી ઊઠે છે તેમ તેના અંગેઅંગમાં ખુશી વ્યાપી ગઈ. ખુશીમાં તેની આંખમાંથી હર્ષનાં બે આંસુ સરી પડ્યાં. એકાદ પળ માટે તેને મનોમન થઈ આવ્યું કે પોતે પ્રેગનેન્ટ છે. આ હરખમાં ને હરખમાં તેણે પોતાના સુંવાળા સુડોળ પેટ પર હાથ પણ ફેરવી લીઘો. તરત જ તેને ખ્યાલ આવ્યો કે તેની સામે ખુરશીમાં બેઠેલો તુષાર તેના ચહેરાના હાવભાવ જોતો મનોમન મલકી રહ્યો છે!

આ ખુશીમાં જ તેણે તુષારને પૂછયું, ‘ફોટો કયાં છે?’

તુષારે, કવરમાંથી ફોટો કાઢી સુસ્મિતાના હાથમાં મુક્યો. ફોટાને વહાલથી બેચાર ચુંબન લેતી સુસ્મિતા હરખાતી બોલી ઊઠી, ‘તુષાર, જો તો ખરો! કેવું સરસ ગુલાબના ફૂલ સમું આ બાળક છે. ખરેખર મને તો એમ જ લાગે છે કે હું જન્મી ત્યારે આ બાળક જેવી જ લાગતી હતી. જો મને મારા આલ્બમમાંથી મારા જન્મના પ્રથમ દિવસે પાડેલ હૉસ્પિટલનો ફોટો મળી જશે તો હું તને દેખાડીશ. પછી તું આ ફોટા સાથે મારા ફોટાની સરખામણી કરી જોજે કે આ બાળક મારા જેવું લાગે છે કે નહીં!’ અને પછી ફરીખડ ખડાટ હસતી બોલી, ‘તુષાર, હું પણ કેવી પાગલ છું!’

‘સાચે જ આ બાળક તો આબેહૂબ મને તો તારા જેવું જ લાગે છે …. મને યાદ છે. મેં એકવાર મમ્મીના બેડરૂમમાં પડેલા આલ્બમમાં તારા બાળપણના ફોટા નિરાંતે બેસીને જોયા હતા. તુષાર, મને તો ખબર પણ પડતી નથી! કોણ હશે? આ બાળકના અભાગિયા માબાપ કે જેણે આ નમણા નાજુક બાળકને સબ-વેના ગારબેજ કેનમાં કેવા સંજોગમાં મૂકી દેવું પડયું હશે!’ બાળકનો ફોટો જોઈ, આનંદના દરિયામાં ઊછળતી સુસ્મિતાના હાથમાંથી લઈ … બેચાર ક્ષણ ફરી ફોટા પર નજર નાખી, તુષાર ધીર ગંભીર સ્વરે બોલ્યો, ‘સુસ્મિતા, Don’t misunderstand me! but I Would like to tell you something about this child!’

‘જો તારે આ બાળકને આપણા બાળક તરીકે દત્તક લેવું જ હોય તો મને કંઈ પણ જાતનો વાંઘો નથી, પણ તને એક વાત કહું તો ખોટું ન લગાડીશ! તું જેટલું મનમાં ધારે છે, એટલું આ બાળક દત્તક લેવું આપણાં માટે સરળ નથી.’

‘શું આ બાળકને આપણાં માતપિતા, પોતાના પૌત્ર કે દોહિત્ર તરીકે સ્વીકારશે ખરા? બસ મને તો આ ફોટો જોયા પછી અને આ પત્ર વાંચ્યા પછી મનમાં આ એક જ ચિંતા કોરી ખાય છે.’

‘શેની ચિંતા? શું બાળક દત્તક લેવું કોઈ ગુનો છે?’

‘ના!’

‘તો પછી ?’

‘સુસ્મિતા, તે બાળકનો ફોટો બરાબર જોયો ને? સાથે આવેલ પત્રમાં બાળકના બાયોડેટામાં  આપણને ખાસ એક બાબતની એજન્સી તરફથી ચોખ્ખા શબ્દમાં જાણ કરવામાં આવી છે કે આ બાળકનાં માતા અથવા પિતા આફ્રિકન-અમેરિકન હશે! એટલે તને કહી દઉં છું કે આ બાળક વાને ધોળું નથી પણ કાળું છે.’

‘આપણે જયારે આ બાળકને લોસ એન્જલ્સથી આપણા બાળક તરીકે ઘરે કઈ આવશું ત્યારે આપણે આપણા વડીલો પાસેથી કદાચ સાંભળવાનો વારો પણ આવશે … ઠીક છે, તમે આપણા પરિવારમાંથી કોઈના બાળકને તમારા બાળક તરીકે ન સ્વીકાર્યું તો કાંઈ નહીં, પરંતું તમને કયાં ય કોઈ ધોળિયાનું બાળક ન મળ્યું કે તમે આ કાળા નિગ્રોનું બાળક દત્તક લીધું? …. અને તને એક બીજી વાત પણ જણાવી દઉં. કદાચ પત્રમાં તેં વાંચ્યું હશે કે આ બાળક છોકરો નથી પણ છોકરી છે. મને લાગે છે કે આપણે આમ ખોટી કારણ વગરની ઉતાવળ કરવાને બદલે હજી બે-ચાર બીજી એજન્સીના પત્રની રાહ જોઈએ તો સારું. સુસ્મિતા, સાત-આઠ વર્ષ આપણે બાળક વિના વિતાવ્યાં તો બીજા બે-ચાર નહિના થોભી જવામાં શું ફેર પડવાનો છે? બાકી તારી મરજી!’

‘ડોકટર તુષાર ….. તું પણ આપણા વડીલોની જેમ ક્યારથી આવું વિચારવા લાગ્યો?’

‘અરે! બાળક તો ઈશ્વરની દેણ છે. પછી તે વાને કાળું હોય કે ધોળું શો ફેર પડવાનો? જો આ બાબતમાં મને કે તને કોઈ ફરક ન પડતો હોય, તો પછી બા-બાપુજીને તેની સાથે શું લેવાદેવા? માની લે કે કદાચ ઈશ્વરે મારી કૂખે જ નિગ્રોની બાળકી જેવી કાળી કર્લી વાળવાળી, જાડા હોઠ અને ચપટા નાકવાળી બાળકીનો જન્મ આપ્યો હોત તો, શું બા-બાપુજી તેનો અસ્વીકાર કરત? આપણે તેમને ખુશ રાખવા આ બાળકીની જેમ તેને કોઈ અનાથ આશ્રમના દ્વારે મૂકી આવત? વળી, આપણે જ્યારે એજન્સીમાં ફોર્મ ભર્યુ ત્યારે ખાસ ભાર દઈને કયાં ફોડ પાડ્યો હતો કે અમને બાળક વાને ધોળું અને તે પણ ફકત છોકરો જ જોઈએ છે.’ 

‘તુષાર, મને નથી લાગતું કે આ પ્રગતિશીલ અમેરિકામાં ભલે આપણે બીજી દસ-પંદર પેઢી કાઢી નાખીશું, તો પણ આપણે કયારે ય આ દેશની પ્રજા સમા તો નહીં જ થઈ શકીએ! અહીંના ઘોળા અમેરિક્નો, કેટલા હોંશે હોંશે ફકત કાળિયાના જ નહીં પરંતુ ઇન્ડિયા, ચાઈના અને બીજા ઘણા પછાત દેશોમાંથી બાળકને દત્તક લે છે. તે બધા વાને કયાં ધોળા હોય છે? તેમ છતાં તેઓ આ બાળકોને પોતાની કૂખે જન્મેલાં સંતાનો જેટલું જ વહાલ આપીને ઊછેરે છે. અમેરિક્નોને મન છોકરો કે છોકરીમા કદી કોઈ ફરક હોતો નથી.’

‘સુસ્મિતા, તું આમ કારણ વગર આટલી જલદી અપસેટ ન થઈ જા! બસ, આ તો હું તને મારી રીતે વાત સમજાવવાની કોશિશ કરું છું, બાકી મને તો આ બાળકીને દત્તક લેવામાં કયાં ય કોઈ બાબતનો વાંધો નથી. બસ હું તો તારી ખુશીમાં ખુશ છું.’

‘તુષાર, જો તું મારી સાથે સંમત થતો હોય તો હું આ દુનિયાથી તો શું? પણ ઈશ્વરના સ્વર્ગથી પણ લડી લેવા તૈયાર છું.’

e.mail : preetam.lakhlani@gmail.com