હરનિશ જાની એ શ્રદ્ધાનો વિષય નથી, હાસ્યનો વિષય છે, એટલે એમને શ્રદ્ધાંજલિ નહીં .., હાસ્યાંજલિ શોભે!

એમને ગુમાવ્યાનું દુ:ખ જરૂર થયું છે .., કારણ એક, હાસ્યકાર ગુમાવ્યો છે .., એ કહેતા “Laughing is a serious matter!”

અમે બંને એક જ ક્ષેત્રમાં હતા, એટલે મને એમને ઓળખવાની તક વધારે મળેલી. વર્ષો પહેલાં કિશોરભાઇના “ગુર્જરી”ના પહેલા અંકથી જ પરિચય થયેલો. “ગુર્જરી”માં એમનો હાસ્ય લેખ વાંચતા વાંચતા જ નક્કી કરી લીધેલું, કે આ માણસ મળવા જેવો છે; અને એ પર ચક્રો ગતિમાન કરી દીધાં! પછી તો એમનો એક પણ લેખ વાંચવાનો બાકી નહીં રાખ્યો !

ફોન, પત્ર દ્વારા મળવાનું થયું, ને અવાર નવાર રૂબરૂ પણ મળવાનું થયું. સામાન્ય રીતે એક બાજુ જાણીતી વ્યક્તિ હોય, અને બીજી બાજુ મારા જેવી સામાન્ય વ્યક્તિ હોય તો કેમેસ્ટ્રી જામે નહીં .., તમે ગમે તેટલાં ફાંફાં મારો પણ દાળ ગળે નહીં. અમારી બાબતમાં ઊલટું થયું! એમને જાણતા પહેલાં એ મને માણતા થઇ ગયા! ક્યાં ય પણ એમનો કાર્યક્રમ હોય, ત્યાં મને પણ રેકમન્ડ કરતા! હ્યુસ્ટન, યુનાઇટેડ કિંગ્ડમ, ન્યુ જર્સી ઘણી જગ્યાએ અમારા કાર્યક્રમો સાથે થયા, એક બાજુ હરનિશ જાનીનો સ્ટેન્ડઅપ કોમેડી શો હોય તો બીજી બાજુ મહેન્દ્ર શાહનો સ્ટેન્ડઅપ કાર્ટૂન શો હોય … બસ ફરક ફક્ત એટલો જ કે હરનિશભાઇ ઊભા ઊભા સ્ટેન્ડઅપ કોમેડી કરતા, ને લોકો બેઠા બેઠા માણતા. મહેન્દ્ર શાહની બાબતમાં લોકો ઊભા ઊભા એમનાં કાર્ટૂન્સ માણતાં ને મહેન્દ્ર શાહ એક ખૂણામાં ખુરસી પર બેસી માણવાવાળાને નીરખતા!

જો કે લોકોને આ કેમેસ્ટ્રી માફક આવી ગયેલી, લોકોને હાસ્ય માણવાના ઓપ્સન્સ મળતા … લોકો એક ખૂણે ઊભા ઊભા કાર્ટૂન્સ જોઇને કંટાળતાં, તો આખું ટોળું બીજા ખૂણે હરનિશભાઇને સાંભળવા જતું રહેતું! હરનિશભાઇને કહેતો, “માફ કરજો, પણ હંમેશાં હું “હરનિશ” લખવામાં કન્ફ્યુઝ થાઉં છું. “ન” ને હ્રસ્વઇ આવે કે દીર્ઘઇ? … એ કહેતા, “ગુજરાતીમાં લખો, તો હ્રસ્વઇ દીર્ઘઇ કંઇ ફરક નથી પડતો, પણ અંગ્રેજીમાં લખો તો એપોસ્ટ્રોપી “S” કરવાનો!

હરનિશભાઇ મારાં કાર્ટૂન્સ પ્રદર્શનના આગ્રહી જ નહીં, પ્રોત્સાહક પણ હતા. અને મિત્રોને મારી ઓળખાણ આપી ખાસ કહેતા, ક્યાંક સાહિત્ય, લિટરરી કે ‘ચાલો ગુજરાત’ના મેળાવડામાં હજ્જારો સાહિત્યકારો, કવિઓ, લેખકો જોવા મળશે પણ કાર્ટૂનિસ્ટ તો એક જ જોવા મળશે!”
હંસાબહેન, તમે અને કુટુંબ એકલાં જ નહીં, આપણે બધા હરનિશભાઇને મીસ કરશું! એમને યાદ કરીએ ત્યારે એમના હાસ્ય લેખો, અને કોમેડી યાદ આવે જ ને? અને એ યાદ આવે ત્યારે હોઠો પર હાસ્ય આવે, તો પછી એમને “હાસ્યાંજલિ” કેમ નહીં?

આ સાથે, અવારનવાર પ્રસંગોપાત્ત એમના પર બનાવેલાં કાર્ટૂન્સ રજૂ કરું છું :

એક પ્રસંગ તો ખાસ યાદ રહી જાય એવો, વિપુલભાઇએ એમના “ઓપિનિયન”ના દસમી એનિવર્સરીના કાર્યક્રમમાં અમને લંડન આમંત્રેલા અને દુનિયાની નાનામાં નાની ગાડીમાં કીર્તિદા જોષી, ચંદ્રિકા જોષી − નણંદ ભોજાઇ હોટલ પરથી હરનિશ કપલને પિકઅપ કરી, ચાર જણ અને આઠ બેગો સાથે લંડન સફરે ગયેલાં ! મેં એ પ્રસંગ ઘરે આવતાં જ કાર્ટૂનમાં ઢાળેલો ! એ ય અહીં સાદર …

e.mail : mahendraaruna1@gmail.com

આજે  મિત્રનાં સ્વર્ગસ્થ બા યાદ આવી ગયાં, શાશ્વત પ્રણામ.

કોઈ પણ વ્યક્તિ એમ જ અચાનક યાદ આવતી નથી .., ક્યારે, કેમ, કેવી રીતે યાદ આવે એનું પણ કારણ હોય છે! 

કયા કારણસર યાદ આવ્યાં એ આ વાર્તા પૂરી થતાં પહેલાં ખબર પડી જશે! ૮૦ના દાયકાની વાત છે, જ્યારે અમેરિકામાં આજના પ્રમાણમાં દેશીઓ ઓછાં, દેશી ગ્રોસરી સ્ટોર ઓછા, અને દેશી શાકભાજી પણ ઓછી મળતી. મિત્રનાં બાને ભારતથી આવ્યે બે એક અઠવાડિયાં થયાં હશે, પડોસમાં જ રહીએ, એટલે અવારનવાર મળવાનું થતું, બા જોડે વાતો કરવાની મજા આવતી, કોઈ પણ વિષે ફ્રેન્ક ઓપીનિયન આપતાં, કોઈની સાડાબારી રાખતાં નહીં. 

હું અને મારો મિત્ર ઘણી વાર પાર્ટી, લગ્નો, રિસેપ્શનમાં કારપુલ કરી સાથે જતા, બંનેના કૉમન ફ્રેન્ડઝ, એટલે બધે અમને બંને ફેમિલીને ઈન્વિટેશન હોય. એક વાર રિસેપ્શનમાં જવાનું હતું, ને ડ્રાઈવ કરવાનો મારો વારો હતો, એટલે અમે એને પીક અપ કરવા એના ઘરે ગયાં … સામાન્ય રીતે લિવીંગ રૂમમાં બા બેઠેલ હોય એટલે થોડીકવાર એમની જોડે બેસી ખબર અંતર પૂછી મિત્ર તૈયાર થઈ જાય ત્યાં સુધી ગપ્પાં મારું. બાને કહ્યું, "બા, અમે એક મિત્રની દીકરીના રિસેપ્શનમાં જઈએ છીએ …” મને એમ કે બાને ખબર નહીં હોય, રિસેપ્શન શું ચીજ છે એટલે થોડુંક બેકગ્રાઉન્ડ આપવાનો પ્રયત્ન કરી કહ્યું, "બા, અહીં બપોરે લગ્ન હોય, અને પછી, સાંજે …., ".. " હા .. હા, મને ખબર છે … રાતે વાળું કરીને બત્તીઓ બત્તીઓ ઝબૂક ઝબૂક થાય, ને ટોળામાં બધાં ઘોંઘાટ કરી હઈસો હઈસો કરી કૂદાકૂદ કરે એકબીજા જોડે અથડાય, વળગી પડે એ ને?" 

હું રિસેપ્શન શું છે એ વિષે બાને લંબાણમાં સમજાવું એ પહેલાં તો મને અટકાવી એમણે એક જ વાક્યમાં  રિસેપ્શનમાં જમવાનું, મોડી રાતે જમ્યા પછી .., બ્લીકીંગ સ્ટ્રોબ લાઈટના ચાલું બંધ થવાના પ્રકાશમાં કૂદી કૂદી એકબીજાને અથડાઈ અને વળગીને ડાન્સ કરતાં હોઈએ એનું એમનું વર્ણન મને સંભળાવી દીધું, જે એમની તથા મારી દ્રષ્ટિએ સોએ સો ટકા સાચું હતું! 

વાત વાતમાં બાને પૂછ્યું, "બા, એ વાત તો ઠીક, પણ મને એ કહો, તમને અમેરિકા કેવું લાગ્યું, અહીં ફાવે છે? મજા આવે છે કે નહીં? ઘણું બધું જોવાનું, ચોખ્ખાઈ, સરસ મઝાના સ્ટોર્સ, શોંપીંગ વગેરે વગેરે."  "ઠીક છે  ઠીક .. એ બધું તો ઠીક, .. સમજ્યા હવે.. પણ કારેલાં તો અહીં મળતાં નથી, દેશમાં કારેલાંનું શાક તો ખાવા મળે!" અમેરિકામાં કારેલાં મળતાં નથી, અને તેથી કારેલાંનું શાક મીસ થાય છે, બસ એ પરથી બાએ અમેરિકા  વિષેની ઈમ્પ્રેશન નક્કી કરી દીધી!
અમારા ગામમાં એક સંસ્થાએ ભારતથી આવેલ કલાકાર વૃંદનો એક સુંદર ડાયરાના ચેરિટી કાર્યક્રમનું આયોજન કરેલ. ડાયરો માણવાની તો એટલી મજા આવી જ, સાથે સાથે ડાયરા પહેલાં ચા પાણી નાસ્તામાં ફાફડા, જલેબીની વ્યવસ્થા! તથા ડાયરા પછી સ્વાદિષ્ટ ગુજરાતી ભોજન, બધાંએ માણ્યું .. ! વ્યવસ્થાપકોએ કમ્પ્લેઈન કરવા માટેની કોઈ જગ્યા જ નોં'તી છોડી! કાર્યક્રમ પછી ગાડીમાં ઘરે જતાં એક મિત્ર અને એની પત્નીના વાર્તાલાપની મને જાણ થતાં બાનો કારેલાંનો પ્રસંગ યાદ આવી ગયો! કપલ વચ્ચે શું વાત થયેલ એ તો નીચેનું કાર્ટૂન જ કહેશે!

ડાયરામાં ફાફડા સાથે મરચાં હતાં નહીં એટલે ડાયરો ના ગમ્યો .., ને અમેરિકામાં કારેલાં મળતાં હતાં નહીં … એટલે અમેરિકા ના ગમ્યું !

હવે તમે જ કહો, મને સ્વર્ગસ્થ બા કેમ યાદ ના આવે?

e.mail : mahendraaruna1@gmail.com

courtesy : Mahendrabhai Shah, USA