*ગાંધીચીંધ્યા માર્ગે એક સ્ત્રી*
પૂર્વ ભૂમિકા: અન્યાય સામેની લડત કપરી અને હંફાવનારી હોય છે. ગાંધીચીંધ્યા માર્ગે ઝઝૂમતી સ્ત્રી ક્યારેક મનોમન પોતાની લડતને ગાંધી સાથે સરખાવે છે. એ વિચારને આધારે રચાયેલું કાવ્ય.
પણ એ કંઈ ગાંધીજી તો નથી
કે પોતડી બાંધી
લાકડી લઈને મચી પડે
ખુલ્લા આઝાદ મેદાને
ને મળી જાય આઝાદી
એકાદ હુક ખોલીને મોકળી છાતીએ શ્વાસ લેવા
પણ એણે તો ખાલી ખૂણો શોધવો પડે છે
પેલા ગાંધીજીને તો સારું હતું.
સાવ એકલા જ નહોતું ચાલ્યા કરવાનું
દાંડીએ દાંડીએ ….રોજ નવી દાંડી સુધી.
ટોપાવાળાને તો તોય પહોંચી વળાય
આ મહોરાંવાળા તો-
એ ય પાછા પારકા ગામના તો નહીં જ
તમે કહ્યું'તું એટલે નહીં
પણ એ એકેય ગાલ નથી ધરતી
તોય એના ગાલને
તમાચાની જોડીની ટેવ પડી ગઈ છે.
તમારા સૂત્રોએ બાંધી દીધેલા બધાંને એકસૂત્રે
એનાં સૂત્રો તો ઘણી વાર ડૂમો બનીને જ અટકી જાય છે
એકાદ દિવસ પૂરતી નહીં
પણ કલાકે કલાકે થતી હિંસા જોઈને
એનેય ઉપવાસ પર ઉતરી જવાનું મન થાય છે.
એણે તો મૌન માટે સોમવાર સાંજની રાહ પણ ક્યાં જોવાની હોય છે?
તમારા મહેતાજીથી તો વાદે વાદે હરિ-જનના વાસમાં ભજન કરવા જવાય છે
પણ અડધી રાત્રે પેલી મનીષાઓની ન નીકળેલી સ્મશાનયાત્રામાં..
બાપુ જેવા પ્રયોગો તો કર્યા જ કરે છે એ પણ,
પણ દરેક પ્રયોગનું સત્ય
બદલાઈ જાય છે.
દરેકનું જુદું, દરેક માટે
તમારે તો કાપી નાખવાનો હતો સો-બસો વરસ જૂનો પીપળો
એણે તો સદીઓ જૂના બાવળને છેક મૂળિયેથી…
લાગશે, વાર લાગશે
એને હજુ હુક ખોલતાં વાર લાગશે
પ્રિટોરિયા જતાં સ્ટેશન પર ફંગોળાઈ તો છે પણ
પહેલા વર્ગમાં જ બેસવાની ટેક હજુ લીધી નથી.