તમારા બધાંની જેમ જ મેં પણ અનુભવી એ વ્યગ્રતા, ચિંતા, પીડા, એકલતા અને બીક. અલબત્ત, બીજાનાં દુઃખ સામેનું મારું દુઃખ નગણ્ય હતું અને અંતે બધું સુખરૂપ પાર પણ પડ્યું. એટલે એ અનુભવો અહીં મૂકવાનો કોઈ અર્થ નથી. It's like revisiting the ordeal for me and ugly reminder to others. Why add to the painful moments? પણ એ સમય પણ વીતી ગયો અને હું વેરવિખેર ન થઈ એનાં પાયામાં કેટલાક બારસાખના ટેકા છે જેને ટેકે ઊભી રહી હું આવતીકાલના સૂર્યની રાહ જોઈ શકી. બસ, એમને સલામ કરવાનું ન ચૂકાય એટલે આ વાત. થોડી લાંબી થાય તો ય એને એક જ ભાગમાં પૂરી કરવી છે, અનિશ્ચિતાઓ વચ્ચે હવે કશું આવતીકાલ માટે બાકી રાખવું પરવડે એમ નથી.
આખું વર્ષ અનેક તકેદારીઓ છતાં અમે ત્રણેય (મમ્મી-પપ્પા અને હું) કોરોનાગ્રસ્ત થયાં જ. અમારી 'મૈત્રેયી' સોસાયટી આખું વર્ષ કહેતી કે "આપણે શાંતિ છે એકેય કેસ નથી". અને પછી 'મૈત્રી'દાવે એક સાથે 14 કેસ, ચાર ફ્લેટ, ચાર હોસ્પિટલાઈઝડ અને બે મૃત્યુ. આજ સુધી જીવનની અનેક રાતો ICU વોર્ડની બહાર અંદર સૂતેલાં સ્વજનોની ચિંતામાં ગાળી છે. પણ ક્યારે ય પોતાનાં જ ઘરમાં દસ દસ રાત એક પણ મટકું માર્યા વગરની નથી ગાળી. મને હંમેશાં લાગ્યું કે હું બહુ જ practical અને emotionally strong વ્યક્તિ છું. વહેમ હતો મારો. આ વખતે તો B.P. machine, Pulse meter અને ECG ત્રણેયે મને કહી દીધું : "ફિશિયારી રહેવા દે, અંદરથી હચમચી ગઈ છે". બધાં જ આંકડા 100+ની રેન્જમાં. અને ના આ બધું કોવિડના દરદી તરીકે નહીં, ફક્ત સાક્ષી તરીકે. મને કોવિડ આવ્યો એ પહેલાના દિવસો. મારો કોવિડ તો રિપોર્ટ પકડી જ નહોતો શક્યો. ફેફસાંમાં જઇ નાનકડું ઘર બનાવ્યું ત્યાં સુધી છૂપા રૂસ્તમ અને એ પછી ય કોઈ જ લક્ષણો નથી. દવાઓ લીધી ત્યાં સુધી નહોતાં. આજે પણ નથી. એટલે આવ્યો એવો ગયો. ચૂપચાપ.
એટલે મારી પોતાની તકલીફો તો બધી માનસિક જ હતી. તકલીફ વધશે તો શું થશે એનો ભય. બંને સિનિયર સિટિઝન અને નાની મોટી બીમારીના ઇતિહાસ સાથે મમ્મી-પપ્પાનું oxygen 94થી નીચે જશે તો. કોઈ કહેતાં કોઈના વગર હોસ્પિટલ સુધી લઈ જઈ શકીશ? જગ્યા મળશે? સતત આવતા સ્વજનોના મૃત્યુના સમાચાર વચ્ચે ટકી જવાશે? બહેન – બનેવી ધારે તો ય અમારા સીલ કરેલા બિલ્ડીંગમાં ન આવી શકે. બહારના કામમાં મદદ કરી શકે પણ દાદરો ચઢીને ઉપર ન આવી શકે. આવા ભય સાથેના અનેક દિવસો. સામાન્ય લક્ષણોથી શરૂ થયેલો એ કાળ આખરે થોડો કપરો બન્યો જ. પપ્પાનો આઠમા દિવસે CT ane blood રિપોર્ટ થોડો ગરબડવાળો. ઉંમર અને બીજા પરિબળોને લીધે 'પાણી પહેલા પાળ' બાંધવી એમ નક્કી કરીને કોવિડ કેરમાં દાખલ કરવાનો નિર્ણય અને બધાં જ ભયથી વિપરીત એક સરળ અને શિસ્તબદ્ધ પ્રક્રિયાનો અનુભવ. આ જ ખાસ વહેંચવું છે મારે મારા મુંબઇ-ગુજરાતના મિત્રો-સ્વજનો સાથે :
1. મુંબઈમાં વોર્ડ પ્રમાણે 'war room' બન્યા છે જે ખરેખર યુદ્ધને ધોરણે પણ માણસાઈની એરણે કામ કરી રહ્યાં છે. જે તે વોર્ડના દરદીને જરૂરિયાત પ્રમાણે જે તે વૉર્ડમાં જ બેડ મળે એની શિસ્તબદ્ધ ગોઠવણ છે. મને ફોન કર્યાની દસમી મિનિટે (તે દિવસે મુંબઈમાં 10 હજારથી વધુ કેસ હતા છતાં પણ) હિન્દુજા જેવી વિશ્વસનીય હોસ્પિટલના કોવિડ કેર બેડનું allotment થયું હતું. પેશન્ટના મુખ્ય પેરામીટર સિવાય કોઈ પૂછપરછ નહીં .. ઉપરથી મને હોસ્પિટલનો નમ્બર આપીને કહ્યું, “મેડમ, બેડ પ્રાઇવેટમે હૈ, આપ ચાર્જ જાન લિજીયે આપકો ઠીક લાગે તો બુક કરેંગે".
2. પેશન્ટને એમ્બ્યુલન્સની જરૂર નથી, અને તમારી પાસે ગાડી છે જેમાં એ સુરક્ષિત રીતે આવી શકે છે તો એમાં પણ લઈ જવાની છૂટ. હું પોતે તો exposed હતી જ પણ બહેન-બનેવી કોઈ પણ બીક વગર તત્કાળ ગાડી લઈને આવ્યાં અને પપ્પા અડધા જ કલાકમાં દાખલ થઈ ગયા. બેડ નમ્બર પહેલેથી alloted હતો.
3. મને ખાસ કહેવામાં આવ્યું ‘આપ કો ઝ્યાદા નઝદીક ચાહીયે ઔર કલ સુબહ તક વેઇટ કર સકતે હૈ તો Ramakrishna mission ભી કલસે શુરુ હો રહા હૈ .. આપ કો સુબહ સાડે આઠ બજે બેડ મિલ જાયેગા".
4. કોઈ કાગળિયા, રિપોર્ટ કે આધાર કાર્ડની માથાકૂટ નહીં પ્રવેશ વખતે .. એડમિટ થયા પછી ફક્ત આધારકાર્ડની કોપી અને રિપોર્ટ માંગ્યા એ પણ watsapp પર.
5. છેક ડિસ્ચાર્જ થયા ત્યાં સુધી એક પણ કાણો ફદિયો માંગ્યો નથી. મને કહેવામાં આવ્યું, “મેડમ, ઐસી સિચ્યુએશનમે આપ કૈસે આયેગી, બાદમે દેખ લેંગે. ટ્રીટમેન્ટ નહીં રૂકની ચાઇયે”.
6. બહુ જ સામાન્ય સગવડ અને ઓછા સ્ટાફમાં પણ આરોગ્યની કાળજી લેવાતી. મુખ્ય ડોકટર દિવસમાં એક જ વાર આવે છતાં રોજે રોજની અપડેટ આપે, રિપોર્ટ કરાવીને જ આગળના નિર્ણય લે. મેં સ્ટીરોઈડ, રેમડેસેવિયરનું પૂછ્યું ત્યારે પણ ફોર્મ દેખાડીને કહેવાયું, ”આ ફોર્મના પેરામિટરમાં પેશન્ટ બંધ બેસે તો જ અપાય અને એ પણ અમે procure કરીશું. તમારે કશે જવાનું નથી લેવા". છેક સુધી જરૂર ન પડી અને એક પણ દવા વધારાની અપાઇ પણ નહીં.
7. વોર્ડ – વૉર રૂમમાંથી હજુ 18 દિવસ પછી પણ રોજ ફોન આવે છે … ઘર અને બિલ્ડીંગ સેનીટાઈઝ કરી ગયા છે. હજુ ગઈ કાલે જ ખબર પડી કે સામે છેડે એ વૉર રૂમમાં તો BMC teachers and health officer છે. જે શિક્ષકો વિશે આપણા મનમાં કોઈ માન ન હોય, આપણને ઓછા કાર્યક્ષમ લાગતા હોય એવા આ વૉરિયર્સ. રાત દિવસ ખૂબ શાંતિથી, ધીરજથી, અનેક જોખમ વચ્ચે શિસ્તબદ્ધ રીતે મુંબઇને ટેકો આપી રહ્યાં છે. મેં કરેલો એક પણ ફોન ન ઉપડ્યો હોય એવું નથી બન્યું.
મુંબઇની વસ્તી 2 કરોડની આસપાસ છે. કદાચ દેશનું સૌથી ગીચ શહેર અને છતાં ય આટલા ચોક્કસ પ્રોટોકોલ સાથે જે રીતે કામ થઈ રહ્યું છે એ કાબિલે-દાદ છે .. MyBMCનું ટ્વિટર હેન્ડલ હજુ હાંફ્યું નથી. સતત ધબકયા કરે છે એમાં મુંબઈગરા માટેની કાળજી!! કોઈ રાજકીય પક્ષાપક્ષી વગર પણ સતત સેવાનો કે કાર્યદક્ષતાનો ધોધ વરસી રહ્યો છે. ન્યાત, જાત કે ધર્મના વાડાની પાર નવા સેન્ટરો, સગવડો, દવાઓ અને ઓક્સિજન મળી રહ્યો છે. બધું ઠીક છે એવું કહેવાનો આશય નથી. પરિસ્થિતિ હજુ પણ કપરી જ છે. Resource logistics ane allotmentમાં ગાબડા છે જ. પણ તો ય રોજના 11 હજાર કેસમાંથી 3 હજાર પર પહોંચેલું આ શહેર માણસાઈ અને શિસ્તમાં 100માંથી 100 મેળવી જ શકે. I salute and thank Mumbai BMC H west ward war room for their efficiency and kindness.
આખી ય anxiety યાત્રામાં સતત મારી પડખે હતાં મારા મનોબળની સારવાર કરનાર થોડાં મિત્રો અને સ્વજનો. મંજરી મઝુમદાર, સ્નેહલ મઝમુદાર. બન્નેને સૌથી પહેલી અને મોટી સલામ. પહેલે દિવસથી મંજરીબહેન કહ્યા કરતાં હતાં, "બંને સારા જ છે, તું ખોટી ચિંતા નહીં કર". ત્યારે એ ડોક્ટરની સાથે માતૃવત્સલ પણ બની જતાં. મારા ફેમિલી ડૉક્ટર થોડું ગભરાવે એટલે હું મંજરીબહેનને ફોન કરું અને વાત કર્યા પછી મારી પલ્સ 100થી નીચે આવે. સ્નેહલભાઈ તો એમની કપરી માંદગી વખતે પણ હળવાફૂલ હતા. મને દિવસમાં બબ્બે વાર તબિયત પૂછનાર, કાળજી કરનાર આ પિતાતુલ્ય મિત્રને સલામ. એ સિવાય એક ફોન પર જ, દૂર રહીને પણ મદદ કરવા હાજર એવા મિત્રો અને સ્વજનો હીરલ છેડા, ચિંતન નાયક, ભૂમા વશી, રક્ષિત અક્રુવાલા, પ્રજ્ઞા પટેલ અને મારી મીઠીબાઈના પરિવારજનોનો આભાર નહીં માનું પણ ઋણી તો રહીશ જ. You all were my blessings, I counted on you when I was crumbling. બીજાં અમુક મિત્રો અને સ્વજનો એટલાં અંગત છે કે એમનું નામ અહીં મૂકીશ તો મને માર પડશે એટલે એમને બસ વ્હાલ મોકલું છું. મેં કોઈ સારાં કે મોટાં કામ કર્યાં નથી. બસ અંગત જીવનની ફરજો નિષ્ઠાથી નિભાવી છે. વિદ્યાર્થીઓ અને કોલેજ પ્રત્યે પ્રમાણિક રહી છું. And I still knew there were hands and hearts blessing us, praying for us and caring for us. I am grateful.
May we all come out of this soon. As safer, healthier and better humans.
સૌજન્ય : લેખિકાની ફેઇસબૂક દિવાલેથી સાદર, 27 ઍપ્રિલ 2021
