(૧૯૯૦માં આ કાવ્ય વાંચેલુ તે હાલની કોરોના વાયરસ સંબંધી લૉકડાઉનની પરિસ્થિતિ વચ્ચે માનસપટલ પર એકાએક ઝબકી આવ્યું. હાલના સંજોગોમાં મનુષ્યોની જેવી હાલત છે એવી પ્રાણી સંગ્રહાલયમાં આપણા મનોરંજન માટે પાંજરે પુરાયેલા પ્રાણીઓની હાલત હંમેશની હોય છે. હવે આપણને એમની પીડા સમજાવવી જોઈએ. ને રહી વાત આપણી — કાવ્યમાં દર્શાવેલા ચિમ્પાન્ઝી, પોપટ, અજગર, વાઘ, સિંહની જેમ દિવસો ગાાળવા કે દીપડા જેવો જુસ્સો રાખવો એ આપણા હાથમાં છે.)
ચિમ્પાન્ઝી બગાસા ખાય છે ને તડકામાં પોતાની બગાઈઓ નિરખે છે.
પોપટ જાણે સળગતા હોય એવી ચીસો પાડે છે અથવા ટહેલનારને
સૂકા મેવાથી લલચાવતી સસ્તી વેશ્યાની માફક મહાલે છે.
આળસથી થાકેલા વાઘ અને સિંહ સૂર્ય પેઠે સ્થિર છે.
અજગરના વળ અદ્દલ અશ્મી જોઈ લો.
એકેએક પાંજરુ ખાલી ભાસે છે.
શ્વસતી પરાળમાંથી પોઢેલાની ગંધ.
આબેહૂબ બાલવાડીમાં ભીંતચિત્ર હોય એવું.
આ તમામને વટાવી બીજાની જેમ દોડીને એ જણ પહોંચે છે
એક પાંજરા આગળ જ્યાં ટોળું, અપલક નિહાળતું, નજરબંધ છે,
સ્વપન જોતાં બાળકની જેમ, રોષે ભરાયેલા દીપડા સામે જે કારાગારના
અંધકારની આરપાર પોતાની આંખોનાં ઊંડાણો ભણી ગતિમાન છે
એક ક્ષણભરના કરાળ તણખાથી પ્રેરિત, કંટાળાથી નહીં —
અગ્નિમાં અંધ થવા તૈયાર આંખ,
મગજમાં લોહીના વિસ્ફોટથી બહેરો કાન —
સળિયા બાજુથી એ વળે છે, પણ એને પાંજરું નડતું નથી
જેમ સ્વપ્નદ્રષ્ટાને કોટડી નથી નડતી.
એની એક ફાળમાં આઝાદીના જંગલ છે
એની એડીના ભારે ઝોંક તળે વિશ્વ ગબડે છે.
પાંજરાના તળિયા પર ક્ષિતિજ પ્રવેશે છે.
e.mail : rupaleeburke@yahoo.co.in
