દીઠો મેં અરીસો ને દીઠી મેં આવતી કાલ
ચકલી તું સાવ નાની શીદ કરી રહી મનમાની ?
તુચ્છ છે તુજ હોવું ને વ્યર્થ તારું પાંખ ફડફડાવવું
મારે મન તો છે મુજ સિંહાસન જ અતિ પ્યારું
શીદ મથે છે વગાડવા જગમાં તારો ડંકો
બતાવ તું મને અરીસો કે પછી કાળો ઝંડો
જગને છપરે ચઢી પોકારવી મારે ભાંગ છે
‘મારા’ હિન્દુ ધરમની પાવી સહુને ભંગ છે
નામશેષ કરવી છે મારે અવર સર્વ જાતપાતને
લહેરાવવો છે કેસરિયો નમવું છે ભારતમાતાને
ન કશું ચળવે મુજને મેં દીઠેલી આખર મંઝીલથી
ગુલામવું સર્વ જગને મારે અધરમની જંઝીરથી
મારી તો એ જ ઝંખના ને એ જ મારી લબ્ધિ
અવર કશું ન ભાળે મુજ રતાંધળી દૃષ્ટિ
છોને પછી …
ભલે થાતો સંહાર દેશનો કે પછી દુનિયાનો
ખપ્પર ભરું હું તો મારું ને માનવ રક્ત હું પીવાનો
હું તો છું શયતાનનો પ્રિયતિપ્રિય સાથી
અમર છે તપવાનું આ સિંહાસન મારું અનાદિ
ડર ઓ ચકલીને શરૂ કર મારા ભજન
ડર, મારા ગિધ્ધો તણી કિલકારીઓ સુણ
અરે?
આ શું સુણાય મુજને ? કયા મૂર્ખો તણી રણભેરી?
ક્ષિતીજે ભાસે મુજને ચકલા-ચકલીઓની ટોળી?
ચહુ દીશેશી ધસી આવતા આ વામણા વિરોધીઓનાં ટોળાં
શીદ ભાસે મુજને પહાડોની ટોચથી રગડતી શીલાઓ સમા?

૨૫-૯-૨૦૨૧

સૌજન્ય : “નિરીક્ષક”, 01 જાન્યુઆરી 2022; પૃ. 14

બંગાળની ચૂંટણી

(બંગાળની ચૂંટણીના બ્યુગલો વાગવા ટાણે)

આવતો અવરોધ તું વળોટી જજે મોદી
લોકસભા જીતનાર તું બંગાળ ના હારજે મોદી.
આત્મ છલનાએ વહ્યું જીવન તારું ઓ મોદી
ધૂર્તો દગલબાજો રાખીને સાથે તેં તારું નાવડું હાંક્યું.
મિત્ર-શત્રુ જે કોઈ નડ્યા તે સર્વ તણા ઢીમ ઢાળી
તારું ખપ્પર તેં સુખ્ખેથી ભરવા માંડ્યું ઓ મોદી
આ આખરી બંગાળને પણ તારાજવું ઓ મોદી
હોમવી પડે ભલે જનતાને ભઠ્ઠીએ મહામારી
હોમજે એને તુચ્છ પર્ણો સમ ધારી
આવતો અવરોધ તું વળોટી જજે મોદી
લોકસભા જીતનાર તું બંગાળ ના હારજે મોદી.

સર્વનો વિકાસ સઘળે સ્વચ્છતા ને વળી સંપૂર્ણ આત્મનિર્ભરતા
નામના આ નવયુગી છદ્મ આયુધો સજાવી
ચૂંટણી મેદાને ધસી જજે ઓ મોદી
શી છે ગતાગમ આ દેશના રાંક બાપડા સામાન્યજનોને
તુજ વિના એમને મીઠાં ઝેર કોણ પાશે ઓ મોદી
હૈયા લગી બાળવા ઝટ જાઓ રે મોદી
ઓ મન રંજક નીત નવા વેશ સજી જાઓ રે મોદી
આવતો અવરોધ તું વળોટી જજે મોદી
લોકસભા જીતનાર તું બંગાળ ના હારજે મોદી.

પારોઠના પગલાં જો તું આજ ભરશે ઓ મોદી
જગ મુંઝાશે મનમાં શીદ ન ફાવી અમ તારણહાર મોદી
કે નાઠો ગુમાની પોતાની પોલ જાણી પિછાની
જગતાત દીઠો અમે તો માત્ર દીઠો તો જગ-તાત
આજાર માનવજાત આકુળ થઈ જાશે મોદી
તારી તરકીબ કાજ એ તલખી રહી મોદી
આવતો અવરોધ તું વળોટી જજે મોદી
લોકસભા જીતનાર તું બંગાળ ના હારજે મોદી.

જા બાપ મમતાને ધૂળ ચટાડવાને
ને વળી અન્ય સર્વ વિરોધીઓથી મુક્ત કરવા ભારતમાતને 
જા વિશ્વવિજયી થવા હત્યાઓ પરે જળ છાંટવાને
જા રામ-મંદિર ને વળી રામ-સેતુ બાંધવાને
આશના ટમટમતા દીપને ફૂંક મારવા કાજે
વિકરાળ કેસરિયાને અતિ વિકરાળ કરવા કાજે
ચાલ્યો જજે તુજ ભોમિયો છે શયતાન ઓ મોદી
આવતો અવરોધ તું વળોટી જજે મોદી
લોકસભા જીતનાર તું બંગાળ ના હારજે મોદી.

(સ્વ. ઝવેરચંદ મેઘાણીની ક્ષમાયાચના સાથે)

••••••••

છેલ્લો કટોરો ઝેરનો / ઝવેરચંદ મેઘાણી

(ગોળમેજી પરિષદમાં જતી વખતે)

છેલ્લો કટોરો ઝેરનો આ પી જજો બાપુ !
સાગર પીનારા અંજલિ નવ ઢોળજો બાપુ!

અણખૂટ વિશ્વાસે વહ્યું જીવન તમારું :
ધૂર્તો દગલબાજો થકી પડિયું પનારું :
શત્રુ તણે ખોળે ઢળી સુખથી સૂનારું :
આ આખરી ઓશીકડે શિર સોંપવું બાપુ!
કાપે ગર્દન ! રિપુ-મન માપવું બાપુ !
છેલ્લો કટોરો ઝેરનો આ પી જજો, બાપુ !
સાગર પીનારા અંજલિ નવ ઢોળજો, બાપુ !

સુર-અસુરના આ નવયુગી ઉદધિ વલોણે,
શી છે ગતાગમ રત્નના કામી જનોને ?
તું વિના, શંભુ! કોણ પીશે ઝેર દોણે !
હૈયા લગી ગળવા ગરલ ઝટ જાઓ, રે બાપુ!
ઓ સૌમ્ય-રૌદ્ર! કરાલ-કોમલ! જાઓ રે બાપુ!
છેલ્લો કટોરો ઝેરનો આ પી જજો, બાપુ !
સાગર પીનારા અંજલિ નવ ઢોળજો, બાપુ !

… … …

જગ મારશે મેંણાં : ન આવ્યો આત્મજ્ઞાની !
ના’વ્યો ગુમાની − પોલ પોતાની પિછાની !
જગપ્રેમી જોયો ! દાઝ દુનિયાની ન જાણી !
આજાર માનવજાત આકુળ થઈ રહી, બાપુ !
તારી તબીબી કાજ એ તલખી રહી, બાપુ !
છેલ્લો કટોરો ઝેરનો આ પી જજો, બાપુ !
સાગર પીનારા અંજલિ નવ ઢોળજો, બાપુ !

જા, બાપ ! માતા આખલાને નાથવાને,
જા વિશ્વહત્યા ઉપરે જળ છાંટવાને,
જા સાત સાગર પાર સેતુ બાંધવાને −

ઘનઘોર વનની વાટને અજવાળતો, બાપુ !
વિકરાળ કેસરિયાળને પંપાળતો, બાપુ !
ચાલ્યો જજે ! તુજ ભોમિયો ભગવાન છે, બાપુ !
છેલ્લો કટોરો ઝેરનો પી આવજે, બાપુ !

સૌજન્ય : “નિરીક્ષક”, 01 મે 2021; પૃ. 15

એક રાજા હતો. કાશ્મીરી કન્યાના મોહમાં પડી ગયો. પણ કન્યા પડોશના રાજ્યના રાજાના મોહમાં હતી. પડોશનું રાજ્ય પણ નબળું અને રાજા પણ નબળો, તેમ છતાં. આપણા રાજાએ પહેલાં તો કન્યાનાં સગાં-વહાલાં-મિત્રો મારફતે ચાર-ચાર વર્ષ મથામણ કરી જોઈ. મેળ ના પડ્યો. એટલે સગાં-વહાલાં-મિત્રોને મૂક્યા તડકે. કન્યાના દૂરના એક મામાને શોધી કાઢ્યા. એક ગુંડા-ટોળી મામાની મદદમાં મૂકી. બધાને કન્યાને ગામ મોકલી આપી ધંધે લગાડ્યા. મામાએ કન્યાના સગાં-વહાલાં-મિત્રોને ડરાવી-ધમકાવી-રડાવી, આખા ગામમાં આતંક મચાવી મુક્યો. કેટલાકને તો સ્થાનિક પોલીસને ફોડીને જેલમાં ઘાલ્યાં. કન્યાનું અપહરણ કર્યુ. ઘડિયા લગ્ન લેવાયા.  જાનૈયાઓએ ખૂબ ફટાકડાઓ ફોડ્યા. વરઘોડામાં ખૂબ નાચ્યા. જાનડીઓએ ગળાં ફાડી ફાડીને ફટાણાં ગાયાં. રાજાજીએ હવે રાણી બનાવેલી કન્યાને રાજી કરવા જાત જાતનાં ને ભાત ભાતનાં વચનો આપવામાં કોઈ કસર ના છોડી. મહિનો ઉપર  થઈ ગયો.  હજી પણ વચનો આપ્યે રાખે છે.

આપણા રાજાજી અમર આશાવાદી છે. પણ પેલી કન્યા, હવે કહેવાતા રાણીજી, કોપ ભવનમાંથી બહાર આવતાં નથી ને દરબારમાં હાજરી આપીને રાજાજીની શાન વધારતાં નથી.

તો હવે કરવું શું?

રાજાજીના વફાદાર પ્રજાજન છો? – નાચવા-ગાવા-ફટાકડા ફોડવાનું ચાલુ રાખો.

રાજાજીના વફાદાર દરબારી છો? – રાજાજી આપી શકે તે માટે નવાંનવાં વચનો શોધો અને નવાં નવાં ઉજવણાંના તાયફા ને રાજાજીના પ્રવાસોના કાર્યક્રમો ઘડવામાં મચી પડો. રાજાજીનું જીવનકાર્ય અટકવું ન જોઈએ.

પડોશી દેશની પ્રજા છો? – કુદરતે તમને પણ અમારા દેશની જેમ જ ઘણી સંપત્તિ અને પ્રશ્નો આપ્યાં છે. માત્ર અને માત્ર એની ઉપર તમારું ધ્યાન આપો.      

નિંદક છો? મારી જેમ લેખો લખો, ભાષણો કરો, રેલીઓ કાઢો.   

સામાન્ય પ્રજાજન છો? નસકોરા બોલાવો.

આપણા રાજાજીનાં આ લગ્ન સફળ થાય છે કે અન્ય નિર્ણયોની માફક સુરસુરિયું એ તો ત્રણ-ચાર વર્ષે ખબર પડશે. રાણી જો દરબારમાં હાજરી આપતાં થાય તો સફળ, અને નહીં તો પછી નોટબંધી જેવું.

ઈ-૮, સ્ટર્લિંગ રો હાઉસીસ, સુભાષ ચૉક, ગુરુકુલ રોડ, મેમનગર

સૌજન્ય : “નિરીક્ષક”, 16 સપ્ટેમ્બર 2019; પૃ. 22