ઘણાંને ઘરનો જબરો મોહ હોય છે. બધું ઘરનું જ જોઈએ. ખાવાનું ઘરનું, સૂવાનું ઘરનું, ઘરવાળી ઘરની … જો કે, ઘરવાળી તો ઘરની જ હોય ! બહારની હોય તો ય ઘરમાં ન ચાલે.

એ ખરું કે પરણે નહીં ત્યાં સુધી, છોકરો બહારનું ખાઈને જ મોટો થતો હોય છે. ભણવાનું ગામની બહાર હોય તો છોકરો મેસમાં ખાઈને બધું 'મેસ' કરતો હોય છે ને સિલકમાં મેશ જેવો જ રહી જતો હોય છે. એ બિચારો તો છેક પરણે ત્યારે ઘરનું ખાતો થાય છે.

મારું પણ એવું જ હતું. નાનો હતો ત્યારે બાએ કોળિયા ભરાવેલા, તે પછી તો રજાઓમાં ઘરે જવાનું થતું તો ઘરનું ખાવાનું મળતું. એ પછી નોકરી શહેરમાં લાગી. શહેરમાં જ પ્રેમ થયો ને ઘર પણ શહેરમાં જ માંડવાનું થયું. શરૂઆતના દિવસોમાં તો મારી એકની એક પત્ની ને હું ગામમાં રહ્યાં ને બાના હાથનું સરસ મજાનું ખાવાનું થયું. મારી પત્ની પણ બાના હાથનું ખાઈને તંદુરસ્તીની રક્ષા કરતી રહી, પણ એ કાયમનું ન હતું. ગમે ત્યારે શહેર તો આવવાનું જ હતું ને કાયમનું તો પત્નીના હાથનું જ ખાવાનું હતું. મને પણ થયું કે પત્નીના હાથની રસોઈનો લહાવો મળશે, પણ એણે જાહેર કરી દીધું કે તેને રાંધવાનો કંટાળો છે. એટલે રાંધતી નથી, એવું નહીં, પણ એનું રાંધેલું કોઈ બહુ ખાવા કરતું નથી એવું એણે જ્યારે કહ્યું તો મને દાળની જેમ કોઈએ તપેલામાં ઓરી દીધો હોય એવી લાગણી થઈ. તેણે જ કહ્યું કે તેના પિયરમાં એનો રાંધવાનો વારો રહેતો તો ઘરનાં સભ્યો ઘરનું ખાવાથી દૂર રહેતા ને નકોરડો ખેંચી કાઢતા. પત્નીએ જ કહ્યું કે તે રાંધતી તો બરકત ઘણી રહેતી. કોઈ ખાય તો ખૂટેને ! ખાવાનું વધતું તો ગાયકૂતરાંને નાખવું પડતું ને એ પણ ઉપવાસી રહેવામાં જ સલામતી જોતાં.

મને થોડું, પણ સ્વાદિષ્ટ ખાવાનું જોઈએ ને પત્નીને વધારે જોઈએ ને સ્વાદનો એને પહેલેથી જ આગ્રહ ન હતો. સ્વાદિષ્ટ એને પણ ભાવતું ખરું, પણ એ બીજાના હાથનું હોય તો ! પોતાને હાથે સ્વાદ એને બહુ માફક આવતો ન હતો.

એની વિશેષતા એ હતી કે તેને એકાદ આઈટમથી જ ચાલી જતું, કારણ આઈટમ બીજી હોય તો તે બનાવવી પડતી ને એ તેના ગજા બહારનું હતું. એને બનાવતાં સારી એવી વાર લાગતી ને જે એનું ખાવા ઈચ્છે તેને વાર ન લાગે એવું ભાગ્યે જ બનતું, સિવાય કે ખાવાનું માંડી વાળ્યું હોય !

ખીચડી તેની રાષ્ટ્રીય વાનગી હતી. કૈં પણ બનાવવાની વાત આવતી તો તેનો પહેલો પ્રસ્તાવ ખીચડીનો રહેતો. એટલી વખત ખીચડી મુકાતી કે હું મને માંદો લાગતો. મારી માંદગી બહુ ટકતી નહીં, કારણ બીજી આઈટમ ચણાની રહેતી. ચણા મને ભાવતા હતા, પણ ઘરમાં એટલી વખત બનવા લાગ્યા કે હું મને તબેલામાં હોઉં એવું લાગવા માંડ્યું. ચણાએ મને આસ્વાદને બદલીને અસ્વાદ વ્રત તરફ ધકેલ્યો હતો.

મારી પત્નીને હું ભૂખમરો વેઠતો તે ગમતું તો નહીં, પણ તેની પાસે તેનો ઉપાય ન હતો.

એવું ન હતું કે તે મને રાજી રાખવા કૈં કરતી ન હતી. બજારમાંથી તે રેસિપી બુક પણ લઈ આવી હતી. ધીમે ધીમે તેણે વાનગી બનાવવાનું પણ શરૂ કર્યું હતું, પણ તેની મુશ્કેલી એ હતી કે ગળ્યું તેને બિલકુલ માફક આવતું ન હતું ને મને દાળ, શાકમાં ગળપણ જોઈએ જ ! ગળપણ ઘડપણને રોકે છે એવું હું માનતો ને માનવતો. પત્નીને જરા પણ ગળ્યું ફાવતું નહીં. એનું ચાલે તો ગોળમાંથી પણ ગળપણ કાઢી લે. સારું છે કે સફરજન ને બીજાં ફળો કુદરતે મીઠાં બનાવ્યાં છે. મારી પત્નીનું ચાલે તો સફરજન તીખાં જ ઉગાડે.

એક દિવસ મારી નાજુક તબિયતને જોતાં પત્નીએ પુરણપોળી બનાવવાનું નક્કી કર્યું. મેં જાણ્યું તો મારા આનંદનો પાર ન રહ્યો. એણે ખૂબ મહેનતને અંતે પૂરણ તૈયાર કર્યું. પૂરણ મને ચખાડયું. ખાંડ નાખી ન હતી. મેં ખાંડ ઉમેરવાનું કહ્યું. તેણે ઉમેરી ને સાંજે નોકરીએથી આવ્યો ત્યારે પુરણપોળી ખાવા મળશે એવી આશા હતી. ન ફળી. પુરણપોળી બની તો હતી, પણ માઇક્રોસ્કોપમાં જોવા છતાં ક્યાં ય પૂરણ જોવા ન મળ્યું. મેં કહ્યું કે પોળી, પોલી છે, અંદર કૈં નથી. એણે પૂરણનો વાટકો સામે મૂકતાં કહ્યું કે પોળીને પૂરણ સાથે ખાવ. મેં કહ્યું કે એમ ખવાય? એ બોલી કે રોટલી સાથે શાક ખાવ છો તો રોટલીમાં શાક ભરો છો? એમ જ પૂરણને રોટલી સાથે લગાવીને ખાવ.

મેં ખાવાનું કેન્સલ કરીને હોટેલમાં જમવા જવાનું ઠરાવ્યું. પત્ની પણ રાજી થઈ. અમે હોટેલ પહોંચ્યાં. મેનેજરને પૂછ્યું કે કેવુંક છે ખાવાનું? એ બોલ્યો કે સાહેબ, તમે નિરાંતે બેસો. અમારે ત્યાં એકદમ ઘર જેવું ખાવાનું મળે છે. 

મેં કહ્યું કે હોટેલમાં ઘર જેવું ખાવાનું?

મેનેજર બોલ્યો કે સાહેબ, હું સમજ્યો નહીં.

મેં કહ્યું કે ઘરથી કંટાળીને તો અહીં …

પત્નીએ મને એવી રીતે જોયો કે હું નીચું જોઈ ગયો.

('કુમાર'માં હાસ્યલેખ)

000

e.mail : ravindra21111946@gmail.com

ભારતના પૂર્વ ચીફ જસ્ટિસ અને વર્તમાનમાં રાજ્યસભાના સભ્ય, રંજન ગોગોઈએ, અપેક્ષા પ્રમાણે જ, નવરાશના સમયમાં તેમની આત્મકથા લખી છે. તેનું શીર્ષક છે 'જસ્ટિસ ફોર ધ જજ’ – જજનો ઇન્સાફ. સામાન્ય રીતે જજનું કામ ઇન્સાફ કરવાનું હોય છે, પરંતુ ગોગોઈના કિસ્સામાં તેઓ ઇન્સાફ માગી રહ્યા છે.

કેમ? કારણ કે તેમને એવું લાગે છે કે સુપ્રીમ કોર્ટના ચીફ જસ્ટિસ તરીકે તેમનો જે કાર્યકાળ હતો, તેમાં તેમને અન્યાય થયો છે; તેમની પર આરોપો લાગ્યા છે; તેમની બદનામી થઇ છે; તેમના ચૂકાદાઓ અંગે’ શંકા-કુશંકાઓ કરવામાં આવી છે; તેમની કારકિર્દી પર કલંક લાગ્યું છે. તેની સાફ-સફાઈ કોણ કરશે? ખુદ તેઓ જ. એટલા માટે તેમણે પોતાનો ઇન્સાફ કરવા માટે 'જસ્ટિસ ફોર ધ જજ' શીર્ષકથી આત્મકથા લખી છે.

વરિષ્ઠ પત્રકાર વીર સંઘવીએ પુસ્તકના શીર્ષક પર રમૂજ કરતાં કહ્યું હતું, "જજ માટે જસ્ટિસ? 'જજને રાજ્યસભાની બક્ષિશ' એવું શીર્ષક ન હોવું જોઈએ?" ગોગોઈએ સરકાર સામેના કેસમાં સરકારનો જવાબ બંધ કવરમાં સ્વીકારવાનો વિવાદાસ્પદ રિવાજ પાડ્યો હતો, જેથી મીડિયામાં તેની વાતો જાહેર ન થાય (જેવું રફાલે એરક્રાફ્ટની ખરીદીમાં ભ્રષ્ટાચારના કેસમાં થયું હતું). તેને યાદ કરીને તૃણમૂલ કાઁગ્રેસની સાંસદ મહુઆ મોઈત્રાએ ટોણો માર્યો, "કોઈકે મને પૂછ્યું કે રંજન ગોગોઈનું પુસ્તક બંધ કવરમાં વેચાશે કે ખુલ્લામાં? શું લાગે છે."

તેના જવાબમાં કોઈકે કોમેન્ટ કરી, "એ તો સુપ્રીમ કોર્ટની પેલી મહિલા કર્મચારીને ખબર." ગોગોઈ જ્યારે ચીફ જસ્ટિસની ખુરશીમાં હતા, ત્યારે જ તેમની સામે સેકસુઅલ હેરેસમેન્ટના એક આરોપમાં ખુદને નિર્દોષ જાહેર કરી ચુક્યા હતા, એટલે નિવૃત્તિ પછી તેમણે બાકી રહી ગયેલી બાબતોમાં પણ પોતાનું 'સત્ય' જનતા જનાર્દન સમક્ષ મુકવા પ્રયાસ કર્યો છે.

એપ્રિલ ૨૦૧૯માં, સુપ્રીમ કોર્ટની પૂર્વ કર્મચારીએ એફિડેવિટ દાખલ કરી હતી કે ૧૦-૧૧ ઓકટોબરે, ચીફ જસ્ટિસે તેની ઈચ્છા વિરુદ્ધ તેની સાથે અડપલાં કર્યાં હતાં. ગોગોઈએ તેને ન્યાયતંત્રની સ્વતંત્રતામાં અડચણ ઊભી કરવાનું કાવતરું ગણાવ્યું હતું. એક મહિના પછી, સુપ્રીમ કોર્ટના ત્રણ જજોની આંતરિક સમિતિએ ગોગોઈને નિર્દોષ જાહેર કર્યા. ગુજરાતીમાં એક કહેવત છે : ઘરના ભૂવા અને ઘરનાં ડાકલાં. આરોપી પોતે, કોર્ટે ય પોતાની, પોતે જ તેના જજ.

એ તપાસ ગોગોઈએ જ બેસાડી હતી અને તેની અધ્યક્ષતામાં તેઓ ખુદ હતા. સમિતિના અહેવાલ અને રીતની ત્યારે બહુ ટીકા થઇ હતી. ૮મી ડિસેમ્બરે, તેમની આત્મકથાના વિમોચન પ્રસંગે ગોગોઈએ મીડિયા સાથે વાત કરતાં કહ્યું હતું કે, "એ બેંચની અધ્યક્ષતા મારે કરવાની જરૂર ન હતી. મારે દૂર રહેવાની જરૂર હતી. આપણે સૌ ભૂલો કરીએ છીએ. જજો પણ આખરે માણસ છે અને તેમનાથી ભૂલો થાય, પણ એ યાદ રાખવા જેવું છે કે ચીફ જસ્ટિસ ઓફ ઇન્ડિયા પર પહેલીવાર આવો આરોપ મુકાયો હતો. ૪૫ વર્ષની ઈજ્જત દાવ પર હતી."

ભારતના ચીફ જસ્ટિસ પર, સુપ્રીમ કોર્ટની જુનિયર કોર્ટ આસિસ્ટન્ટ મહિલાએ સેકસુઅલ હેરેસમેન્ટની ફરિયાદ કરી હતી. ગોગોઈએ જાતે જ તપાસ બેસાડી અને એમાં એમાં એમને ક્લીન ચીટ મળી (એક વર્ષ પછી એ કર્મચારીને પાછી એ જ નોકરી પર લેવામાં આવી, જ્યાંથી તેને કાઢી મુકવામાં આવી હતી). કોર્ટના  ઇતિહાસમાં આ અભૂતપૂર્વ ઘટના હતી, અને “મેં એ તપાસની અધ્યક્ષતા કરી એ ભૂલ હતી” એટલું બોલીને ગોગોઈએ તેમની આત્મકથામાં પૂરી ઘટનાને ‘કાવતરા’માં ખપાવી દીધી છે.

તેમની વાતને માન્ય રાખીએ, તો પણ એવો સવાલ તો જરૂર ઊભો થાય કે જેના હાથમાં દેશના કાનૂનની અને નૈતિકતાની રક્ષા કરવાની સત્તા અને જવાબદારી હોય, તે વ્યક્તિ આવી રીતે પોતાની સામેના આવા સૌથી ગંભીર આરોપમાં જજ બને?

અદાલતી કાર્યવાહીમાં ‘નોટ બિફોર મી’ની એક તંદુરસ્ત પરંપરા છે. જજ સાહેબોને જ્યારે લાગે કે કોઈ કારણસર તેઓ કોઈ ચોક્કસ કેસમાં તટસ્થ રીતે ન્યાય તોળી નહીં શકે, ત્યારે તેઓ તે કેસની સુનાવણી કરવાની ના પાડી દે છે અને બીજા જજને તે જવાબદારી સોંપે છે. ગોગોઈ તેમની સામેના આરોપોની તપાસ કરી રહેલી બેંચમાં ઉપસ્થિત ન રહેવાનો નિર્ણય કરી જ શક્યા હોત, પરંતુ તેમણે એવું કર્યું ન હતું.

ગોગોઈ સામે બીજા પણ આરોપો લાગ્યા છે. જેમ કે અયોધ્યા મંદિર-મસ્જીદ વિવાદમાં, રાહુલ ગાંધી સામેના અદાલતના તિરસ્કારના કેસમાં, કેરલના સબરીમાલા મંદિરમાં મહિલાઓને પ્રવેશ આપવાના મામલે અને આસામમાં નેશનલ રજીસ્ટર ઓફ સિટીઝનના મુદ્દે ગોગોઈએ સત્તાધારી પક્ષની તરફેણ કરી હતી.

મીડિયામાં અને લોકોના મનમાં ગોગોઈના વ્યવહારને લઈને શંકા થવાનું કારણ એ પણ હતું કે નિવૃત્તિના ચાર જ મહિનામાં રાષ્ટ્રપતિએ તેમની રાજ્યસભામાં નિમણૂક કરી હતી. આ એ જ ગોગોઈ હતા, જેમણે ભૂતકાળમાં કહ્યું હતું કે જજે તેનું દામન સાફ રાખવા માટે નિવૃત્તિ પછી કોઈ સરકારી હોદ્દા ગ્રહણ ન કરવા જોઈએ.

ગોગોઈએ આ બધા વિવાદોમાં પોતાનો પક્ષ આ પુસ્તકમાં રજૂ કર્યો છે. આત્મકથાઓમાં માત્ર જીવનની ઘટનાઓની તારીખો નથી હોતી. એમાં પોતાની વાતને પૂર્વગ્રહ સાથે મુકવાનો પ્રયાસ હોય છે. એમાં લેખક તથ્યોને ‘પોતાની રીતે’ મૂકે છે. એટલા માટે તટસ્થ આત્મકથાઓ દુર્લભ હોય છે, અને અભ્યાસુ લોકો જ્યારે આપણા નાયકોનું વિશ્લેષણ કરવા બેસે છે, ત્યારે આત્મકથાઓથી આગળ જઈને બીજા લોકોના અનુભવો અને દૃષ્ટિકોણને પણ ધ્યાનમાં લે છે. જસ્ટિસ રંજન ગોગોઈની કારકિર્દીમાં એટલા ઉતાર-ચઢાવ છે કે કદાચ એક પુસ્તકથી તેનો ન્યાય નહીં થાય.

ઇંગ્લિશ લેખક જ્યોર્જ ઓરવેલે કહ્યું હતું કે, “આત્મકથાનો વિશ્વાસ ત્યારે જ થાય, જ્યારે તેમાં કશુંક શરમજનક જાહેર કરવામાં આવે. જે માણસ તેની સારી-સારી વાતો માંડે, એ સંભવત: જૂઠ બોલતો હોય છે, કારણ કે જીવનને જ્યારે ભીતરથી જોવામાં આવે, ત્યારે તે પરાજયોનો એક સિલસિલો માત્ર હોય છે.”

પ્રગટ : ‘બ્રેકીંગ વ્યૂઝ’ નામેક લેખકની સાપ્તાહિક કોલમ, ‘સંસ્કાર’ પૂર્તિ, “સંદેશ”, 19 ડિસેમ્બર 2021

છોટાઉદેપુરનું વાગલવાડ ગામ. તેની એક પ્રાઇમરી શાળા 2020માં વરસાદમાં તૂટી પડેલી. આ મામલે જિલ્લા શિક્ષણ વિભાગને રજૂઆત પણ કરવામાં આવી, પણ ડિસેમ્બર, 2021 પૂરો થવા આવ્યો, તો પણ તે ફરી બંધાવાના કોઈ અણસાર ન જણાતાં, એક અંગ્રેજી અખબારે છોટાઉદેપુર જિલ્લાની આ શાળાના વિદ્યાર્થીઓ ખુલ્લામાં અભ્યાસ કરી રહ્યા હોવાનો અહેવાલ પ્રગટ કર્યો, જે ગુજરાત હાઈકોર્ટના ધ્યાનમાં આવ્યું ને તેણે સુઓમોટો દાખલ કરી. ગુજરાત સરકાર પાસે પૈસા ખર્ચવાના ઘણાં બહાનાં છે, પણ કરવા જેવાં કામ માટે બેદરકારી સિવાય કોઈ બહાનું નથી. આમ પણ શિક્ષણ બાબતે અરાજકતાનો કોઈ પાર નથી, પણ સ્કૂલે આવતાં બાળકો માટે શાળાનું મકાન ન હોય એ સ્થિતિ અસહ્ય છે. 2020માં તો સ્કૂલોમાં શિક્ષણ આપી શકાય એવી સ્થિતિ જ ન હતી, ત્યાં બિલ્ડિંગ ન રહ્યું એટલે હવે બાળકો સ્કૂલે આવવાના જ ન હોય તેમ સ્કૂલ બાંધવાના કોઇ લક્ષણો ન જણાયા ને ઓફલાઇન શિક્ષણ તો શરૂ થયું જ ! વિદ્યાર્થીઓ પણ આવ્યા, પણ ભણે કયાં? સ્કૂલના વર્ગો તો હોવા જોઈએ ને ! મહિનોમાસ તો જેમ તેમ ભણ્યા, પણ ડિસેમ્બરની કડકડતી ઠંડીમાં ભણવું કેમ? તો ય, ઠંડીમાં ખુલ્લામાં આદિવાસી બાળકો ભણવા આવ્યાં. તેમની પાસે પૂરતાં કપડાં પણ ન હતાં, ત્યાં ખુલ્લામાં ભર ઠંડીમાં ટકવું કેમ? હાઈકોર્ટનાં ધ્યાનમાં આ વાત આવી ને તેણે સરકારને છ મહિનામાં સ્કૂલનું નવું મકાન ઊભું કરવાનો વચગાળાનો હુકમ કર્યો છે ને શિક્ષણ વિભાગના સંબંધિત અધિકારીને કોર્ટમાં હાજર રહી રિપોર્ટ રજૂ કરવાની ફરજ પાડી છે. કોર્ટે સ્પષ્ટ કર્યું કે બાળકો ખુલ્લામાં ભણવા લાચાર બને તે ચલાવી શકાય નહીં. વાગલવાડમાં સ્કૂલ ન હોવાથી, મધ્યાહ્ન ભોજનમાં નોકરી કરતાં એક બહેનને ત્યાં બાળકોને બોલાવીને શિક્ષક, શિક્ષણ પૂરું પાડે છે.

હાઇકોર્ટે રાજ્ય સરકાર અને કેબિનેટ કક્ષાના શિક્ષણ મંત્રી સામે પણ ભારે નારાજગી પ્રગટ કરી છે. શિક્ષણ મંત્રી સામે નારાજ થવાનું કારણ પણ છે. 16 ડિસેમ્બરે વડોદરા આવેલા શિક્ષણ મંત્રી જિતુ વાઘાણીને પત્રકારોએ છોટાઉદેપુરની એ સ્કૂલ અંગે પૂછ્યું કે હજી સ્કૂલ બંધાઈ નથી ને વિદ્યાર્થીઓને કડકડતી ઠંડીમાં ભણવાની ફરજ પડી રહી છે. એનો જવાબ આપતા શિક્ષણ મંત્રીએ કહ્યું કે કાર્યવાહી ચાલે જ છે, કેટલીકવાર શિયાળામાં ખુલ્લામાં બેસાડવામાં આવે છે, શિયાળામાં હું પણ ખુલ્લામાં જ ભણ્યો હતો. હાઇકોર્ટે આવા ઉડાઉ જવાબની આકરી ટીકા કરતાં કહ્યું કે આ બેજવાબદારી ભર્યો શરમજનક જવાબ છે. કોર્ટે આ જવાબની ગંભીર નોંધ લીધી છે. 

શિક્ષણ મંત્રી કક્ષાની વ્યક્તિ શાળા નથી બાંધી શકાઈ એ અંગે લાજવાને બદલે ગાજવા બેસે એ શરમજનક છે. એમની વાતનો તો એવો અર્થ થાય કે ઠંડીમાં આદિવાસી વિદ્યાર્થીઓએ ખુલ્લામાં જ બેસવું જોઈએ, કારણ કે શિક્ષણ મંત્રી પોતે પણ શિયાળામાં ખુલ્લામાં ભણેલા. એવું કોઈ જગ્યાએ લખ્યું નથી કે શિક્ષણ મંત્રી નાનપણમાં ખુલ્લામાં ભણ્યા હોય તો આદિવાસી વિદ્યાર્થીઓએ, ભલે તેમની પાસે ઠંડીથી બચવાનાં કપડાં ન હોય, તો પણ ખુલ્લામાં જ ભણવું જ જોઈએ. સાહેબને કહી શકાય કે ત્યારે તમારી પાસે સગવડ નહીં હોય ને તમારે ખુલ્લામાં ભણવું પડ્યું હોય તેનો અફસોસ છે, પણ હવે તો તમે મંત્રી છો, એક સ્કૂલ બાંધી આપવાનું જરા ય મુશ્કેલ નથી, તે એટલે નહીં બાંધવાની કારણ તમે ખુલ્લામાં ભણ્યા હતા? આ યોગ્ય છે? તમને સંકોચ થવો જોઈએ, તેને બદલે તમે શરમ છોડીને ઉડાઉ જવાબ આપો છો તે અક્ષમ્ય છે. સાધારણ રીતે જે તકલીફ નાનપણમાં વેઠી હોય તે પોતાનાં સંતાનો ન વેઠે એવું માબાપ ઇચ્છતાં હોય છે. તે એવો બદલો ન લે કે અમે વેઠ્યું છે તો તમે પણ વેઠો, પણ આ તો મંત્રી છે એટલે એ તો કહી શકે પ્રજાને કે હું ઠંડીમાં ભણ્યો, તો તમે પણ ભણો. આ પરપીડન વૃત્તિ છે ને તે કોઈ રીતે મંત્રીને શોભતી નથી.

 એ ખરું કે રાજકારણી કેટલાક ખરેખર સજ્જન હશે, પણ મોટે ભાગના રાજકારણીઓ વિવેકહીન હોય છે અને ઉદ્ધત રીતે વર્તવા ટેવાયેલા હોય છે. એમાં જો કોઈ મંત્રી હોય તો તેનામાં અહંકાર ને ઉદ્ધતાઈ પણ ભળે છે. બીજો એવો એક દાખલો ઝારખંડનો છે. એક પહેલવાનને નિયત ઉંમર કરતાં વધારે ઉંમર છે એમ કહીને કુસ્તીમાંથી બહાર કરી દેવાયો. પહેલવાનને અન્યાય થયાનું લાગતાં તે રજૂઆત માટે અતિથિવિશેષ તરીકે ઉપસ્થિત ભા.જ.પ.ના સાંસદ અને ભારતીય કુસ્તી સંઘના અધ્યક્ષ બૃજભૂષણ શરણ સિંહ પાસે કાર્યક્રમમાં પહોંચ્યો ને પોતાને ખોટી રીતે બહાર કરાયો છે તેવી રજૂઆત કરી તો સાંસદે તેને લાફો મારી દીધો. એકવાર માની લઈએ કે પહેલવાન ખોટો છે, તો પણ તેને ભરી સભામાં લાફો મારવાનો સાંસદને કોઈ અધિકાર નથી. લોકો લાફો ખાવા વોટ આપતા નથી. આવા રાજકારણીનો પ્રજાએ સંપૂર્ણપણે બહિષ્કાર કરવો જોઈએ. રાજકારણીઓ ભા.જ.પી. હોય કે કાઁગ્રેસી, વિવેકહીન થવામાં તેઓ હંમેશ સ્પર્ધામાં રહે છે.

કાઁગ્રેસના એક ધારાસભ્ય અને કર્ણાટક વિધાનસભાના પૂર્વ અધ્યક્ષ પર બી.જે.પી. નેતાઓ અને મહિલા સાંસદો બહુ જ ચિડાયા છે ને એ ધારાસભ્યને સસ્પેન્ડ કરવાની ને એમની પાસેથી માફી મંગાવવાની વાત કરી રહ્યા છે. જેનાં પાર્ટી પ્રમુખ એક મહિલા છે ને એના જ એક ધારાસભ્ય મહિલા સંદર્ભે પૂરી બેશરમીથી વાહિયાત લવારા કરે તો તેમની સામે કડક કાર્યવાહી થવી જ જોઈએ એવો મત ભા.જ.પી. નેતાઓનો પડ્યો છે ને કાઁગ્રેસી નેતા પ્રિયંકા વાડ્રાએ પણ કાઁગ્રેસી વિધાનસભ્ય કે.આર. રમેશકુમારના શરમજનક નિવેદન બદલ ખેદ વ્યક્ત કર્યો છે. જો કે, કોઈ કાર્યવાહી કરવાથી કાઁગ્રેસ દૂર રહી છે. કાઁગ્રેસી રમેશકુમારે કર્ણાટક વિધાનસભામાં ચર્ચા દરમિયાન મહિલાઓ સંદર્ભે એવું નિવેદન આપ્યું કે રેપ રોકી શકાય એમ ન હોય તો સૂઈ જાઓ અને તેનો આનંદ લો. આટલી નિર્લજ્જતા એક વિધાનસભ્ય દાખવે ને તે પણ વિધાનસભાની કાર્યવાહી ચાલુ હોય ત્યારે, એ કેવળને કેવળ શરમજનક છે. આ નિવેદન અશ્લીલથી પણ વધુ અશ્લીલ છે. એ ધારાસભ્ય વળી વિધાનસભાના જવાબદાર હોદ્દે રહી ચૂક્યા હોય ને આવું નિવેદન કરે એમાં એમની હીન માનસિકતા જ પ્રગટ  થાય છે. વધુ દુ:ખ તો એ વાતનું છે કે હાલના કર્ણાટક વિધાનસભાના અધ્યક્ષ વિશ્વેશ્વર હેગડેકાગેરી રમેશકુમારના આ નિવેદનથી વ્યથિત થવાને બદલે હસી પડ્યા હતા. અધ્યક્ષે ધાર્યું હોત તો રમેશકુમાર પર કાર્યવાહી કરી શક્યા હોત, પણ તેમણે વાતને હસવામાં કાઢી નાખી ! વધારે ઊહાપોહ થતાં રમેશકુમારે ટિપ્પણી બદલ માફી માંગી લીધી છે, પણ ઘણાંને લાગે છે કે એટલું પૂરતું નથી. આમાં પક્ષો રાજનીતિ પણ કરે છે ને આખી વાત પોતાને કઈ રીતે લાભ ખટાવે એમ છે એ રીતે દાખલા ગણે છે, પણ એક વાત નિર્વિવાદ છે, કોઈ પણ પક્ષનો નેતા આવું નિવેદન કરે તો તેની સામે કાર્યવાહી થવી જ જોઈએ ને એ સ્થિતિ ઊભી થવી જોઈએ કે કોઈ પણ સભ્ય વિવેક ચૂકીને વાત કરવાની હિંમત ન કરે.

કાઁગ્રેસનો બીજો દાખલો પણ જોઈએ. પંજાબ કાઁગ્રેસના પ્રમુખ અને પૂર્વ ક્રિકેટર નવજોતસિંહ સિદ્ધુએ ચંદીગઢમાં પત્રકાર પરિષદમાં પત્રકારના પ્રશ્નનો જવાબ આપતા કશું જ અજુગતું ન હોય એટલી સહજ રીતે ગાળ દઈ દીધી. આ દાખલાઓ છેલ્લા બેત્રણ દિવસોમાં બનેલી ઘટનાઓના છે. આ ઉપરાંત પણ એવું ઘણું હશે જે જાહેર જ ન થતું હોય, પણ જે જાણવા મળ્યું છે તે પણ ઓછું ચિંતાજનક નથી. એ સિદ્ધ થતું આવે છે કે આખા દેશમાં રાજકારણીઓને કોઈ પૂછનાર નથી. તેઓ મનસ્વી રીતે વર્તવા ટેવાયેલા છે ને સૌજન્ય, વિવેક, આભિજાત્ય જેવી કોઈ વાત તેમનામાં દૂર દૂર સુધી નજરે ચડતી નથી. બર્બરતા, હલકટાઈ, આછકલાઇ, વિકૃતિ … જેવી બાબતો જ તેમની સજ્જનતાનાં લક્ષણો છે. એ જ જાણે કે ચરિત્ર છે ! ખોટી રીતે મેળવેલી સંપત્તિનું વરવું પ્રદર્શન ને તેનો દેખાડો અહંકારથી સુસજ્જ હોય છે. લવારાઓ કરીને માફી માંગી લેવાની ફેશન થઈ પડી છે ત્યારે થાય છે કે કઈ વાતે આ દેશ ટકી રહ્યો છે તે સમજાતું નથી. રામને નામે પથરા તરે છે, પણ રામ પથરો નાખે છે તો તે ડૂબી જાય છે, છતાં એટલું છે કે ભલે રામભરોસે પણ દેશ ચાલે તો છે ! તે કયાં સુધી ચાલશે તે યક્ષ પ્રશ્ન છે, પણ તે આજે તો કોઇની ચિંતાનો વિષય હોય એવું લાગતું નથી.

000

e.mail : ravindra21111946@gmail.com

પ્રગટ : ‘આજકાલ’ નામક લેખકની કટાર, “ધબકાર”, 20 ડિસેમ્બર 2021