ભારતમાં પાંચ વિવિધ પ્રકારના શિક્ષક જોવા મળે છે.
૧.અરિહંત
૨.સિદ્ધ
૩. આચાર્ય
૪.ઉપાધ્યાય
૫.સાધુ
આપણે આને વિસ્તારમાં સમજીએ.
૧.*અરિહંત* : જે હાલમાં જીવી છે એને અરિહંત કહી શકાય. જે વ્યક્તિ જેણે પરિનિર્વાણ પ્રાપ્ત કર્યું છે, તે સંપૂર્ણ છે. અરિહંતને કેવલ્ય પણ કહેવામાં આવે છે કારણ કે તેમની પાસે સંપૂર્ણ અનંત જ્ઞાન છે. અરિહંતને સિદ્ધ નિષ્ણાત પણ કહેવામાં આવે છે. તેમના જીવનના અંતે ખરાબ કર્મોનો નાશ કરે છે અને મોક્ષ (મુક્તિ) પ્રાપ્ત કરે છે અને સિદ્ધ (મુક્ત આત્મા) બને છે.
૨.*સિદ્ધ* : બીજી શ્રેણીને સિદ્ધ કહેવામાં આવે છે. સિદ્ધ માત્ર એક ગુરુ છે. તેને સમજાયું છે પરંતુ લોકો સુધી પહોંચાડવામાં અસમર્થ છે.
સિદ્ધ એક સંસ્કૃત શબ્દ છે જેનો અર્થ છે “જે સિદ્ધ થાય છે”; શુદ્ધ સભાનતા (ચિત્ત) પર નિપુણતા મેળવી અથવા જે નિપુણતા ધરાવે છે.
જેમણે ઉચ્ચ ડિગ્રી ભૌતિક તેમ જ આધ્યાત્મિક પૂર્ણતા પ્રાપ્ત કરી છે. આ શબ્દનો ઉપયોગ મુક્ત આત્માઓને સંદર્ભિત કરવા માટે થાય છે. સિદ્ધ એવી વ્યક્તિનો પણ ઉલ્લેખ કરી શકે છે જે પેરાનોર્મલ ક્ષમતાઓ ધરાવે છે.
૩.*ઉપાધ્યાય* : આચાર્ય – જે માત્ર શિક્ષક છે પરંતુ માસ્ટર નથી. તે બરાબર સમજે છે કે તે શું શીખવે છે, પરંતુ તેની પોતાની સત્તા પર નહીં.
૪.*આચાર્ય* : આચાર્યનો અર્થ થાય છે તપસ્વીઓના ક્રમના વડા. વેદોનું અધ્યન કરવાવાળો. સંસ્કૃત શબ્દમાં આચાર્યનો અર્થ છે “જે પોતાના આચરણથી શીખવે છે.” પ્રભાવશાળી માર્ગદર્શકને આચાર્ય પણ કહેવામાં આવે છે.
એક વ્યક્તિ જે ઉપદેશ આપે છે તે પ્રમાણે વર્તે છે. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો, જે વ્યક્તિનાં કાર્યો તેના ઉપદેશો અથવા ઉપદેશોને અનુસરે છે .
૫.*સાધુ* : સાધુનો અર્થ સંસ્કૃતમાં “સારો” થાય છે. સિદ્ધિ અને કુશળતાના સાધન(સાધન)નો ઉપયોગ કરીને ભક્તિ, ઉપાસના, યોગ, ત્યાગ અથવા આધ્યાત્મિક પરિવર્તનની પ્રેક્ટિસ (સાધના) દ્વારા સાધુ બને છે.
સાધુ તે છે જેણે હાંસલ કર્યું નથી પરંતુ પ્રાપ્ત કરવા માટે નિષ્ઠાપૂર્વક પ્રયાસ કરી રહ્યો છે. તે તમારાથી માત્ર એક ફૂટ આગળ હોઈ શકે છે, પરંતુ તે ઘણું શીખવી શકે છે. તે સિદ્ધિનો દાવો કરી શકતો નથી; તે નિશ્ચિતપણે કહી શકતો નથી કે આવું છે.
ઘાટકોપર, મુંબઈ
e.mail : bijaljagadsagar@gmail.com
