અમેરિકાથી
આમ તો રોજિંદો દિવસ. ન્યૂયોર્ક શહેર, જે ‘અ સિટી નેવર સ્લીપ્સ’ (કદી નહીં સૂતા શહેર) તરીકે જાણીતું છે. એ સવારે તો અનેક પ્રવૃત્તિઓમાં ધસમસતું હોય જ. પણ એ દિવસે ચિંતાગ્રસ્ત શાંતિનું મોજું ચારેબાજુ ફરી વળેલું. ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ અમેરિકાના નવા ચૂંટાયેલા પ્રમુખ છે એ કોઈના માન્યામાં આવે તેમ ન હતું.
હંમેશની જેમ મેં સબ વે/મેટ્રો એ ટ્રેન લીધી, અપટાઉનથી વૉલ સ્ટ્રીટ ભણી. સાધારણ રીતે તેમાં ભીડ હોય. લોકોની હલચલથી વાતાવરણમાં એક જાતની ગતિ હોય, પણ તે દિવસે નિરાશાનો સોપો પડી ગયેલો. સહુના મનમાં અનેક પ્રશ્નો ઘેરાતા હતા. શું થશે લઘુમતીઓનું? સ્ત્રીઓનું? સમલૈંગિક મિત્રોનું? મુસ્લિમ મિત્રોનું? પરદેશથી આવીને વસેલા વસાહતીઓનું? શ્યામવર્ણ લોકોનું? શું આપણે ઇતિહાસમાં પચાસ વર્ષ પાછા ધકેલાઈ ગયા? !
મારે વૉલ સ્ટ્રીટમાં ફ્રીડમ ટાવર (નવા વર્લ્ડ સેન્ટર) પાસે મારી પુત્રી સુરતા(ઉંમર ૧૦ વર્ષ)ની સ્કૂલમાં મીટિંગ હતી. પ્રિન્સિપાલે ઉદ્બોધન કરતાં કહ્યું કે આ સમય આપણા સહુ માટે અને ખાસ કરીને વિદ્યાર્થીઓ માટે અણધાર્યો છે. પછી મારી દીકરીની સ્કૂલમાંથી સામાજિક કાર્યકરની ઇ-મેઇલ આવી. એમને પાંચથી દસ વર્ષના ઘણા વિદ્યાર્થીઓ સાથે વાત થઈ. લગભગ બધાં બાળકોનો એક સૂર હતો – આ અનફેર/અયોગ્ય છે. અમે સહુ એકબીજા સાથે હળીમળીને ન રહીએ. નિયમોનું પાલન ન કરીએ તો અમે સજાને પાત્ર—અને આપણા નવા પ્રમુખ પણ નિયમોના પાલનમાંથી કેમ બાકાત રહી શકે? વળી બાળસહજ ડર અને અસલામતીની સ્થિતિમાં મોટેરાંઓની ફરજ તેમને જરૂરી આધાર આપવાની રહી.
યુનિયન સ્કવેરમાં ગાંધીજીની પ્રતિમા પાસે, ટ્રમ્પના રહેઠાણ સામે નવા ચૂંટાયેલા પ્રમુખ વિરૂદ્ધ મોટી સંખ્યામાં લોકોએ વિરોધ પ્રદર્શિત કર્યો. ઘણાં વિસ્તારોમાં કેન્ડલ લાઇટ વિજિલ ફૉર હોપ ઍન્ડ કાઇન્ડનેસનું આયોજન થયું.
ન્યૂયોર્ક શહેરમાં આતંકિત ચિંતાનું મોજું ફરી વળ્યું છે અને આનાથી પરસ્પરના સહકારમાં કેવી રીતે બહાર આવવું એવી લાગણી પ્રવર્તી રહી છે.
આ કલાકોમાં મારી સ્કૂલમાં ન્યૂયોર્ક શહેરની વંશીય વિવિધતા (રેશિયલ ડાયવર્સિટી) પ્રતિબિંબિત થાય છે. અમારે શિક્ષકો સાથે ડઘાયેલાં ચિંતિત બાળકોને કેવી રીતે આશ્વસ્ત કરવા તેની ચર્ચા થઈ. દરમિયાન, ન્યૂયોર્ક શહેરની ભારતીય કળાસંસ્થામાંથી ઈ-મેઇલ આવી : “આપણાં સહુના મનમાં આપણી લઘુમતીની કળાસંસ્થાનો નવા પ્રમુખનાં શાસનકાળમાં શ્વાસ રૂંધાઈ જશે એવી લાગણી ઘુમરાઈ રહી છે. ચાલો, આજે સાંજે આ અસમંજસમાંથી બહાર આવવા આપણે સંગીત, નૃત્ય અને પરસ્પરનાં સાંનિધ્યમાં મળીએ—બ્રીધ અ લિટલ ઇઝિયર (શ્વાસમાં જે સહેજસાજ પણ સુવાણ મળ્યું તે સાચું)!”
અમારા પાડોશી જે આંતરરાષ્ટ્રીય સ્કૂલમાં શિક્ષક છે એમણે કહ્યુંઃ આજે વહેલી સવારે તેમની ચૌદ વરસની મેક્સિકન વિદ્યાર્થીનો તેમને ટેક્સ્ટ મેસેજ મળ્યો કે હું અને મારું કુટુંબ ખૂબ ચિંતિત છીએ. એટલે હું હોમવર્કમાં ધ્યાન આપી શકી નથી—માફ કરશો.
મારા મિત્રની બાર વરસની દીકરીએ આખો દિવસ રડીને પસાર કર્યો. શું મારી મુસ્લિમ બહેનપણીને અમેરિકા છોડીને જવું પડશે?
ન્યૂ યોર્કનો જુસ્સો અને ગુસ્સો ૯/૧૧ વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટર પછીનાં સમયની યાદ તાજી કરાવી ગયો.
ન્યૂ યોર્ક; નવમી નવેમ્બર, ૨૦૧૬.
E-mail : rutanyc@gmail.com
સૌજન્ય : “નિરીક્ષક”, 16 નવેમ્બર 2016; પૃ. 19