તાળીથી ત્રણ લોક ઊજળા
ત્રિવિધ તાપ હરનારી
તાળી બસ જીવતી રહેવાની
મંચ ભર્યો કે ખાલી.
*
પડે  તાળીઓ
થોકબંધ ને લગાતાર બસ
નકરી લાગટ તાળી ….
એક તાલમાં, એક ઢાળમાં, એક સૂરમાં                    
પડતી રહેતી                                                                
અથક અવિરત
તાળી.

કોણ શું બોલ્યું?
કર્યું શું કોણે ?
કોણે કંઈ પણ કર્યા વગર કે કહ્યા વગર પણ
કઈ મોથ છે મારી ?
બધું ગૌણ છે અને બદલતું
બસ નિશ્ચલ છે તાળી.

તાલીમાં રમમાણ ગુણીજન
તોડ કરે ત્રેવડનો                       
ક્ષણમાં નભને આંબી આપે
કરે વધારો વડમાં તાળી

તાળીનાં પૂર ધસી રહ્યાં છે
ધસમસ-ધસમસ
નગરનગરમાં
ચોરેચૌટે
ઘરમાં, ઘટમાં.
સહુનાં મનમાં તોર ચડ્યો તાળીનો.

તાળી ઝરતી તાડી
તાળી ધીમું ઝેર
ઊધઈ થઈ કરકોલે મૂળને
ખબર પડે ના થડને.

તાળીનાં આ ધસમસ વ્હેણે ડૂબી રહ્યાં છે
કૈંક કિતાઓ, કૈંક પોથીઓ, કૈકં ધૂંધળાં ચશ્માં
કૈંક જીવન-અત્તરની શીશી ખૂલ્યા વગરની રહી ગઈ છે
કૈંક ખૂણાના દીવડાનાં ઘી ખૂટી રહ્યાં છે
          ડૂબી રહ્યાં છે
          પગભર થાવા મથતાં                              
          એકલ અજવાળાંઓ  કૈંક ગોખલે …

તરી રહ્યાં છે ફક્ત તુંબડાં
વેલે ચોટ્યાં
અડધાં કાચાં,
અને સાથમાં વહી રહ્યું છે
એક તાલમાં, એક ઢાળમાં, એક સૂરમાં
ધસમસ વહેતું
તાળીનું આ પૂર
*
સભાખંડની બહાર ઊભી છે
એક દુભાયેલ કન્યા                                      
નામ ખેવના, ઓછાબોલી
પાળે બસ આમન્યા

'હૃદયકુંજ’, યોગેશ્વર સોસાયટી, ૬૦ ફૂટ રોડ, રાજ ડેરી પાસે, વેરાવળ (ગીર-સોમનાથ) ૩૬૨ ૨૬૫

સૌજન્ય : “નિરીક્ષક”, 16 ડિસેમ્બર 2021; પૃ. 15

૧૯૬૮માં અજિત ડોવાલ પોલીસ સર્વિસ(I.P.S.)માં જોડાયા. એ જ વર્ષે હું ઇન્ડિયન ઍડમિનિસ્ટ્રેટિવ સર્વિસ(I.A.S.)માં જોડાઈ. તાલીમ અગત્યની હતી અને અમે લાલબહાદુર શાસ્ત્રી નૅશનલ ઍકેડમીમાં સૌ તાલીમાર્થી એકસરખા પાયાના શિક્ષણમાંથી પસાર થયાં. તાલીમાર્થી નાગરિક સેવકોને પોતાના અલગ વિચારો હોઇ શકે, પણ કોઈ અપવાદ વગર, જે કોઈ એમાં જોડાય તે ભારતીય સંવિધાનના શપથથી બંધાયેલા રહે છે. એ શપથને ફરી યાદ કરવા જરૂરી છે : “હું … પૂરી ગંભીરતા સાથે દૃઢપણે શપથ લઉં છું કે ભારત પ્રત્યે અને ભારતના સંવિધાન આધારિત ઘડાયેલા કાનૂનો પ્રત્યે વફાદારી અને નિષ્ઠા સાથે દેશની સાર્વભૌમિકતા અને અખંડતા જાળવી રાખીશ અને મારા કામની ફરજો વફાદારી, પ્રામાણિકતા અને નિષ્પક્ષતા સાથે અદા કરીશ.(એ માટે ઈશ્વર મને મદદ કરે).”

મારી તાલીમમાં એવી ઘણી બાબતો હતી જેના વિષે હું ટીકા કરતી, પણ નાગરિકસેવાનો સ્પષ્ટ આદેશ છે કે સંવિધાનનાં મૂલ્યોને જાળવી રાખવાનાં. અને તે સાથે સરકારની સૌથી નબળા વર્ગો પ્રત્યેની નીતિનું મહત્ત્વ, તે એક બાબત એવી હતી, જેનો મેં હૃદયથી સ્વીકાર કર્યો અને તે બાબત મારા I.A.S.માં સાત વર્ષના ટૂંકા ગાળા દરમિયાન સદા ય મારી સાથે રહી. ઍકેડમીમાં તેમ જ નોકરી દરમિયાન અમારી તાલીમમાં એના પર ભાર મુકાતો કે નીતિમયતા, પ્રામાણિકતા અને નિષ્પક્ષતાના સિદ્ધાંતો સંવિધાનના સંદર્ભ વગર પૂરેપૂરા નહીં સમજાય. તેણે એ સ્પષ્ટ કરેલું કે ચૂંટાયેલી સત્તાધારી વ્યક્તિઓ એ આદેશોને ઉવેખી ન શકે. અને દરેક નાગરિક સેવક એ ચોક્કસ કરશે કે તેનું ઉલ્લંઘન ન થાય.

આમ છતાં, રાષ્ટ્રિય સુરક્ષા-સલાહકારે, ૧૧મી નવેમ્બરે હૈદ્રાબાદની પોલીસ-ઍકેડમીમાં નવા પાસ થયેલા પોલીસ-અફસરોની પરેડમાં મુખ્ય મહેમાન તરીકે મનસ્વીપણે યુદ્ધ અને રાષ્ટ્રની સુરક્ષાનો નવો રાજકીય સિદ્ધાંત મૂક્યો, જે ભારત માટે ખતરનાક પરિણામો આપી શકે.

તેમણે નવા ઉત્તીર્ણ થયેલા પોલીસ-અમલદારોને કહ્યું : “જેને તમે યુદ્ધની પરિસ્થિતિની ચોથી પેઢી કહી શકો તેવી યુદ્ધની નવી સરહદો હવે નાગરિક સમાજ (સિવિલ સોસાયટી) છે. રાજકીય અને મિલિટરી ઉદ્દેશોને પામવા માટે હવે યુદ્ધ એ અસરકારક સાધન નથી રહ્યું. તે હવે અતિ ખર્ચાળ થઈ ગયું છે એ કોઈને પોસાતું નથી અને તેનાં પરિણામો પણ અનિશ્ચિત છે. પણ એ નાગરિક સમાજ છે, જે દેશનાં હિતોને બરબાદ કરી શકે છે, લાંચ આપી શકે છે, ભેદભાવો ઊભા કરી શકે છે, ચાલાકી કરી શકે છે. તમે તેનું ધ્યાન રાખવા ત્યાં છો કે જેથી રાષ્ટ્રહિતોનું પૂરું રક્ષણ થાય.”

જેની સામે તેના ઑફિસરોએ યુદ્ધ છેડવાનું છે, તેવા નાગરિક સમાજની ડોવાલે ના તો વ્યાખ્યા કરવાની તસ્દી લીધી કે ના તો એ ચોખવટ કરી કે તેમને આ યુદ્ધપરિસ્થિતિની ચોથી પેઢી સામે યુદ્ધ જાહેર કરવાનો, દેશના પોતાના લોકો સામે યુદ્ધ કરવાનો અધિકાર કોણે આપ્યો. તેમણે પોતાની આ વાત વધુ વિસ્તારથી સમજાવવી જોઈતી હતી, પણ એ તો સિદ્ધાંત છે જ કે સત્તાધારી સાહેબો અને ખાનગી ઉદ્યોગગૃહો દેશનું ઘડતર કરવાનો પોતાનો કાયદેસર અધિકાર માને છે, અને વિરોધપક્ષો અથવા વિરોધી વિચાર ધરાવતા સંગઠિત નાગરિક સમૂહો(નાગરિક સમાજ)ને વિકાસ અને રાષ્ટ્રિયતાના વિરોધી માને છે. તે બહુ સ્પષ્ટ રીતે લોકશાહી માર્ગોને, સંવિધાને સૂચવેલી સામાજિક અને વિકાસની બાંયધરીને બાજુએ કરી દે છે.

મેં ૧૯૭૫માં સાત વર્ષની I.A.S. તરીકેની સેવા છોડી. ત્યાર પછી હું સામાજિક કર્મશીલ બની ગઈ. હું એ શીખવા લાગી કે કેવી રીતે ન્યાય અને સમાનતા જેવાં સંવિધાનનાં મૂલ્યો ભારતીય, સામાજિક અને રાજકીય જીવનની વિવિધ બાબતોમાં પ્રગટે. મારા સાથીદારો, તેમનાં પ્રચાર અને ચળવળોને હું વખાણું છું, કારણ કે તેણે સ્વતંત્ર ભારતને અખંડિત રાખવાની સાથે તેનો પાયો  મજબૂત બનાવવા ફાળો આપ્યો છે. તે માટે તેઓએ ક્યારે ય હોદ્દાની કે કોઈ પ્રકારના ફાયદાની અપેક્ષા નથી રાખી. સ્વતંત્રતાની લડતમાંથી શીખીને નાગરિક સમૂહો અને કર્મશીલોએ સ્વતંત્રતા, ન્યાય, બંધુતા, સમાનતા અને ગૌરવયુક્ત વર્તન જેવા સંવિધાનનાં સિદ્ધાંતો અપનાવીને વિકાસ અને લોકશાહી જેવા મુદ્દાઓ પર કામ કર્યું છે અને આ સિદ્ધાંતો પર અતિક્રમણ કરનારાઓ પર નજર રાખી છે. કદાચ આ સરકારને તેની સામે વાંધો છે.

ભારત દેશ પર સંભવિત ખતરા તરીકે અમને નિશાન બનાવીને ડોવાલે પોલીસ સર્વિસના નવા સમગ્ર જૂથને પ્રેરણા આપી છે કે તેઓ આ નાગરિક સમાજને સંભવિત દુશ્મન તરીકે જુએ, જેની સામે, આ યુદ્ધપરિસ્થિતિની ચોથી પેઢી સામે, તેમણે જંગ ખેલવાનો. આજે તે કદાચ એકલા જ અમારી બૅચના છે, જે રાષ્ટ્રિય સુરક્ષાસલાહકાર તરીકેનો જાહેર હોદ્દો સંભાળે છે, જે કૅબિનેટ પ્રધાનને સમકક્ષ છે. યુદ્ધપરિસ્થિતિની ચોથી પેઢી અને તેમના તરફથી દેખાતા ખતરાઓ વિષે તેમનાં અંગત મંતવ્યો હોઈ શકે, પણ અમારા બધાં કરતાં વધારે, એક જાહેર સેવક તરીકે તેઓ સંવિધાનની કલમોથી વધુ બંધાયેલા છે. હું સંવિધાનની એક પણ કલમ શોધી શકતી નથી જે તેમને નાગરિક સમાજ તરફ બંદૂક તાકવાની છૂટ આપતી હોય. હકીકતે, એક વરિષ્ઠ સલાહકાર તરીકે સંવિધાનના વાસ્તવિક ખ્યાલ વિરુદ્ધ કામ કરતાં જૂથોને બદલે જો તેઓ ભારતના નાગરિકસમાજ સામે આંતરિક યુદ્ધ છેડશે, તો તેઓ દેશની સુરક્ષાને બહુ મોટા પાયે હાનિ પહોંચાડશે.

રાજકીય રીતે નિમણૂક પામેલા ડોવાલે કદાચ એવું નક્કી કર્યું છે કે જે કોઈ રાજકીય સરકારની ટીકા કરે તે દેશ માટે ખતરા સમાન છે. દેશની અંદર કોઈ પણ પ્રકારનો વિરોધ ઉઠાવનારને દેશનો દુશ્મન કહેવાય છે. તેમાં એવી દલીલ કરાય છે કે લોકશાહીમાં માત્ર ચૂંટાયેલી સરકારનો જ કાયદેસર અધિકાર છે, કારણ કે તે જ કાયદાઓ પસાર કરે છે. પોતાના પ્રવચનમાં ડોવાલ આગળ કહે છે : “લોકશાહીનું સારતત્ત્વ મતપેટીમાં રહેલું નથી. તે એ કાયદાઓમાં પડેલું છે, જે એ લોકો ઘડે છે જેમને લોકોએ ચૂંટીને મોકલ્યા છે.” અને અલબત્ત, ‘રાષ્ટ્ર’ અને ‘રાષ્ટ્રવાદ’ની  જેમ ચૂંટાયેલા પ્રતિનિધિઓની રાજકીય વિચારસરણી કાયદાના શાસનની મુખ્ય બાબત બને છે.

આ વિચારધારાની એક ચોક્કસ ભાત છે. રાષ્ટ્રિય માનવ અધિકાર આયોગ (N.H.R.C.), જેણે તાજેતરમાં ‘ટાઇમ્સ નાવ’ ટેલિવિઝન ચૅનલ પર એક ચર્ચાસભા કેન્દ્રિય પોલીસદળ સાથે ગોઠવી, જેમાં તેમણે પૂછ્યું કે “શું આતંકવાદ અને નક્સલવાદ સામે લડવા માટે માનવ-અધિકારો અડચણરૂપ છે ?” કાયદાકીય રીતે સદ્‌વિવેકબુદ્ધિના રખેવાળ એક ચર્ચા ગોઠવે છે કે શું ‘માનવ-અધિકારો’ કાયદેસરનો અધિકૃત આદેશ અને માનવ-અધિકાર આયોગના અસ્તિત્વનો મૂળભૂત આશય) ‘અડચણરૂપ’ છે ?

આ બધું એ બતાવે છે કે આપણા પોતાના લોકો પર આ ખતરનાક હિંસક હુમલો છે. તે આપણને સંવિધાન, લોકશાહી અને નાગરિકતાને બાજુએ રાખી જેનું નિવારણ ન થયું હોય તેવા અન્યાયની આગામી ઘટનાનો ભવિષ્યમાં હલ કેવી રીતે લાવવો તેનો અંદેશો આપે છે. આ બધાં કારણોસર, તે ભારતના મૂળ વિચારને હાનિ પહોંચાડે છે. આ અથવા કોઈ પણ ચૂંટાયેલી સરકારો, લોકશાહી કરારોને અવગણી ન શકે. તે સંવિધાનથી બંધાયેલી છે, જેને તે ના તો બાજુએ મૂકી શકે કે ના તો ગ્રીક લોકોની જૂની પ્રણાલી મુજબ દેવતાને પૂછીને જવાબ માગી શકે.

લેખિકા સામાજિક કર્મશીલ છે (જેમના કારણે Right to Informationનો કાયદો આવ્યો) અને ભૂતપૂર્વ નાગરિક સેવક છે.

અનુવાદક –  મુનિ દવે

(૧૮મી નવેમ્બર ૨૦૨૧ના ‘ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસ’માંથી, ટુંકાવીને)

સૌજન્ય : “નિરીક્ષક”, 16 ડિસેમ્બર 2021; પૃ. 01-02

“ઇન્ડિયન એક્સપ્રેસ” માંહેનો મૂળ લેખ આ કડી પરે :

https://indianexpress.com/article/opinion/columns/ajit-doval-nsa-fourth-generation-warfare-constitution-7628080/

અમેરિકા પ્હૉંચ્યાં … કેટલાક બનાવો (1)

ઍરપોર્ટો પ્રકાશ પ્રકાશથી અહર્નિશ ઝળાંહળાં હોય છે. લાંબા પ્રવાસમાં સૂર્યપ્રકાશ યાદ પણ ન આવે. જ્યાં જુઓ ત્યાં પ્રવાસીઓ જ પ્રવાસીઓ – એક હાથમાં પાઉચ-પાકિટ કે છાપાં-પુસ્તક ને બીજામાં જાણે સદાની ઍટેચ્ડ્ એવી બૅગેજ – ટૅસથી રેલાવતા હોય. બધાં સુખી-સુખી, પણ એટલે જ કે એ માટે, જીવનના કશા હેતુને વિશે બરાબ્બરનાં સંડોવાયેલાં લાગે.

આમાં ઋતુ કઈ તે ય શું કામ યાદ રહે? એવું લાગે, સમય ચક્રાકારે ફરવાનું જાણે ભૂલી ગયો છે. ખબર નથી પડતી, ક્યારે દિવસ પૂરો થયો, ક્યારે રાત શરૂ થઈ, તો વળી ક્યારે પાછી સવાર થઈ. દિનચર્યા અને રાત્રિચર્યાનો ભેદ ભૂંસાઈ જાય. બધાં જાગતાં ઊંઘતાં લાગે અને ઊંઘતાં જાગતાં લાગે. એકધારા અવાજ સાથે પ્લેનની ગતિબદ્ધતા એવી, જાણે આકાશમાં ઊભું રહી ગયું છે : સુસ્થિર, કશા શિલ્પ સમું. સારું છે કે એ સ્તબ્ધતા વચ્ચે ઍરહૉસ્ટેસોની હળવીમીઠી અવરજવરો હોય છે.

અમે આમ્સ્ટર્ડામથી ડિટ્રૉઇટ થઈ પહેલી માર્ચે ફિલાડેલ્ફીઆ પ્હૉંચ્યાં ત્યારે દિવસ નમી ગયેલો, ચારેક વાગેલા. એ અઠવાડિયામાં અમેરિકાના એ ભૂભાગોમાં ખૂબ સ્નો પડેલો. અમદાવાદના નરમ કેમ કે આથમતા શિયાળેથી નીકળી આમ્સ્ટર્ડામના તીવ્ર શિયાળે થઈ અમે ઇસ્ટ અમેરિકાના અતિ તીવ્ર શિયાળે દાખલ થયેલાં.

સન 2003ને આરે અમે [We…(2003)sh]

ફિલાડેલ્ફીઆ-ઍરપોર્ટની બહાર નીકળતાં જ મેં જોયું કે હિમઠર્યું પ્રશાન્ત શ્હૅર, ડાહ્યું છે ને કોઇના આદેશથી જાણે અમારી રાહ જોતું છે. રસ્તાને બન્ને કિનારે, સ્નોની શ્વેત શ્વેત ઢગમાળાઓ હતી, ઑગળેલા સ્નોના પાણી-રંગના રેલાઓથી ચિરાયેલી ચહેરાયેલી … સામે જ ટૅક્સી-સ્ટૅન્ડ હતું, પણ ટૅક્સી માત્ર બે જ હતી …!

અમને મારા મિત્ર બાબુ સુથાર લેવા આવેલા. પૅન્નમાં બાબુભાઈ ‘ગુજરાતી પ્રોગ્રામ’ હેઠળ ગુજરાતી ભાષા-સાહિત્ય ભણાવતા હતા, પણ હવે તેઓ ત્યાં નથી. પૂરતી વિદ્યાર્થી-સંખ્યા ન થઈ એટલે પ્રોગ્રામ બંધ થયો.

બાબુભાઇએ બાવીસેક વર્ષ લગી અમેરિકાની પૅન્ન જેવી પ્રશસ્ત યુનિવર્સિટીમાં સેવાઓ આપી એ વાત જેટલી જ નોંધપાત્ર વાત એ છે કે ત્યાં રહીને એમણે પીએચ.ડી. પણ કર્યું, એમનો વિષય હતો : Agreement in Gujarati. ગુજરાતીમાં ‘પુરુષ’, ‘સર્વનામ' અને ‘લિન્ગ’ કઈ રીતે કામ કરે છે અને વિશ્વની બીજી ભાષાઓમાં એ કામ કઈ રીતે થાય છે એનું અધ્યયન. સાથે એમનો દીકરો હેત્વર્થ – જેનું હુલામણું નામ હેતુ છે – એ પણ આવેલો. હેત્વર્થ પૅન્ન સ્ટેટ યુનિવર્સિટીમાંથી બી.ઍસ. થયો છે. ‘ડિન્સ લિસ્ટ’-માં ટોચના વિદ્યાર્થીઓમાં હતો.

ટૅક્સીવાળા અશ્વેત ભાઈએ અમને કહ્યું કે એની ડૅકીમાં ચાર બૅગ અને બે ઍટેચ્ડ બૅગ નહીં આવી શકે. મને પ્રશ્ન થયેલો કે ઍમ્બેસેડર જેવી આપણી સામાન્ય ટૅક્સીથી આની તો ઠીકઠીક મોટી અને ભરાવદાર છે છતાં આમ કેમ કહે છે … પણ એનો આશય અમને તરત પકડાઈ ગયો. એ ઈચ્છતો હતો કે અમે બીજી ટૅક્સી પણ કરીએ જેથી એના દોસ્તને પણ ભાડું મળે.

મને થયેલું કે એ પ્રશાન્ત માહોલ મારા માટે મનભાવન હતો પણ ટૅક્સીબંધુઓ માટે દુ:ખદ હતો. મૉસમ કમાણી વગરની સુસ્ત અને બેકાર હતી. એટલે, એકમાં અમે બે અને બાબુભાઈ તથા બીજી ટૅક્સીમાં હેતુ, એમ બે-બે ટૅક્સીમાં અમે મુકામે પ્હૉંચ્યા. કહો કે પરાણે દાખવવી પડેલી એ કરુણાને પરિણામે જે કામ ૨૦ ડૉલરમાં પતવાનું હતું એ ૪૦માં પત્યું. ટૅક્સી-સ્ટૅન્ડે બે જ ટૅક્સી કેમ હતી એનો ભરમ એ રીતે ખૂલેલો; હજી યાદ આવે છે.

મુકામ હતો, 3600, Chestnut Street પર આવેલું Sansom East બિલ્ડિન્ગ. વીસેક મિનિટમાં અમે જઈ પ્હૉંચ્યાં. અમને અને સામાનને વૉક-વે પર છોડીને ટૅક્સીવાળાઓ જતા રહ્યા.

સૅન્સમ ઈસ્ટ [Sansom East]

મેં જોયું તો વૉક-વે અને સૅન્સમ વચ્ચે 100 ફીટ જેટલો બ્લૅન્ક એરિયા હતો, ઉપરાન્ત, સૅન્સમ સામે હતું ખરું, પણ જાણે ટેકરા પર હતું. ઠેકઠેકાણે સ્નો હતો. લાગ્યું કે બૅગેજીસને હાથે કે માથે મૂકીને ય લઇ જવાનું કઠિન છે. બાબુભાઈ માટે ય સ્થળ પરિચિત ન્હૉતું. ખુલ્લાસમાં મુકાયેલાં અમે – રશ્મીતા હું બાબુભાઈ હેતુ – સૂસવતા પવનોની સખત ઠંડી ઝાપટો વચ્ચે થોડી વાર માટે તો હતપ્રભ થઈ ગયાં – એટલે કે ઠંડીને લીધે અમારા ચ્હૅરા પરની પ્રભા અક્ષરશ: હરાઇ ગયેલી.

અને, કોઈ પણ તીરથની જાત્રા શારીરિક કષ્ટ વગર ફળતી નથી એ સત્ય મગજમાં ટકોરા મારતું’તું, એ તો લટકામાં ! 

દેશમાં આવા પ્રસંગે હાથ ઊંચો કરતાંવૅંત મજૂર મળે એવું અમેરિકામાં થોડું હોય? પણ અહીં દરેક સંભવિત સમસ્યાનો સંભવિત ઉકેલ જરૂર હોય છે. એટલે, હું અને બાબુભાઈ ઑફિસમાં પૂછવા ગયા કે અમારો સામાન ભારે છે તે શી રીતે લઈ જઈ શકાય એમ છે -?

આવી તમામ જગ્યાઓએ અધિકૃત વ્યક્તિઓને જ પ્રવેશ હોય છે. યુનિવર્સિટીએ સૅન્સમમાં અમને સ્યુઇટ નમ્બર-2011 ફાળવેલો. એ પત્ર મેં રજૂ કર્યો. ચકાસણી પછી અમને એ સ્યુઇટની ચાવીઓના બે ઝૂડા અને બે ઍક્સેસ-પાસ આપવામાં આવ્યા.

ચાવીઓનો એક ઝૂડો અને એક ઍક્સેસ-પાસ રશ્મીતા માટે; એનો અર્થ એ કે નિવાસનો રશ્મીતા પણ અલગપણે ઉપયોગ કરવા ચાહે તો કરી શકે. મને થયું, દેશમાં દરેક વાતે સાથે ગણાતાં પતિ-પત્ની અહીં સ્વાયત્ત અને સ્વતન્ત્ર વ્યક્તિ છે, જુદાં જુદાં મનુષ્ય છે …

ડેસ્ક પરના ભાઈને પેલી મુસીબત યાદ હતી. એમની પાસે એનો ઈલાજ પણ હતો. દૂર પડેલી બે ટ્રૉલીઓ બતાવીને જણાવ્યું કે તમે તમારી ભારે ભારે બૅગેજીસ એમાં લઈ જઈ શકો છો. ઘઉંની બે ગૂણો જોડાજોડ મૂકો તો ય જગ્યા વધે એવી હૅવીડ્યુટિ પ્લાસ્ટિકની ટ્રૉલીઓમાં સામાન ચડાવવાનું પછી તો અમારા માટે સાવ આસાન હતું.

સ્યુઇટ નમ્બર-2011 એટલે સૅન્સમના 20-મા માળે 11 નમ્બરનો વન-બેડરૂમ ફ્લૅટ. અમદાવાદમાં ‘શબરી ટાવર’-ના 8-મા માળે રહેનારાં અમે એ સાંજે ફિલા-માં સૅન્સમના 20-મા માળે હતાં. હતાં એટલું જ નહીં, 2 માસ જેવું ખાસ્સું રહેવાનાં હતાં, ઘર માંડીને રહેવાનાં હતાં.

એ એવા અનેરા અનુભવની શરૂઆત હતી તેથી મને અને રશ્મીતાને મનોમન લાગ્યા કરતું’તું કે અમે પ્રસન્ન પ્રસન્ન છીએ.

= = =

(December 15, 2021: Ahmedabad)

સૌજન્ય : સુમનભાઈ શાહની ફેઇસબૂક દિવાલેથી સાદર