(સાઠ વર્ષ પૂરાં કર્યાં ત્યારે)
આયુષ્યની અર્ધી સદી હજુ વટાવી ન હતી,
ત્યારે આઘીપાછી નજર તો, કવિ, તમે નાખી હતી;
ત્યારે તમે કહ્યું હતું, ‘ગયાં વર્ષો –
ખબર નહીં કેમ ગયાં!’
રહ્યાં વર્ષો તેમાં અવનિનું અમૃત જે
પ્રણય આકંઠ પીવો હતો.
સમુદ્રમંથન સમે ચૌદ રત્નો વિશે
પ્રેય જે કૈં હતું, અન્ય સૌએ વ્હેંચી લીધું;
વિષ રહ્યું, કોઈકે તો પીવું –
નામ તમે સાર્થક શું કરી રહ્યા!
વિષ હો કે અમૃત હો, યથાર્થ જ સુપથ્ય હો!
સમજવું, સદા બસ સમજવુંઃ
જે કૈં, જેટલું કૈં શક્ય હોય સમજ્યાં જ જવું,
અમૃત એ.
આજ અહીં તમારા સૌ મિત્રો તમારા જ ઘર મહીં
તમારું સ્વાગત કરે,
એવા તમે ચિરઅતિથિ શા નિજગૃહે, પૃથ્વી પરે,
નિજપર સૌનાય અહમ્ની સામે,
નિજ-પર કેટલાક સંસારના જીવો વચ્ચે
સતત જે યુદ્ધે મચ્યો,
યુદ્ધનીયે વચ્ચે સદા ‘શાંતિ, શાંતિ’ રટી રહ્યો
તમારો આ આત્મા,
તેને આજ અભિનંદે, અભિવંદે,
‘વિશ્વશાંતિ’થી ‘અભિજ્ઞા’
તમારી એ કાવ્યયાત્રા, આયુર્યાત્રા –
વિશ્વશાંતિ? ક્યાં છે શાંતિ? નથી. સૌને અભિજ્ઞા છે.
છતાં આજ આટલું તો કહીશું જઃ
તમારાં આ સાઠ વર્ષો વ્યર્થ નથી ગયાં.
(‘છંદોલય’માંથી)
૧૯૭૧
સૌજન્ય : “નિરીક્ષક”, 16 ફેબ્રુઆરી 2018; પૃ. 04
લગભગ દોઢ-બે વર્ષ અગાઉ, રાતના આઠ-નવના સુમારે તમે ટાઉન હૉલની ‘હૅવમોર’ હોટેલમાં ગયા હોત – અંદર નહિ, બહાર લૉનમાં પથરાયેલી ખુરશીઓ તરફ, તો ત્યાં એક મોટો અવાજ સતત તમારું ધ્યાન ખેંચ્યાં કરત. એ મોટા અવાજ સામે કાનથી જોતાં ઘડીભર તમે વિચારત કે માણસ કાં તો માઈક ગળી ગયો છે કે પછી બાળપણમાં તેની માતાએ ગ્રાઇપવૉટરને બદલે ભૂલમાં માઇકવૉટર પાઈ દીધું છે. પછી તમે વેઇટરને બોલાવીને કૂતુહલથી ‘આ માણસ હંમેશાં તત્પર હોય છે. શાણા માણસો નિરંજન સાથે દલીલમાં ભાગ્યે જ ઊતરે છે, કેમ કે તેમની સાથે દલીલમાં ઊતરનાર શરૂઆતમાં ભલે તેમની સાથે સંમત ના થાય, પણ છેવટે તો નિરંજન સાથે સંમત થયે જ છૂટકો. દલીલોથી (ને ખાસ તો તેમના પેલા મોટા અવાજથી) થાકી-હારીને ય સંમત થવું જ પડે.’