રોજની પેઠે અમે સવારની ચા માણતાં બેઠાં હતાં. ઠૂઠાં પણ નયનરમ્ય ઝાડવાની વચ્ચેથી ચળાઈને આવતું અરુણું પરભાત અમને કોઠે શાતા પૂરતું હતું. અને તેવાકમાં જ મારી ચાનો બીજો પ્યાલો હોઠે માંડું ને આ સોનેટ તરવરવા લાગ્યું ! લ્યો, મારી એ આનંદની લહેરને તમ લગી વિસ્તારવાનું આ મન કર્યું.
[It was our usual morning with tea and watching the અરુણું પરભાત behind the barren but beautiful trees. And there, surfaces the above sonnet under my second cup of tea! I would like to share the joy it brought me.]
પન્નાને જન્મદિને
(12/28/2021)
*શિખરિણી*
સવારે છાપામાં જરૂર નીરખું કોણ ગુજર્યું,
ગયા મિત્રો જૂના, નવીન વળી કૈં નાની વયના,
વળાવ્યાં કૈં વ્હાલાં, દૂર નજીકના વૃદ્વ વડીલો
હવે મારો વારો અચૂક બસ એવી ગણતરી,
કરી તૈયારી સૌ, ચૂકવી દઈ સૌ દેણુ હતું તો,
વળી માગી માફી કરજ હજી કૈં બાકી રહ્યું તે
હતું બાંધ્યું બીસ્ત્રે ફગવી બધું, કીધી અલવિદા,
પછી હું બેઠો’તો ભજન ભજતો, દિન ગણતો.
અને ત્યાં તું આવી કમલનયના, કામ્ય, રમણી
કહ્યું: આ શું માંડ્યું? જીવન જીવવું બાકી ઘણું છે,
રસે, ગંધે, સ્પર્શે, શ્રવણ, નયને સૃષ્ટિ સઘળી,
નથી માણી તેને તન મન થકી એક થઈને
જીવીશું, માણીશું, જીવન જીવશું સાથ જ વળી −
ઊઠો, દીધું એવું વચન કરવું સાર્થ હજી છે.
અમેરિકાના બોસ્ટનમાં વસતા એક ગુજરાતી વડીલજન ભારે હરખથી ત્યાંના એડલ્ટ ડે કેર સેન્ટર વિશે વાત કરતા હતા. પાંસઠ વરસથી વધુ વયના, સંભાળની જરૂર હોય અને દિવસ દરમિયાન ઘરે એકલા હોય તેવા વૃદ્ધોને સરકાર સહાયિત વૃદ્ધજન કેન્દ્રોની આઠેક કલાક સેવાશુશ્રૂષા મળે છે. રોજ સવારે સાડા સાતે તેમને ઘરેથી વાહનમાં લઈ જવામાં આવે છે. ચા-નાસ્તો, બપોરનું ખાણું, હળવી કસરત, પ્રાર્થના, આનંદ અને આરામની સગવડ, આરોગ્યની તપાસ સાથે તેમની સતત દેખરેખ રખાય છે. મોડી બપોરે તેમને કાળજીપૂર્વક ઘરે પણ મૂકી જાય છે. રોજના વ્યક્તિદીઠ આશરે સિત્તેર ડોલરના સરકાર સહાયિત આ એડલ્ટ ડે કેર સેન્ટરનો જેમને લાભ મળ્યો છે તે વડીલમિત્રને આ સુવિધા પંચતારક હોટલ કે સ્વર્ગ જેવી લાગે છે. મૂડીવાદી અમેરિકાના કેટલાક રાજ્યોમાં વૃદ્ધોની સંભાળ માટેના આ સરકારી પ્રયત્નોની કલ્યાણ રાજ્ય અને સામાજિક સુરક્ષાના બણગા ફૂંકતા લોકશાહી ભારતમાં કલ્પના પણ થઈ શકે તેમ નથી.
વ્યાખ્યાન એક ઘટના છે – ધર્મકાર્ય. એનાં બે પાસાં છે : વ્યાખ્યાતા બોલે એ; અને શ્રોતા સાંભળે એ : ઍક્સ્પ્રેશન અને કમ્યુનિકેશન. અભિવ્યક્તિ અને સંક્રમણ. વ્યાખ્યાનમાં એ બન્નેનો સમ્પુટ રચાય – જેમ બે હાથ જોડીએ એટલે ‘નમસ્કાર’ રચાય છે. ક્યારેક આ છેડેથી ભાઇ બોલ્યા જ કરતા હોય પણ સામા છેડે કશું પ્હૉંચતું જ ન હોય. ઊલટું પણ બને. આ તરફથી જેવું પીરસાય કે તરત આ તરફ આરોગાય.