પાણીનું એક ટેન્કર આવ્યું, અને ફ્લેટના ભોંયતળિયે આવેલી ટાંકીમાં એનું પાણી વહેવાં લાગ્યું. પણ ધસમસતાં પાણીના એ પ્રવાહની સાથે તમારા ચિત્તમાં આનંદ નહીં પણ ગ્લાનિનું લખલખું ફરી વળ્યું.
જયવંત, તમે ચિંતામગ્ન બનીને તમારા ફ્લેટની બાલ્કનીમાંથી નીચેનો નજારો નિહાળી રહ્યા છો. કેટલા ઉમંગથી તમે બેન્ગલરૂથી સાતેક માઈલ દૂર, સરજાપુર રોડ પર આવેલા કઈકોન્દ્રાહલ્લી વિસ્તારમાં આ ફ્લેટ ખરીદ્યો હતો?
આમ તો એક મોટું તળાવ થોડેક જ દૂર છે. પણ તમે આ ફ્લેટ ખરીદ્યો ત્યારે, મ્યુનિસિપલ હદની બહાર હોવાના કારણે વોટર સપ્લાય અને ગટર લાઈન તમારા એપાર્ટમેન્ટ બ્લોકને મળી શકે તેમ નહોતું – હજી કેટલાં ય વર્ષો સુધી એમ થવાની કોઈ શક્યતા નથી. ૨૦૦ એપાર્ટમેન્ટ હોવાના કારણે, સોસાયટીના ઓર્ગેનાઈઝરે સાત બોરવેલ, અને દરેક એપાર્ટમેન્ટમાં અન્ડર ગ્રાઉન્ડ અને ઓવરહેડ ટાંકીની વ્યવસ્થા પહેલેથી જ કરી હતી. પણ જમીનમાં પાણીનું તળ નીચે ને નીચે જતું રહ્યું છે, અને માત્ર બે જ બોરવેલ ચાલુ છે. મસ્સ મોટા ખર્ચે દરરોજ ત્રણ ટેન્કરો ભરીને તમે લોકો બાજુના તળાવમાંથી પાણી મંગાવો છો. એપાર્ટમેન્ટના બીજા રહેવાસીઓને એની કશી ચિંતા જણાતી નથી, પણ ‘આમ કેટલા દિ’ ચાલશે ?’ એનો ભય તમારા ચિત્તને કોરી ખાય છે. એક હાયકારો તમારા હોઠમાંથી સરી પડે છે.
******
અને … તમારા સોફ્ટવેરી દિમાગમાં એક સંકલ્પ ઝળહળી ઊઠ્યો. ‘આ સમસ્યાનો ઉકેલ’ શોધવો જ રહ્યો. આમે ય તમને જાહેર હિતના પ્રોજેક્ટો વહેતા, ધમધમતા કરવામાં ઘણો રસ હતો જ. બીજા આવા મિત્રો સાથેની એક મિટિંગમાં તમે આ પ્રશ્ન છેડ્યો અને ૨૦૦૮ના માર્ચ મહિનાની એ સલોણી સાંજે ‘રેઈન વૉટર ક્લબ’નો જન્મ થયો. અવિનાશ કૃષ્ણમૂર્તિ અને તમે … જયવંત ભારદ્વાજની જુગલબંધી શરૂ થઈ ગઈ.
બીજા અઠવાડિયે તમે સોસાયટીના સભ્યોની એક તાત્કાલિક મિટિંગ રાખવામાં સફળ થયા. ભલે ૩૨ સભ્યો જ હાજર રહ્યા, પણ સામાન્ય માણસને સમજણ પડે તેવી ભાષામાં તમે અને અવિનાશે તમારી યોજના સમજાવી. અલબત્ત શંકા – કુશંકાઓ તો આવી મિટિંગમાં થાય જ ને? પણ ઘણી મથામણ પછી વીસ સભ્યો તમારી યોજનામાં સહકાર વાપવા કબૂલ થયા. જરૂરી ફંડ ભેગું કરવામાં મહિનો નીકળી ગયો. પણ કામ ચાલુ થઈ ગયું.
ત્રણ જ મહિના ….. માત્ર ત્રણ જ મહિના … અને સુશીલકુમાર નાહર, કે.પી. સિંઘ, મનોજ દિઘે અને સોસાયટીના બીજા સન્ન્નિષ્ઠ સભ્યોના સક્રીય સહકારથી સાત છીછરા કૂવાઓ તમારી ટીમે ખોદાવ્યા અને એપાર્ટમેન્ટ કોમ્પ્લેક્સના નીચા વિસ્તારોમાંથી નીકો વડે વરસાદનાં પાણીને આ કૂવાઓમાં તમારી ક્લબે બહુ ઓછા ખર્ચમાં વાળી લીધું. અને એપાર્ટમેન્ટની વીસ અગાશીઓમાંથી વહી જતું, નિતર્યા કાચ જેવું વરસાદી પાણી તો સીધું જ અન્ડર ગ્રાઉન્ડ ટાંકીમાં! ઉપરવાળાની કિરપા કે, તમારા વિસ્તારમાં વરસાદી પાણીની કોઈ કમી નથી. દૂરના તળાવમાં વહી જઈને વેડફાઈ જતું એ પાણી હવે તમારા તરસ્યા બોરવેલોને મળતું થઈ ગયું, અને સાતે સાત બોરવેલ ફરીથી ધમધમતા થઈ ગયા. સ્વાભાવિક રીતે પાણીના ટેન્કરો મંગાવવાના ખર્ચમાંથી અને આ બધી યોજનાનો ખર્ચ નીકળી ગયો, અને ઉપરથી બચત થવા લાગી.
એપાર્ટમેન્ટના રહીશોના રોજના વપરાશનું અને ગટર સિવાયનું પાણી પણ એક અન્ડરગ્રાઉન્ડ ટાંકીમાં ભેગું કરવાની યોજના તમે બનાવી. એનું નીતરેલું પાણી વાપરીને, એપાર્ટમેન્ટ બન્યા ત્યારે મઘમઘતા હતા તે બગીચા હવે ફરીથી લહેરાવા લાગ્યા. આખા કોમ્પ્લેક્સનો સોગિયો અને ભુખ્ખડ ચહેરો તમારી યોજનાના પ્રતાપે ફૂલો અને લીલાંછમ છોડોથી નવપલ્લવિત બની ગયો.
સંદર્ભ
http://www.thebetterindia.com/15/rainbows-rainwater-club/
e.mail : surpad2017@gmail.com
શ્યામ સુંદર! તમારા પૌરુષથી ભરેલા રૂક્ષ ચહેરાની નીચે મહિલાઓ માટે અપાર પ્રેમ છલકાય છે! પણ કેવી મહિલાઓ માટે? ઉછરતી કળીઓ જેવી, આવતીકાલની મહિલાઓ માટે જ તો! તમે નાના હતા ત્યારે તમને તમારી બહેનો સાથે રમવાનું વધારે પસંદ હતું. પાંચિકાઓ ઉછાળવા અને દોરડાં કૂદવા જેવી છોકરીઓની રમતો તમને વધારે પસંદ આવતી હતી. બધાં તમારી મશ્કરી કરતાં કે ‘આ તો છોકરી થતાં થતાં છોકરો બની ગયો છે!’ તમારા બાળક મનમાં એ વખતે પણ સંશય પેદા થતો હતો કે, ‘ગામમાં છોકરીઓની સંખ્યા કેમ બહુ ઓછી રહે છે?’
શ્યામ સુંદર પાલીવાલ! ૨૦૦૬ની સાલમાં તમને જેમાં અખૂટ શ્રદ્ધા હતી તેવી તમારી કૂળદેવીની કૃપા તમારા એ નિર્ધારના અમલીકરણ માટે વરસી. પિપલાન્ત્રી ગામના સરપંચ તરીકે તમે ચુંટાઈ આવ્યા. ગામના પંચની પહેલી સભામાં જ તમારા જિન્સમાં ધરબાઈને પડેલી વેપારી કુનેહ અને ચિત્તમાં સતત ઘુમરાઈ રહેલા આ આક્રોશના બળે તમે એક પ્રસ્તાવ પંચના સભ્યો સમક્ષ મૂક્યો, ‘દરેક બાલિકાના જ્ન્મને વધાવી લેવા આપણે ગ્રામજનોને પ્રેરીએ, મદદ કરીએ તો?’ અમુક અપવાદો સિવાય મોટા ભાગના સભ્યોએ તમારા સૂચનને ટેકો આપ્યો. એ જ દિવસે ઠરાવ કરવામાં આવ્યો કે, ‘જન્મ લેતી દરેક બાલિકાના નામે તેનાં કુટુમ્બીજનો ૧૧૧ વૃક્ષો રોપશે. પંચાયત એમને જાળવી રાખશે. બાલિકા યુવતી બને અને તેનાં વિવાહ થાય તે વખતે આ વૃક્ષો કાપીને એમાંથી થતી આવક એનાં માબાપને આપવામાં આવશે. આ ધરતી પર પગ મુકનાર એ લક્ષ્મીના આગમનને આમ સત્કારી લેવામાં આવશે.’
‘ભામાશા યોજના’ પણ તમે આમ જ શરૂ કરી દીધી ને? જન્મ લેનાર છોકરીના નામે બેન્કમાં ખાતું ખોલાવવાનું અને તેમાં દાન આપનાર ભામાશાઓ તેમ જ બાલિકાનાં માબાપ જોગવાઈ થાય તેમ રકમ જમા કરાવતા રહે. જ્યાં સુધી એ કન્યા પુખ્ત વયની ના થાય, ત્યાં સુધી એમાંથી રકમ ઊપાડી ન શકાય. આમાંથી જ તેનાં લગ્ન માટે દહેજની રકમ મળી જાય. ભામાશા કાર્ડ પણ બાળકીની માતાનાં નામે જ તો. અન્ના હજારેના વિચારો મુજબ, અને તમારી સ્વ. દીકરી કિરણના નામને ચિરંજીવ કરતી ‘કિરણ નિધિ યોજના’ પણ બધાંને સાથે રાખીને કામ કરવાની તમારી કુનેહના પ્રતાપે જ શરૂ થઈ ગઈ ને? આ યોજના હેઠળ, જન્મ લેનાર બાળકીના નામે પંચાયતમાં ફિક્સ ડિપોઝિટ રાખવાની શરૂઆત પિપલાન્ત્રી ગામે કરી દીધી.