કોરા રહેવાનું ગીત
ચારે કાંઠે સરવર છલકે
નભ વરસાવે ફોરાં,
ગાતી નદીઓ, નાચે દરિયો,
સૌ બોલાવે ઓરા-
ને તો ય જીવણજી કોરા.
વાદળ ક્હે, લે પ્હેર મને,
ને ઝાકળ ક્હે કે પી,
ઝરણું ક્હેતું ધરી આંગળી,
રમવા ચાલોજી
ઘર પણ બોલે, નેહે નેવાં
નીતરે જો ને મોરા –
ને તો ય જીવણજી કોરા.
વાત એમ છે, આંસુ દીઠું
એક દિવસ કો’ આંખે,
બસ, તે દિ’થી ભીંજાવાનું
આઘું આઘું રાખે –
પાણી મૂક્યું જીવણજીએ,
ધખધખ ભલે બપોરા –
આ જીવણજી ર્હે કોરા.
**
મધ્યાહ્ને કોયલ
મારી બારીએ ઝૂકેલી ડાળી પર બેસીને
બપ્પોરે કોયલનું બોલવું –
એ મધની મીઠાશ, અરે મદની મીઠાશનું
મૂલ મારે કેમ કરી તોલવું
ધીખતા બપોરમાં સળગે સૂનકાર,
ચૂપ થૈ બેઠી ધરતી આ આખી,
સૂરજની આણ બસ કોયલ-ગુલમ્હોર –
આ બન્ને બાગીએ નથી રાખી –
કોયલ તો ગાતી કંઠ મોકળો મૂકીને, મૂંગા
ગુલમ્હોરે રંગોનું બોલવું,
એ મધની મીઠાશ, અરે મદની મીઠાશનું
મૂલ મારે કેમ કરી તોલવું
મળે એક પીંછું કે પાંખડી, તો હું ય કરું
સૂરજની સામે ધીંગાણું,
કહી દઉં કે તું તારે તપી લે તપાય એવું,
મારી પાસ ગુલમ્હોરી ગાણું
રંગ લૈ, સૂર લૈ, રાગ લૈ આગમાં
મારે તો ફક્કડ કલ્લોલવું,
એ મધની મીઠાશ, અરે મદની મીઠાશનું
મૂલ મારે કેમ કરી તોલવું
**
ઈચ્છામતી નદીનું ગીત
ના’જે તું ગંગામાં, ના’જે તું જમુનામાં,
ઈચ્છામતીમાં નહીં ના’તી.
નાનકડી નદી ભલે, નિતર્યાં છે નીર જેનાં,
નમણું છો ગીત એ ગાતી –
તું ઈચ્છામતીમાં નહીં ના’તી.
ઈચ્છામતીનાં નીર એવાં તો મીઠડાં
કે મધની મીઠાશ દે ભૂલાવી,
પણ પીધે જાણીએ કે ઠારવાને ઠેકાણે
એણે તો તરસ્યું ભડકાવી –
શીળાં પાણીમાં આગ સંતાતી,
તું ઈચ્છામતીમાં નહીં ના’તી.
એનામાં ઊંડાણો અઢળક, ભલે
લાગે એ સાવ નદી નાની,
મૃણાલિની ઘોષાલે[1] એક દિ’ વિચાર્યું:
હું તળિયાનો તાગ લેવાની
પીળી ચાંદનીમાં ર્હે એ તણાતી
તું ઈચ્છામતીમાં નહીં ના’તી.
ઈચ્છામતિમાં ફૂલગુચ્છા લઈને
તર્યા કરતી ઓફિલિયા[2] અકેલી
પથ્થર ફગાવી સપાટી પર આવી
એને મળતી વર્જિનિયા[3] સહેલી
એ ગોઠડી હજુ ત્યાં પડઘાતી
તું ઈચ્છામતીમાં નહીં ના’તી.
પ્રગટ : “નવનીત સમર્પણ”; ઑગસ્ટ 2023; પૃ. 17
[1] જીવનાનંદ દાસના કાવ્ય ‘શબ’ની નાયિકા
[2] શેકસ્પિયરના નાટક ‘હેમલેટ’નું પાત્ર
[3] સાહિત્યકાર વર્જિનિયા વૂલ્ફ.