પરસેવે રેબઝેબ છે,
આંતરરાજ્ય હિજરતી છે,
લ્હાય લ્હાય ગરમી વરસે છે,
ડામરના રોડ ઉકળ્યા છે,
ને
ચાલતાં જવાનું છે.
ખભા પર બેસાડ્યાં છે બાળકોને,
હાથમાં ને પીઠ પર લાદ્યો છે સામાન,
ચાલવાનું અવિરત ચાલુ છે
એક જ ધ્યેય છે
બાળક પૂછે છે, 'બાપા'
આપણે શું કરવા ચાલીને જઈએ છીએ?
હાંફતો જવાબ મળે છે,
"અહીં દાણાંપાણી ખૂટી ગયાં છે,
કામ બંધ છે, લૉક ડાઉન છે'.
પૈસા નથી, ઘરમાં રહેવાનું છે.
આપણે બસ ઘરે જવાનું છે.
આપણાં માઈબાપ મરી ગયાં છે"
બાળક કહે,'ના, એ તો જીવે છે ને ગામડે',
“ના, ના, બેટા,
તને નોં સમજાય ..
આપણા માઇ બાપ એટલે
સરકાર …

સૌજન્ય : “નિરીક્ષક” − ડિજિટલ આવૃત્તિ; 04 જૂન 2020

ગરીબ છીએ
ઉચ્ચ જાતિનાં કે નીચ જાતિનાં?
ના પૂછો તો સારું,
ગરીબોની કોઈ જાતિ નથી હોતી
મારા પૂર્વજો પણ ગરીબ હતા
બનાવેલાં મજૂરો હતા
અમે પણ … અમે પણ ..
જરૂરિયાત પ્રમાણે અમે
પેદા કરીએ છીએ
જરૂરિયાત મુજબનાં ગરીબો
એ પણ બનવાનાં મજૂરો
તમારી જરૂરિયાત પ્રમાણેનાં
થોકબંધ મળી જશે
છૂટકમાં મળી જશે
કરો ફાવે તેમ ઉપયોગ ને ઉપભોગ
મોકળું આકાશ છે મૂડીવાદીઓ,
ઉપયોગ ને ઉપભોગમાં લીધા પછી
ફેંકી દેજો અમને રસ્તા પર
મરવા માટે
યુઝ એન્ડ થ્રો નીતિ છે તમારી …
લૉક ડાઉનનો અજગર છે
ને ભૂખનો ભરડો છે.
કોરોનાને લીધે નુકસાન થયું છે,
થોડું તમારું, ઝાઝું અમારું ..
પૈસાનું, માલસામાનનું,
જીવોનું, ઈચ્છાઓનું
માનસિક ત્રાસનું પલ્લું સૌથી ભારે,
માનવાધિકારમાં પણ
અરજી કરવી પડે!!
મીડિયાના વીડિયો શું કાફી નથી?
આવા દેશ પર શું પગલાં ભરશો ..
શું આંકડાકીય માહિતી હંમેશાં
સાચી હોય?
ગરીબકી જોરુ સબકી ભાભી
ક્યાં જઈએ??
ઘર વાપસી .. દૂર તો દૂર.
ચલતે ચલતે
હમારી બાત યાદ રખના
સૈલાબ આયેગા,
સબ મિટ જાઓગે.
સત્તાધીશો વોટ માગે, વચનો આપે,
અમારા ઉપવાસ
ગાંધીજી કરતાં આકરા છે,
વિરોધ કરીએ તો લાઠીચાર્જ,
આઝાદી ક્યારે મળશે?
અમે ભૂખ્યાં તરસ્યાં લાચાર,
કોણ બચાવશે !
છે કોઈ ?

સૌજન્ય : “નિરીક્ષક” − ડિજિટલ આવૃત્તિ; 03 જૂન 2020

તમને ક્યાં કંઈ ખબર છે …
નાસિકથી સતના, મહારાષ્ટ્રમાંથી મધ્ય પ્રદેશ,
ચાલતાં જવાનું છે .. નિર્ણય અફર છે
પૂરા મહિના છે, પતિનો સાથ છે.
૯૦૦ કિ.મી.નું અંતર કાપ્યું છે,
ડરતાં ડરતાં, મરતાં મરતાં, ફિકર નહીં,
હજુ એકસો પચાસ કિ.મી.અંતર કાપવાનું છે
હા … હું ચાલું છું
બધાની સાથે, બધાની જેમ
શું થશે? જે થવું હોય તે થાય ..
પણ ઘરે તો જવું જ છે ..
લૉક ડાઉન છે
‘ઘરે રહો, સલામત રહો’ એવું ફરમાન છે ..
ચિંતા છે .. પણ બીજો રસ્તો નથી ..
દરદ ઉપડ્યું ને બીજી સ્ત્રીઓ વ્હારે આવી
તકલીફનું કોને કહેવું?
વેઠિયાનું કોઈ રણીધણી નથી હોતું
બૂમો પાડું કે ના પાડું ..
મારે જન્મ આપવાનો છે
બળબળતી બપોરે, સૂમસામ રસ્તાની કોરે,
તાપથી ફળફળતા રસ્તા પર
ભવિષ્યના વેઠિયાને …
શું નામ આપું? કહેશો?
રોડની કે રોડલી?
દવાની એમાં કોઈ જરૂર નથી હોતી
અમારે તો આમ જ જન્મે છોકરાં
મારા પતિએ શરમાતાં શરમાતાં
એનું મોં જોયું છે, એ ખુશ છે
અમે બન્ને સ્વસ્થ હોઇએ કે ના હોઈએ
ડોક્ટરોનું ચૅકિંગ જરૂરી નથી ..
મેં એને ધાવણ દીધું છે ..
માંગીને લાવેલી રાહતની થોડીક ખીચડી ખાઈને
બે કલાકનો આરામ કાફી છે
બધું બરાબર છે ને
હવે હું તૈયાર છું
પેટમાંથી છૂટા પડેલા બાળકના ભારને
કાખમાં નાખી ચાલવા માટે
ઘરે જવા માટે !
સરકારી આજ્ઞાનું પાલન કરવા માટે !
અમે નસીબદાર છીએ
કોઈ ટ્રક કે વાહને એક્સિડેન્ટ નથી કર્યો,
કોઈ ગાડીએ અમને કચડયાં નથી ..
માર પડ્યો છે, પણ ચાલવું જરૂરી છે
આ બળબળતા રસ્તા પર
એકસો પચાસ કિ.મી. … ફકત

સૌજન્ય : “નિરીક્ષક” − ડિજિટલ આવૃત્તિ; 22 મે 2020