રજૂ થાય છે
પ્રધાનમંત્રીના દીર્ઘદર્શન મસાલાથી તરબતર
નવી જ તળેલી યોજના,
‘પકોડા રોજગાર યોજના’… ઢેન ટેણણ …
‘હમારી સરકાર, પકોડા સરકાર’
‘ઘોડા હોય કે ગધેડાં, બેચો રોજ પકોડાં’ …
ટાઢાબોળ થઈ ગયેલાં જુવાનિયાઓ માટે
ખાસ ગરમાગરમ યોજના …
જાહેરાત મોટી છે, અક્ષરો નાના છે, ધ્યાનથી વાંચો,
વિવિધ પકોડાં માટે વિવિધ ડિગ્રીગિરિધારીઓની તાકીદે જરૂર છે.
બહુસાંસ્કૃતિક બહુધાર્મિક આ યોજનામાં
માસ્ટર્સડિગ્રી ફરજિયાત છે
પણ બેચલર હશે તો બેચલર ચાલશે!
વચ્ચેવાળાઓની સ્થિતિ હાલ તુરત વિચારણા હેઠળ છે!
તમને નોટબંધીની લાઇનમાં, જી.એસ.ટી.ની લહાયમાં, મોંઘવારીના મારમાં,
અમારા સ્વયંસેવકોએ પકોડાં પહોંચાડેલા જ છે!
ડૉક્ટર હો કે હો એમ.બી.એ.
પકોડાં રોજગારયોજનાનો લાભ લો, લોન લો, ફ્રૅન્ચાઈઝી ખોલો,
‘શરતો લાગુ’ બરાબર વાંચી લેવું
પકોડાં બનાવનારે બનાવતાં-બનાવતાં,
વેચનારે વેચતાં-વેચતાં, ખાનારાઓએ ખાતાં-ખાતાં
પ્રધાનમંત્રીનો હસતો ફોટો નિહાળવો ફરજિયાત છે!
બીફ પકોડાં ખાવાં હોય કે શીખવાં હોય, તો
ગોવા કે પૂર્વોત્તરમાં અમારી જ શાખા છે!
કોઈ પણ પક્ષમાંથી કૂદી આવો,
‘પકોડે પકોડે પે લિખા હૈ હમને ખાનેવાલે કા નામ!’
સાવ જ ચિલ્લર છે એમના માટે
કારકિર્દી ઘડવાની સોનેરી તક છે
અમારી ‘પકોડાં શિશુ કૌશલ કેન્દ્ર યોજના’
તત્કાળ નામ નોંધાવી દો. રજિસ્ટ્રેશન બંધ પણ થઈ શકે!
શું કહ્યું ? ડિગ્રી જ ખોવાઈ ગઈ છે? પ્રધાનમંત્રીની જેમ સ્મૃતિમાં નથી?
ગભરાવ નહીં, તમારી ખાસ અલગ-અલગ જોગવાઈ છે.
કલમ ચારસો ઓગણીસ ને એક પ્રમાણે તમને
‘પ્રધાનમંત્રી વિશેષ પકોડા યોજના’ હેઠળ સમાવાશે!
વિશ્વગુરુ ભારતના, વિશ્વસમસ્તને પહોંચાડવાનાં પકોડાઓ
નીરવ-વિજય-લલિતની જેમ ખોવાઈ ન જાય તે માટે
તમને ચોકીદાર બનવાનો પૂરો ચાન્સ છે.
સરદારની કરોડીમલ મૂર્તિ પછી
વિશ્વનું સૌથી મોટું પકોડું બનાવવાનો દૃઢસંકલ્પ
નવા ઘોષણાપત્રનો એકમાત્ર અને અનન્ય ઉમેરો છે!
ઓહ્‌હ! વાઉઉ! કવિ છો? પ્રધાનમંત્રીની જેમ જ!
તો આવી જાવ મેદાનમાં :
માત્ર મહામાત્રને પકડો, ‘પકોડાં રાષ્ટ્રગીત યોજના’ અંતર્ગત ભાગ લો!
અકાદમી આવાગમન વત્તા પાંચહજાર પુરસ્કાર તો આપશે જ
પણ પ્રમુખશ્રીના ક્રાંતિકારી સૂચનથી
પ્રત્યેક કવિનું પકોડાંના પડીકાથી સ્વાગત કરવું એ નવા બંધારણમાં ઉમેર્યું છે!
શું? પકોડામાં રસ જ નથી?
‘ઝખ મારવા ભણ્યો’ એમ ન બોલો.
ક્યાંક તમે દેશદ્રોહી, પાકિસ્તાની કે અડબંગ નક્સલ તો નથીને?
તમે ભણેલાં છો એ નેહરુનો ગુનો છે.
પણ ઠીક છે, તમે ચટણી બનાવો, પકોડાંની સાથે પાત્રામાં કામ લાગે,
ચૅનલે-ચૅનલે તીખી, તમતમતી, ગળચટ્ટી, ખટમધુરી, લાલ, લીલી, ભગવી
ચટણીની જાહેરાત કરીશું!
તમને બરાબર વાટતાં આવડે તો પાક્કું!
ચટણી-અધિકારીની જોગવાઈ અલગ છે ને
ઇન્ક્રિમેન્ટ ખાસ્સું છે!

E-mail :bharatmehta864@gmail.com

સૌજન્ય : “નિરીક્ષક”, 01 ઍપ્રિલ 2019; પૃ. 09

મને  આશ્ચર્ય થાય છે કે આસ્તિક હોવા છતાં ગાંધીજી કદી કોઈ મંદિરમાં નથી ગયા! મંદિર-મસ્જિદ-ચર્ચના આંટાફેરા માર્યા કરતા આજના રાજકારણીઓના સંદર્ભે પણ આ જોઈ શકાય. આત્મકથામાં એમણે લખ્યું છે કે એમનો પારિવારિક સંપ્રદાય તો વૈષ્ણવ સંપ્રદાય હતો. પરંતુ એમાં એમને વિલાસ જ દેખાતો અને તેથી તેઓ હવેલીઓથી દૂર રહ્યા. ગાંધીને જોઈને ઘણા સંન્યાસીઓ સામાજિક કાર્યકરો બન્યાના દાખલાઓ તો જાણીતા જ છે. ઉદાહરણસ્વરૂપે આપણે તો સ્વામી આનંદને લઈ શકીએ.

હિંદુધર્મની અ-સ્પૃશ્યતા જેવા, હિમાલય જેવા કલંક સામે, કબીર, રૈદાસ જેવા સંતોએ લોકજાગૃતિ આણી હતી. ત્યાં સુધી કે પ્રણામી-સંપ્રદાયમાં પણ આ જોઈ શકાય. ગાંધીજીનાં માતા પૂતળીબાઈ પ્રણામી-સંપ્રદાયના અનુયાયી હતાં. એ પ્રભાવ પણ ગાંધીજી પર પડેલો જોઈ શકાય. કબીર, રૈદાસની પરંપરામાં મરાઠી સંત બાબા ગાડગે પણ છે. જો કે એમનું નામ બહુ જાણીતું નથી. મોટે ભાગે સંતોથી દૂર રહેવામાં જ ભલાઈ માનનારા આંબેડકરને સંત ગાડગે માટે ખૂબ જ માન હતું.

૨૩મી ફેબ્રુઆરી, ૧૮૭૬માં જન્મેલા સંત બાબા ગાડગેનું ૨૦મી સદીના સમાજસુધારકમાં મહત્ત્વનું પ્રદાન છે. જેમ ‘મણિકર્ણિકા’ સુધી સહુ કોઈને ઝાંસીની રાણી લક્ષ્મીબાઈ યાદ આવે, પરંતુ એમની સાથે જ બલિદાન આપનાર વિરાંગના ઝલકારીબાઈ વર્ષો સુધી હાંસિયામાં ધકેલાઈ  ગયાં હતાં હવે એમના વિશે લોકો જાણતા થયાં છે. સંત બાબા ગાડગે માટે પણ એવું જ છે. બાબા ગાડગે કબીર અને રૈદાસ પરંપરાના સંત હતા. લગભગ અછૂત ગણાતી ધોબી જાતિમાં એમનો જન્મ થયો હતો. પોતાની સાથે હરહંમેશ એક માટીનું પાત્ર રાખતા, જેમાં એ જમતા, પાણી પીતા. મરાઠીમાં માટીનાં આવા પાત્રને ગાડગા કહેવાય છે, તેથી લોકો એમને બાબા ગાડગેના નામથી જ જાણતા હતા.

બાબા ગાડગે આંબેડકરના પુરોગામી હતા. દોઢ દાયકો મોટા હતા, પરંતુ આંબેડકરની પ્રવૃત્તિ માટે એમને ખૂબ જ માન હતું. જ્યારે લગભગ બાવાઓ, સંન્યાસીઓ, શંકરાચાર્યોને ગાંધી અને આંબેડકર માટે રોષ હતો. ગાંધીજીના અસ્પૃશ્યતાનિવારણનાં કામોથી, દલિતોના મંદિરપ્રવેશ જેવી બાબતોથી આ વર્ગ નારાજ હતો. ગાંધીજી પર ત્રણ પ્રાણઘાત હુમલા પણ થયેલા. શંકરાચાર્યોએ તો બ્રિટન સરકારને અરજી કરેલી કે ગાંધીજીને ‘હિન્દુ જાતિ’માંથી રદ્દ કરવામાં આવે! આવા રૂઢિચુસ્ત વાતાવરણમાં બાબા ગાડગે જેવા વિરલ સંતો સમાજસુધારણામાં આંબેડકરને સાથ આપે એ કેટલી મોટી ઘટના હતી.

કીર્તનના માધ્યમથી બાબા ગાડગે જાતિ પ્રથા વિરુદ્ધ પ્રચાર કરતા હતા, તેથી અલ્પશિક્ષિત હોવા છતાં બાબાસાહેબને આવા જામીન સાથે જોડાયેલા કાર્યકરો માટે આદર હતો. આજે જ્યારે આપણે શિક્ષણના કારણે ઘણીવાર ઉન્નતભ્રૂ થઈને આવા પાયાના કાર્યકરો તરફ આંખ આડા કાન કરીએ છીએ, ત્યારે આપણે કોઈ પણ ચળવળમાં જ વેઠવાનું આવે છે. બાબાસાહેબ બાબા ગાડગેના સંબંધમાંથી આપણે આ શીખી શકીએ. ઉચ્ચતમ ડિગ્રીઓવાળા બાબાસાહેબ આંદોલન અને સામાજિક પરિવર્તન માટે બાબા ગાડગેનું માર્ગદર્શન લેતા પણ અચકાતા ન હતા.

બાબા ગાડગે જેમ પોતાની પાસે એવી માટીનું પાત્ર રાખતા હતા, તેવી જ રીતે એક ઝાડુ પણ હંમેશાં સાથે રાખતા. બ્રાહ્મણવાદના પાખંડ અને જાતિવાદ સિવાય એમણે સ્વચ્છતા વિશે પણ આ રીતે પ્રતીકાત્મક કામ કરેલું. એ કહેતા કે પૂજાના ફૂલોથી પણ મારું આ ઝાડુ શ્રેષ્ઠ છે. પથ્થરની મૂર્તિને ભોગ ધરાવવાના બદલે ભૂખ્યાંને ભોજન આપો, એવું પોતાના અનુયાયીને કહેતા હતા. અંધશ્રદ્ધા, કુરિવાજો વિરુદ્ધ એમણે મહારાષ્ટ્ર-આંદોલન ચલાવેલું.

પોતે અગાઉ કહ્યું તેમ શિક્ષિત ન હતા પરંતુ બાબાસાહેબના પ્રભાવમાં તેમણે શિક્ષણ ઉપર ખૂબ જ ભાર મૂક્યો હતો. ખાવાની થાળી વેચી દેવી પડે, તો એ વેચીને પણ ભણો. હાથમાં રોટી લઈને ખાઈ શકાશે, પણ શિક્ષણ વિના ઉદ્ધાર નથી. પોતે જ્યારે શિક્ષણનો પ્રચાર કરતા ત્યારે એ આંબેડકરનું ઉદાહરણ આપતા હતા. જુઓ, એક દલિત છોકરો પણ મહત્ત્વકાંક્ષાથી કેટલું ભણ્યો ! શિક્ષણ એ કેવળ બ્રાહ્મણોનો ઇજારો નથી. સયાજીરાવે આંબેડકરને મદદ કરેલી. દલિતોના શિક્ષક માટે આ રીતે આપવાદરૂપ કામો થતાં. ભારતરત્ન મદનમોહન માલવિયા જ્યારે સયાજીરાવ પાસે બનારસ હિન્દુ વિશ્વવિદ્યાલય માટે સહાય માંગવા આવ્યા, ત્યારે સયાજીરાવે કહ્યું કે હું તમને પાંચ લાખની મદદ કરું. એ જમાનામાં એ રકમ ખૂબ જ મોટી ગણાય. સાથોસાથ શરત મૂકી કે પંદર વિદ્યાર્થીઓનો ખર્ચ ગાયકવાડ સરકાર વધારામાં ભોગવશે. તમારા વિશ્વવિદ્યાલયમાં પાંચ દલિત, પાંચ આદિવાસી, પાંચ મુસ્લિમ વિદ્યાર્થીને પ્રવેશ આપવો પડશે. માલવિયાજીને આ શરત મંજૂર નહોતી અને એમણે સયાજીરાવની સહાયથી વંચિત રહેવાનું પસંદ કરેલું. આ ઘટના અહીં એટલા માટે મૂકું છું કે દેશમાં કયા પ્રકારની પરિસ્થિતિ હતી, એનો અંદાજ આવે.

આવા વાતાવરણમાં બાબા ગાડગેએ ૩૧ શિક્ષણસંસ્થાઓ સ્થાપી હતી, જેમાં દલિતો અને નિમ્ન જાતિને અગ્રિમતા હતી! સો જેટલાં સામાજિક સંગઠનો તેમણે બનાવ્યાં હતાં. બાબાસાહેબ અને બાબા ગાડગેની મૈત્રી વિશે યુ.પી.એસ.સી.ના પ્રથમ દલિત અધ્યક્ષ ડૉ. એમ.એલ. શહારેએ તેમની આત્મકથા ‘યાદોં કે ઝરોંખો’માં લખ્યું છે. એ જમાનામાં શિક્ષિત દલિતોના ઘરમાં બાબાસાહેબ અને બાબા ગાડગેની સાથે ખેંચાયેલી તસ્વીર તેમને અવશ્ય જોવા મળતી! બેઉ ઘણી વાર મળેલા અને આજે પણ બેઉની તસ્વીર દલિત સમુદાયમાં જોવા મળે છે. બાબાસાહેબે જ્યારે પંઢરપુરમાં પીપલ્સ એજ્યુકેશન સોસાયટી સ્થાપી, ત્યારે એમને હોસ્ટેલ માટે જગ્યા નહોતી મળી. બાબા ગાડગેએ પંઢરપુરમાં એક ધર્મશાળા બનાવેલી તે તાત્કાલિક કાયમી ધોરણે બાબાસાહેબને હૉસ્ટેલ માટે આપી દીધી! બંને વચ્ચે આ પ્રકારનો સંબંધ હતો.

બાબાસાહેબના મૃત્યુ પછી માત્ર ચૌદ દિવસ પછી ૨૦ ડિસેમ્બર ૧૯૫૬માં બાબા ગાડગેનું મૃત્યુ થયું. સંત ગાડગે બાબાની શિક્ષણવિષયક પ્રવૃત્તિને શ્રદ્ધાંજલિ સ્વરૂપ મહારાષ્ટ્ર સરકારે પહેલી મે, ૧૯૮૩ના રોજ અમરાવતી યુનિવર્સિટીને સંત ગાડગે બાબા વિશ્વવિદ્યાલય નામ આપ્યું. ૨૦ ડિસેમ્બર, ૧૯૮૩ના રોજ ભારત સરકારે એમના સન્માનમાં ટપાલ ટિકિટ બહાર પાડી. ઈ.સ. ૨૦૦૧માં મહારાષ્ટ્ર સરકારે સંત ગાડગે બાબા ગ્રામ સ્વચ્છતા-અભિયાન પણ શરૂ કર્યું.

બાબાસાહેબે સંત ગાડગેને જ્યોતિબા ફૂલે પછીના સહુથી મોટા ત્યાગી જનસેવક ગણાવ્યા હતા. ૨૩મી ફેબ્રુઆરીએ એમનો જન્મદિન ગયો. એમને શતશત વંદન.

સૌજન્ય : “નિરીક્ષક”, 16 માર્ચ 2019; પૃ. 07

મોદીયુગની સરકારી જાહેરાતની ધૂનમાં કેટલાક ભક્તજનો ‘નવું ભારત’ કહેવા માંડ્યા છે. જો કે એક અર્થમાં એ તદ્દન સાચું છે, કારણ કે બેકારી જેવી કેટલીક બાબતોમાં વિક્રમસર્જક વધારો આ ભારતને નવું ભારત ગણાવી શકે!

લોકસભાની ચૂંટણીના હાકલા પડકારોમાં યુવા બેકારીનું ચિત્ર સરકારી આંકડાઓ મુજબ કેટલું વરવું છે તે જાણવું જરૂરી છે. નહિતર ‘પકોડા ઉદ્યોગ’ની વાતો કહીને મદારીઓ તાળીઓના ગડગડાટ પામશે. અત્યારે ભારતમાં ૩૫ ટકા યુવાનો છે. એ અર્થમાં ભારત વિશ્વનો સહુથી યુવાન દેશ છે. જે દેશમાં આટલાં યુવાનો હોય ત્યાં યુવાનો માટે સૌથી વધુ બજેટ અને યોજનાઓ હોવી જોઈએ. અચ્છે દિન, ૧૦૦ સ્માર્ટસિટી, પંદર લાખની જેમ જ પ્રતિવર્ષ બે કરોડ નોકરીનું ગાજર લટકાવીને મોદી સરકાર અસ્તિત્ત્વમાં આવી. પરંતુ યુવાનોના સંદર્ભે વાસ્તવિક તદ્દન વિપરિત છે. જેના કારણે બેરોજગારી ચરમબિંદુએ પહોંચી છે. વળી આ યુવાનોની ડિગ્રી મોદીસાહેબ કે સ્મૃતિ ઇરાની જેવી નથી. મોંઘીદાટ શિક્ષણવ્યવસ્થામાં પેટે પાટા બાંધીને મેળવી છે.

ઈ.સ. ૨૦૧૧ની વસતિગણતરીમાં ૪૨ કરોડ યુવાનો હતા જે ૨૦૨૧માં ૪૭ કરોડ થશે! ઉચ્ચ શિક્ષણનું ખાનગીકરણ, કુદરતી સંસાધનોનું ખાનગીકરણ, સરકારી સંપત્તિનું ખાનગીકરણ જે તીવ્ર વેગે થઈ રહ્યું તેનાં કારણે બેકાર યુવાનોની સ્થિતિ કફોડી બની છે. ખેડૂતો પછીના ક્રમે નિરાશ યુવાનો આત્મહત્યા કરી રહ્યા છે. માત્ર વિદ્યાર્થીઓની જ વાત કરીએ તો એક પત્રિકાને ઇન્ટરવ્યુ આપતા પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે છેલ્લાં ચાર વર્ષમાં એટલી રોજગારી મળી છે કે ગણી જ ન શકાય! વાત સાચી છે કારણ કે એટલી ઓછી છે! તઘલખી તર્ક કરતાં એમણે કહ્યું ૧૦,૦૦૦ રિક્સા વેચાઈ તેથી દશ હજાર ડ્રાઈવરને રોજગાર મળ્યો, એને રિપેર કરનારા, એમાં ડિઝલ નાંખનારા ઉમેરો તો ત્રીસ થાય ! કોઈ ગણિતશાસ્ત્રી કે અર્થશાસ્ત્રીને આ હિસાબ ગળે ઊતરે? લાખો શિક્ષિતો રિક્સા ખરીદતા હશે? ખરીદે તો શરમજનક નથી? રેલવેની ‘સી’ અને ‘ડી’ ગ્રેડની ૯૦,૦૦૦ નોકરી માટે ૨.૮૦ કરોડ અરજીઓ થઈ! મુંબઈ પોલીસની ૧,૧૩૭ જગા માટે દસ લાખથી વધુ બેકારોએ અરજી કરી! એમાં ૪૨૩ એન્જિનિયર અને ૧૬૭ એમ.બી.એ. હતા, જ્યારે યોગ્યતાની જરૂર હતી બારમું પાસ. ઉત્તરપ્રદેશમાં ગ્રામપંચાયત અધિકારી, ગ્રામવિકાસ અધિકારી, સમાજકલ્યાણના વિકાસ અધિકારીની ૧,૯૫૩ જગા માટે ૪૪.૩૩ લાખ અરજીઓ આવી! આ તો થોડાંક જ ઉદાહરણો છે. બધે આ જ હાલત છે. આઈ.એલ.ઓ.(ઇન્ટરનૅશનલ લેબર ઓર્ગેનાઈઝેશન)ના જણાવ્યા અનુસાર ભારત દુનિયાનો સહુથી મોટો બેરોજગાર દેશ છે! રોજગારીનો દર સ્થિર રાખવા પ્રતિ વર્ષ ૮૨ લાખ નોકરીઓની જરૂર છે. દરમહિને ૧૩.૧૯ લાખ બેકારો ઉમેરાઈ રહ્યાં છે! આ વરવા ચિત્રની સામે નોકરીઓ વિશેના સત્તાધીશોનાં ઉચ્ચારણો એમની નફ્ફટાઈને પ્રતિબિંબિત કરે છે.

‘મુદ્રા યોજના’ હેઠળ છેલ્લાં ચાર વર્ષમાં સરેરાશ અરજીકર્તાને સ્વરોજગાર માટે ૪૩,૦૦૦ રૂપિયા આપ્યા, આમાં કયો રોજગાર થઈ શકે ? શું આ ક્રૂર મજાક નથી? હકીકત એ છે કે સરકારની નીતિ ઔદ્યોગિક ગૃહોને સંસાધનો વેચી દેવાની છે જેથી અનેક ક્ષેત્રો ખાનગી કરી રહ્યાં છે. એક ટકા લોકો પાસે દેશની ૫૮ ટકા સંપત્તિ છે. દેશના ૫૭ અબજોપતિ પાસે દેશની ૭૦ ટકા સંપત્તિ છે! ઈ.સ. ૨૦૧૭થી ૨૦૧૮માં ૨૬,૦૦૦ વિદ્યાર્થીઓએ આત્મહત્યા કરી. ૨૦૧૬માં ૯,૪૭૪ની સંખ્યા હતી. પ્રત્યેક ૫૫ મિનિટે એક વિદ્યાર્થી ભારતમાં આત્મહત્યા કરે છે! અલ્હાબાદ, દિલ્હી, કોટા, બૅંગ્લોર કોચિંગ ક્લાસની દુનિયામાં સખત મહેનત કરનારાઓને પેપરલીક થઈ જાય, ઉંમર પૂરી થઈ જાય ત્યારે શું વીતતું હશે? ‘વિકાસ’ના નામે થઈ રહેલો આ ‘જૉબલેસ ગ્રોથ’ છે. ‘વિકાસ’ની દંતકથાઓ ચીરી નાંખે છે. મેં જોયું છે કે શહેરની સોસાયટીઓમાં મોદી-મોદી કરનારા મોટા ભાગનાં કુટુંબોના દીકરાઓ વિદેશમાં જ જવા માંગે છે! આ ‘મુખમાં મોદી અને બગલમાં વિસા જંબુરીને’ એ નથી સમજાતું કે અહીં નોકરીઓ કેમ નથી?

આવી પરિસ્થિતિમાં, જ્યાં શિક્ષણ-રોજગાર કે આરોગ્ય સુવિધાના ફાંફા હોય ત્યાં ખોટા ખર્ચ ઘટાડવાની જરૂર છે ત્યાં દેખાડો કરવામાં આવે છે. દુનિયાની સહુથી મોટી મૂર્તિના નામે સરદાર પટેલની ૩,૦૦૦ કરોડની મૂર્તિ શું સરદાર પટેલનું અપમાન નથી? હવે શિવાજી, રામની મૂર્તિની જે તે સરકારે જાહેરાત કરી દીધી છે જે સરદારથી પણ મોટી હશે! કુંભમેળો ૫,૦૦૦ કરોડમાં પડશે. અયોધ્યામાં દિવાળીએ ત્રણ લાખ દીવડાંનો વિશ્વવિક્રમ કરવામાં કરોડો ખર્ચાય. રેલવે સ્ટેશન અને શહેરનાં નામ બદલવામાં કરોડો ધૂળધાણી થયાં! મોદી સરકારે જાહેરાતોમાં પણ વિક્રમ સર્જ્યો છે – ૫,૦૦૦ કરોડ રૂપિયા! શું આવી પરિસ્થિતિમાં આ શોભાસ્પદ છે ? કુંભમેળામાં ૫,૦૦૦ કરોડ સામે ઉત્તરપ્રદેશનું ઉચ્ચશિક્ષણ બજેટ ૧૬૭ કરોડનું છે! ગાઝિયાબાદમાં કૈલાસ માનસરોવર ભવન ૯૫ કરોડમાં આકાર લઈ રહ્યું છે!

નવા રોજગારની વાતો બાજુ પર મૂકીએ પરંતુ જે સરકારી જગ્યાઓ ખાલી પડી છે તે ભરવાની પણ આ સરકારે દરકાર નથી કરી. ૨૦૧૮માં રાજ્યસભા અને લોકસભામાં પૂછાયેલાં સવાલોમાં સરકારે જણાવ્યું કે કેન્દ્ર સરકારમાં ૨૪ લાખ જગ્યાઓ ખાલી છે! ૫.૪ લાખ પોલીસ, ૨.૫ લાખ રેલવેમાં, ૫૪,૦૦૦ ટપાલખાતામાં, ૧૦ લાખ શિક્ષકો, ૧.૫ લાખ આરોગ્યમાં, ૧.૨ લાખ સંરક્ષણમાં વગેરે રાજ્યસરકારોની નોકરીઓ આમાં મેળવો તો બે-અઢી કરોડ જગ્યાઓ ખાલી છે. શું પોતાના પાંચ વર્ષમાં આ જગ્યાઓ ભરવાનું કામ સરકારો ન કરી શકત? જે કામ કર્યું એ એટલું ભ્રષ્ટાચારી હતું કે ઉત્તરપ્રદેશમાં પ્રત્યેક ભરતી પછી કોર્ટ દ્વારા ગોટાળા બહાર આવ્યા ને હજુ ભરતી લટકે છે! પરીક્ષા જ ન આપી હોય એ પસંદ થયાના દાખલા મળ્યા. પછી જેમ રાફેલ સુધી થતું હોય છે તેમ ‘કાગળો બળી ગયા’ સરકારે ખુલાસો કર્યો! જળ, જમીન અને જંગલ પર કબજો જમાવતી, સસ્તી વીજળી મેળવતી, સરકારી આર્થિક મદદ મેળવતી ખાનગી કંપનીઓ પણ નોકરિયાતોને છુટ્ટાં કરી રહી છે. વેદાંતાએ ૫૦,૦૦૦, ફ્યુચર એન્ટરપ્રાઈઝે ૧૧ હજાર, ફોર્ટિસે ૧૮ હજાર, મહિન્દ્રાએ ૧૧ હજાર કામદારોને છુટ્ટાં કર્યાં! નોટબંધી અને જી.એસ.ટી.નાં કારણે ખાનગી ક્ષેત્રે ૩૫ લાખ નોકરીઓ ઘટી છે.

આવા ભારતને નવું ભારત કહેતાં ભક્તજનોને ગોરખ પાંડેની એક કવિતા જ સંભળાવી દઈએ.

“રાજા બોલા રાત હૈ
રાની બોલી રાત હૈ
મંત્રી બોલા રાત હૈ
સંત્રી બોલા રાત હૈ
           યહ સુબહ સુબહ કી બાત હૈ”

મોદી સરકારના એકાધિક જુઠ્ઠાંણાંમાનું એક જુઠ્ઠાણું છે – પ્રતિવર્ષ બે કરોડને નોકરીઓ … મળવાની વાત તો બાજુ પર, હતી એ પણ ગઈ! તેથી બેકારીએ નવો વિક્રમ સર્જ્યો છે. ચૂંટણીના ગણતરીના દિવસો બાકી હોય ત્યારે પાંચ એરપોર્ટ પચાસ વર્ષ માટે અદાણીને જે પક્ષ આપતો હોય એની અગ્રિમતા ઉદ્યોગપતિઓ છે કે બેરોજગાર યુવાનો એ દીવા જેટલું સ્પષ્ટ છે.

મોદી હૈ, તો મુમકિન હૈ.

સૌજન્ય : “નિરીક્ષક”, 16 માર્ચ 2019; પૃ. 04 તેમ જ 09