બહુ વખત પહેલાની વાત છે, એક ગામમા તરવાડી રહેતો હતો. એનું નામ હતું દલો. દલાની વહુને રીંગણાં બહુ ભાવે. એક દિવસ દલા તરવાડીની વહુએ દલા તરવાડીને કહ્યું, “તરવાડી ઓ તરવાડી.” તો દલો સામે પૂછે, “શું કહો છો ભટ્ટાણી?” ભટ્ટાણી કહે “રીંગણા ખાવાનું બહુ મન થયું છે. તમે આજે રીંગણાં લેતાં આવશો?” દલો કહે “ઠીક, તમે રાંધવાની તૈયારી કરો હું હમણાં લાવ્યો.”
પછી તરવાડી હાથમાં લાકડી લઈને ઠક ઠક કરતા રીંગણા લેવા ચાલ્યા. ચાલતા ચાલતા નદી પાસે એક વાડી આવી અને એ પણ રીંગણાંની વાડી. દલા તો ગયા વાડીમાં અને ચારે તરફ જોયું તો વાડીમાં કોઈ નહીં. હવે દલો તો વિચારમાં પડ્યો, કે ભટ્ટાણીને તો રીંગણાં ખાવા છે અને અહીં તો કોઈ છે નહીં, શું કરું?
આમ, શું કરું? શું કરું? વિચારતા, દલાને થયું કે વાડીનો ધણી નથી પણ વાડી તો છે ને! દલો તો રાજી થતો થતો વાડી પાસે ગયો અને વાડીને બોલાવે, “વાડી રે ભાઈ વાડી.” વાડી ક્યાંથી બોલે? વાડીને જીવ હોય તો બોલે ને! એટલે જવાબ ન મળતા, દલો પોતે જ વાડી વતી બોલ્યો, “શું કહો છો, દલા તરવાડી?” તો દલો સામે પૂછે, “રીંગણાં લઉં બે-ચાર?” વાડી પછી ક્યાંથી બોલે? એટલે દલો પાછો પોતે જ વાડી વતી બોલ્યો, “અરે ભાઈ લ્યોને દસ-બાર!”
આમ દલા તરવાડીએ રીંગણાં લીધાં અને ઘરે પાછા આવીને ભટ્ટાણીને હાથમાં આપ્યાં. ભટ્ટાણી તો ખુશ થઇ ગઈ. પછી ભટ્ટાણીએ સરસ મઝાનો ઓળો બનાવ્યો, અને બંને જણાએ ખૂબ મઝાથી ખાધો. હવે ભટ્ટાણીને તો રીંગણાંનો ચટકો લાગ્યો, એટલે રોજ રોજ તરવાડી પાસે રીંગણાંની માંગણી કરવા લાગી. દલાને ય શું વાંધો હોય. એને પણ મફતનાં રીંગણાં ખાવાની મઝા પડી ગઈ. એ તો રોજેરોજ નદી પાસેની વાડીએ જાય. વાડીનો ધણી નથી એ જુએ એટલે વાડીમાં જઈને વાડીને પૂછે, “વાડી રે ભાઈ વાડી.” વાડી તો બોલે જ નહીં. એટલે જવાબ ના મળતા, દલો પોતે જ વાડી વતી બોલે, “શું કહો છો દલા તરવાડી?” અને પાછો દલો સામે પૂછે, “રીંગણાં લઉં બે-ચાર?” વળી વાડી ન બોલે એટલે દલો જ પાછો વાડી વતી બોલે, “અરે ભાઈ લ્યોને દસ-બાર!” આમ ને આમ એ રીંગણાંની ચોરી કરવા લાગ્યો.
આ બાજુ વાડીના ધણીને વાડીમાંનાં રીંગણાં ઓછાં થવાનો ખ્યાલ આવી ગયો. અને થયું કે નક્કી કોઈ મારી વાડીમાંથી રીંગણાંની ચોરી કરે છે, મારે એને પકડવો જ પડશે. બીજે દિવસે એ વાડીના ઝાડ પાછળ સંતાઈને ચોરની રાહ જોતો બેઠો. ત્યાં તો દલો પોતાની લાકડી સાથે ઠક ઠક કરતો આવ્યો. હવે દલાને તો ખબર નહીં કે વાડીનો ધણી વશરામ ઝાડ પાછળ સંતાયો છે. એટલે એણે તો રાબેતા મુજબ વાડીને બોલાવી, “વાડી રે ભાઈ વાડી.” વાડી પછી ન બોલી ને દલો પોતે જ વાડી વતી બોલ્યો, “શું કહો છો દલા તરવાડી?” અને પાછું દલાએ સામે પૂછ્યું, “રીંગણાં લઉં બે-ચાર?” વળી પોતે જ બોલ્યો કે, “અરે ભાઈ લ્યોને દસ-બાર!” અને દલો તો ફાંટ ભરીને રીંગણાં લઈને લાકડીને ટેકે ઊભો થઈને ચાલ્યો, ત્યાં તો ઝાડ પાછળથી નીકળીને વશરામે દલાને ગુસ્સાથી ધૂંઆપૂંઆ થઈને બૂમ પાડી, “ઊભા રહો ડોસા, કોને પૂછીને આ રીંગણાં લઈ જાઓ છો?” દલો કહે, “કોને એટલે? આ વાડીને પૂછીને લઈ જાઉં છું.” ધણી કહે “પણ વાડી થોડી બોલી શકે!” તો સામે દલો કહે “વાડી નથી બોલતી એટલે હું બોલ્યો.”
વશરામ તો બહુ ગુસ્સે થયો અને દલાને બાવડેથી ઝાલીને કૂવા પાસે લઈ ગયો. દલાને કેડે દોરડું બાંધ્યું અને તેને કૂવામાં નાખ્યો. અને પછી વશરામ બોલ્યો, “કૂવા રે ભાઈ કૂવા!” હવે વાડી ના બોલી શકે એમ કૂવો પણ ક્યાં બોલી શકવાનો. એટલે કૂવાની જગ્યાએ વશરામ પોતે જ બોલ્યો, “શું કહો છો વશરામ ભુવા?” પાછા વશરામ પૂછે, “ડૂબકી ખવડાવું બે-ચાર?” વળી પોતે જ કૂવા વતી બોલ્યા, “અરે ભાઈ ખવડાવોને દસ-બાર!” ભુવાએ તો દલાને બરાબર ડૂબકીઓ ખવડાવી, દલાના તો નાકમાં ને કાનમાં એમ બધ્ધે પાણી ભરાઈ ગયું. દલો તો કરગરવા લાગ્યો, “ભાઈસાહેબ ભાઈસાહેબ, મને છોડી દો. મને માફ કરો. હવેથી હું ક્યારે ય ચોરી નહીં કરું, આ વખતે મને જવા દો.”
દલાએ ખૂબ આજીજી કરી ત્યારે વશરામે એને જવા દીધો. પણ આ પછી દલા તરવાડી તો ચોરી કરવાની ખો ભૂલી ગયા અને ભટ્ટાણી રીંગણાંની માંગણી કરવાનું ભૂલી ગયાં.
ઑડિયો : http://tahuko.com/?p=13770
સૌજન્ય: "બાલઘર" : http://networkedblogs.com/GrP5M
