'સ્લમડૉગ મિલિયોને'ર'ની ઑસ્કર ફતેહને ઓબામા ઘટના સાથે સાંકળી, આજે બ્લૅક તો કાલે બ્રાઉન, એવો એક યુગસંકેત વાંચવાની સહજ ચેષ્ટા અહીં થઈ હતી : જોગાનુજોગ જુઓ કે અમેરિકન કૉંગ્રેસ સમક્ષના ઓબામાના અતિમહત્ત્વના સંબોધન બાબતે પ્રતિપક્ષ વતી પ્રતિભાવ આપવાનું ભારતવંશી બૉબી જિંદાલને હિસ્સે આવ્યું છે….. શું કહીશું આને? કાકતાલીય ન્યાય વિશે તો સાંભળવાનું બનતું રહ્યું છે. બને કે આ કાકતાલીય ન્યાય હોય !
અહીં પ્રેસિડેન્ટ ઓબામાની આર્થિક દરખાસ્તો અને ગવર્નર જિંદાલની વળતી ટિપ્પણીઓ તેમજ દરખાસ્તોની કોઈ ગલીકૂંચીમાં નહીં જતાં એટલું જ માત્ર સંભારીશું કે બ્રાઉન જિંદાલ કને પણ પારકાં મૂળકૂળ અને ઘડતરકાળે જિંદગીની જદ્દોજેહદની એવી જ એક દાસ્તાં છે જેવી ઓબામા કને પણ છે. દેખીતી રીતે જ, અમેરિકી લોકશાહીએ જે નવો મિજાજ પ્રગટ કર્યો છે, અને એમાં જે તરેહની નવી સ્વીકૃતિ બનતી આવે છે એ જોતાં હવે ઇતિહાસમાં પાછા જઈ શકાય એમ નથી. ગોરી દુનિયામાં નજરબંધ અમેરિકી વિકલ્પ હવે પુન : સ્વીકૃત નયે બને. ડેમોક્રેટ ઓબામાની સામે રિપબ્લિકન પાર્ટીને પોતીકી ચહેરા ખોજમાં જિંદાલનું જડી રહેવું તે આમ એક ઇતિહાસતકાજો છે.
અલબત્ત, આ પ્રકારના ઘટનાક્રમમાં અને અભિગમવ્યૂહમાં જે બધું મળી આવતું, બની આવતું, ઊભરી રહેતું હોય છે એમાં વાસ્તવિક કેટલું ને મનોવૈજ્ઞાનિક કેટલું એ એક સવાલ રહેતો હોય છે અને રહેશે. 'રિયલ' અને 'વર્ચ્યુઅલ' વચ્ચેની એક મારામારી કે વાસ્તવને મુકાબલે મનોવાસ્તવથી રોડવવાની તૈયારી બલકે સગવડ મનુષ્યજાતિ હર જમાને શોધતી હશે, પણ હજાર નૂર મીડિયાના આ ટેકનોટ્રૉનિક કાળખંડમાં વણભોગવ્યાં લગ્ને આજીવન સુહાગરાત શી અનુભૂતિ કદાચ દુર્નિવાર બની રહી છે.
હિંદુસ્તાન, એની ગરીબી, એની ઝોંપડપટ્ટી, એની સાથે એ સરેરાશ નાગરિક તરીકે આપણે સીધા જોડાઈ શકતા નથી. આપણા વિમર્શમાં, વૃદ્ધિ દર લટકા કરે વૃદ્ધિ દર સામે – ના માહોલમાં, ગરીબ ને ગરીબી શોધ્યાં જડતાં નથી. 'સ્લમડૉગ મિલિયોને'ર'ની કૂમકે ને કૃપાએ આપણને એનો વાયા વાયા સાક્ષાત્કાર થાય છે, અને એના નાયકનું સહસા કરોડપતિ થવું તે કેમ જાણે મોક્ષસુખ આપનારું બની રહે છે…. શય્યાસુખ મળતાં મળશે, પણ સમણાંનું સુખ એ તો આપણું અને આપણું જ છે ને.
'ફીલગુડ ફીલિંગ'થી 'એચીવિંગ ઇન્ડિયા' કેટલે? 'સ્લમડૉગ મિલિયોને'ર' જુઓ એટલે.