મહાત્મા ગાંધીએ પોતાની આત્મકથા 'સત્યના પ્રયોગો'ના ચોથા ભાગના ૧૮માં પ્રકરણ 'એક પુસ્તકની જાદુઈ અસર'માં લખ્યું છે, "આ પુસ્તકને લીધા પછી હું છોડી જ ન શક્યો. તેણે મને પકડી લીધો. જોહાનિસબર્ગથી નાતાલ ચોવીસ કલાક જેટલો રસ્તો હતો. ટ્રેન સાંજે ડરબન પહોંચતી હતી. પહોંચ્યા પછી આખી રાત ઊંઘ ન આવી. પુસ્તકમાં સૂચવેલા વિચારો અમલમાં મૂકવાનો ઈરાદો કર્યો … આજ લગી પણ એમ જ કહેવાય કે મારું પુસ્તકોનું જ્ઞાન ઘણું જ થોડું છે … પણ જે થોડાં પુસ્તકો વાંચ્યાં છે, તેને હું ઠીક પચાવી શક્યો છું એમ કહી શકાય. એવાં પુસ્તકોમાં જેણે મારી જિંદગીમાં તત્કાળ મહત્ત્વનો રચનાત્મક ફેરફાર કરાવ્યો, એવું આ પુસ્તક જ કહેવાય." આ પુસ્તક એટલે જ્હોન રસ્કિનનું 'અન ટુ ધિસ લાસ્ટ'. મહાત્મા ગાંધી પર આ પુસ્તકની જાદુઈ અસર થઈ હતી. તેમણે આ પુસ્તકનો અનુવાદ કરીને દક્ષિણ આફ્રિકાથી પ્રકાશિત થતા 'ઇન્ડિયન ઓપિનિયન'માં તેનો સાર આપ્યો હતો, જેની 'સર્વોદય' નામે પુસ્તિકા પણ તૈયાર થઈ હતી. ગાંધીજીએ આ પુસ્તકનો માત્ર અનુવાદ જ નહોતો કર્યો પરંતુ તેનું તાત્કાલિક ધોરણે અનુકરણ શરૂ કરી દીધું હતું અને ફિનિક્સ આશ્રમમાં મજૂર-ખેડૂત જેવું જીવન જીવવાનું શરૂ કરેલું.

૮ ફેબ્રુઆરી, ૧૮૧૯ના રોજ જન્મેલા જ્હોન રસ્કિનનો આજે જન્મ દિવસ છે. હાલમાં સમગ્ર દેશમાં ગાંધીજીની વતન-વાપસીની શતાબ્દીનું વર્ષ ઊજવાઈ રહ્યું છે, કારણ કે વિદેશ ગયેલા મોહનદાસ મહાત્મા બનીને દેશમાં પાછા ફર્યા હતા અને અહિંસક આંદોલન થકી દેશને આઝાદી અપાવી હતી. મોહનદાસને વિદેશની ધરતી પર મહાત્મા બનાવનારાં અનેક પરિબળોમાં સૌથી મોટો ફાળો જ્હોન રસ્કિનના 'અન ટુ ધિસ લાસ્ટ' પુસ્તકનો પણ ગણવો જ રહ્યો. ગાંધીજીએ રસ્કિનને પોતાના ગુરુ ગણાવ્યા હતા. રસ્કિનની જન્મ જયંતી નિમિત્તે તેમના 'જાદુઈ' વિચારો જાણીએ …

ચિત્રકાર અને કલાકાર એવા જ્હોન રસ્કિન કોઈ અર્થશાસ્ત્રી નહોતા, પણ તેઓ એક વિચારક હતા, દાર્શનિક હતા. લાગણી, માનવજીવનનાં મૂલ્યો, ધાર્મિક સદ્ગુણો વગેરેને ચાતરીને ચાલતું અર્થશાસ્ત્ર તેમને મંજૂર નહોતું. પશ્ચિમનું અર્થશાસ્ત્ર જ્યારે વધુ લોકોના હિતની વાતો કરીને સમાજના કેટલાક વર્ગનાં હિતોની અવગણનાને યોગ્ય ઠેરવતું હતું ત્યારે રસ્કિને પોતાના પ્રખર વિચારો દ્વારા ભલભલા અર્થશાસ્ત્રીઓની બોલતી બંધ કરી દીધી હતી. રસ્કિને તે વખતે આર્થિક અસમાનતામાં સબડતા સમાજને જોઈને ચિત્કાર કરેલો, "જોનારને લાગે કે આ તો સંપત્તિ એકઠી થઈ રહી છે, પણ હોય છે એ તો લાંબા ગાળા સુધી પથરાયેલા વિનાશની કેવળ પારાશીશી. એનો ચળકાટ નકલી છે. મુઠ્ઠીભર સિક્કા માટે તે કપટ કરાવે છે. ખરેખર તો એ છેતરામણી દોજખ જેવી ખતરનાક ખાડી છે. ત્યાં સંપત્તિથી ભર્યું વહાણ ભાંગીને ભુક્કો થઈ જાય છે. મરણ પામતા સૈનિકોનાં કપડાં ખેંચી લેવા જેવી સંપત્તિ એ છે. એ તો માનવ અને માનવતા બન્નેને દફનાવતી ખાઈ છે." તેમના મુજબ તો "આજના અર્થશાસ્ત્રીની રીતે તમારી જાતને ધનવાન બનાવવાની જે કલા છે તે તમારા પાડોશીને ગરીબ રાખવાની કલા પણ છે."

મૂડીવાદી અર્થવ્યવસ્થામાં મૂડી જ કેન્દ્રસ્થાને હોય છે ત્યારે મૂડીપતિઓના હિતનું પોષણ અને મજૂરોનું શોષણ કરવામાં આવતું હોય છે. આ અંગે રસ્કિને લખ્યું છે, "માણસની લાચારી અને ગરજનો લાભ ઉઠાવીને તેની મજૂરી, તેનો શ્રમ, તેનાં માલમિલકત ઓછા ભાવે લેવાં તેનું નામ વેપાર ગણાય છે. સામાન્ય ચોર, ડાકુ કરતાં ઊલટી લૂંટ થઈ. એ કંગાળ છે અને તેથી શાહુકાર-શેઠને લૂંટે છે. જ્યારે અહીં તો આ શાહુકાર-શેઠ પોતે ધનિક છે તેથી લૂંટે છે."

આજે શહેરોમાં લૂંટફાટ સહિતના ક્રાઇમ વધ્યા છે તો બીજી તરફ ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં નકસલવાદે નાકે દમ લાવી દીધો છે. સમગ્ર વિશ્વ આતંકવાદ અને મંદી સામે ઝઝૂમી રહ્યું છે અને શાંતિની ઝંખના કરી રહ્યું છે ત્યારે રસ્કિનના આ શબ્દો ભીંત પણ કોતરી રાખવા જેવા છે ઃ "શાંતિ અને ન્યાય એકબીજાનાં સહોદર છે. શાંતિ માટેની ઝંખના સેવનારને હાથે જ ન્યાયની વ્યવસ્થાનાં બીજ રોપાય છે. એવી શાંતિ સ્થાપનાનું આ કામ તો શાંતિનો બંદોબસ્ત રાખનારાને આધારે થઈ શકશે નહીં. તે તો જાતે પોતાની અંદર પામવાની શાંતિ છે … કોઈ ધંધાદારી નિયમો વડે એ પામી શકાતી."

આતંકવાદ અને અંધાધૂંધી પાછળ સામાજિક-રાજકીય-આર્થિક વ્યવસ્થાને કારણે સર્જાતો અન્યાય જવાબદાર છે. રસ્કિને દોઢસો વર્ષ પહેલાં ન્યાયની બાબતે કંઈક આવી ફરિયાદ કરેલી, "ભલભલા પેઢી દર પેઢી સતત એક ભૂલ કરતા જ રહે છે. ગરીબને ભીખ વડે રાહતની મદદ કરવાની, તેને આશ્વાસન વડે આશા અને ધીરજ ધરવાની ઠાવકી શીખ આપવાની ભૂલ તે કરતા જ રહે છે. અન્ય તમામ ચીજ તે આપતા જાય છે, પણ ઈશ્વરે તેમને માટે આદેશપૂર્વક નિર્ધારિત કરેલી એક જ ચીજ એ તેમને આપતા નથી, અને એ ચીજ તે છે, ન્યાય." રસ્કિને ન્યાયના સંદર્ભે પ્રેમની સુંદર વ્યાખ્યા આપેલી છે, "પ્રેમ એટલે ખાલી લાગણીવશતાની વાત નથી. એ તો તમામ વ્યવહારમાં ન્યાય સચવાય તેમાં રહેલો છે, ન્યાયને જ પસંદ કરવામાં અને તેને જ મોખરે રાખવામાં એ સમાયેલો છે."

e.mail : divyeshvyas.amd@gmail.com

સૌજન્ય : ‘સમય-સંકેત’ નામે લેખકની કટાર, “સંદેશ”, 08 ફેબ્રુઆરી 2015

http://sandesh.com/article.aspx?newsid=3040144

After Narendra Modi's recent meeting with Barack Obama, there was some criticism of his wearing a suit whosestripes spelt out his own name. The criticism was not unmerited; it was a tawdry, tacky, thing to do. Yet Modi's expensive display of self-love was entirely characteristic of how powerful and successful Indian males tend to behave in public.

Consider this. India's most famous and highly decorated scientist is C.N.R. Rao, a Fellow of the world's most prestigious scientific academies, and a recipient of his country's highest honour, the Bharat Ratna. Some years ago, an admirer decided to lobby the Bangalore Municipality to name the circle outside the Indian Institute of Science (of which Rao had been director) after the great man. Now circles and roads are normally not named after living people. But here was C.N.R. Rao in the flesh, actually present when a circle named after him was being inaugurated.

Next only to Rao in the hierarchy of Indian science is R.A. Mashelkar. Mashelkar is a former director general of the Council for Scientific and Industrial Research, a Fellow of the Royal Society, and much else. He has not, so far as I know, had a circle or building named after himself. Yet his conduct in public is scarcely less boastful, as witness his editorial in a recent issue of the journal, Current Science. Entitled '"Indovation" for affordable excellence', it is mostly about the author himself. In a mere couple of pages we are told of a paper by Mashelkar in the Harvard Business Review which "provoked worldwide discussion" and was the subject of a "special session" at the World Economic Forum; that a TED lecture he gave "has received more than half a million views and has been subtitled in 23 languages"; that Mashelkar is the president of something called the Global Research Alliance; that the European Union invited him to give a talk to "an audience of around 2000"; that when he was director general of the CSIR he set up "a public-private partnership called New Millennium Indian Technology Leadership Initiative".

Mashelkar's article runs so contrary to the spirit of science that I wonder how it was accepted for publication. How did the editor of Current Science allow the essay to pass without major cuts and changes? Either the editor is plain incompetent, or, what is more likely, too intimidated by Mashelkar's reputation and influence to have asked him to revise his essay.

Founded by C.V. Raman, Current Science is modelled on the American journal, Science, and the British journal, Nature. Like them, it publishes original scientific papers as well as shorter commentaries, book reviews, and obituaries. But one would never find in Nature or Science editorials remotely as self-promoting as this. As he was crafting his essay, did Mashelkar not realize that this was not a self-written Wikipedia entry or a funding application but in fact a scholarly editorial in what is presumed to be the flagship journal of a nation's scientific community? Reading Mashelkar's editorial in Current Science, I was reminded of a story involving the great British-born biologist, J.B.S. Haldane. In the 1950s, Haldane embraced Indian citizenship, and set up a laboratory at the Indian Statistical Institute in Calcutta. One of his students bored him with stories about his impending marriage, his family lineage, and his own academic record. At last Haldane held up a hand, and remarked: "You only talk about yourself.

But science begins with an interest in the world outside yourself." To be sure, not all Indian scientists are as boastful as Rao or Mashelkar. One of my own intellectual heroes is the late Obaid Siddiqi, who founded theNational Centre for Biological Sciences, arguably India's most high quality scientific laboratory. Siddiqi, who combined intellectual brilliance with personal rectitude, recruited a team of gifted young scientists and then left them the institute to run. He nurtured an atmosphere of egalitarianism in the NCBS, where juniors could fearlessly challenge seniors and where honorifics such as 'Sir', 'Professor'. were rigorously eschewed. Sadly, not many Indian scientists are cut of the same cloth as Obaid Siddiqi. In their youth, C.N.R. Rao and R.A. Mashelkar undoubtedly did first-rate scientific work. But, rather than allow younger people to take over scientific leadership as they themselves grew older, they consolidated their own position and power. Worse still, they encouraged flattery and chamchagiri, as manifested most spectacularly in Rao allowing a circle to be named after him.

Where our scientists go, our social scientists can scarcely be far behind. Consider the conduct in this regard of the two most influential economists of Indian extraction, Jagdish Bhagwati and Amartya Sen. Educated Indians know their names, and know also that they have been involved in a long-running debate about economic policy. Bhagwati is a proponent of the free market, and of opening out the economy to foreign investment and foreign competition. Sen thinks that distribution is as important as growth, and places greater emphasis on the role of the State in nurturing human capital. At the level of political influence, Sen was highly regarded by Sonia Gandhi and her National Advisory Council, whereas Bhagwati is much admired by Narendra Modi.

These intellectual and ideological differences have led to the construction of Bhagwati and Sen as rivals and adversaries. But there is one thing that unites Bhagwati and Sen- both are still living, and yet both, like the scientist C.N.R. Rao, have had things named after themselves. Bhagwati has taught for many years at Columbia University, which now has a Jagdish Bhagwati Chair in Political Economy, occupied by Bhagwati's co-author and protege, Arvind Panagriya. Meanwhile, the Indian Council of Social Science Research has endowed annual Amartya Sen Prizes for Excellence, these handed out at a ceremony presided over by Amartya Sen himself.

B.R. Ambedkar famously said that hero-worship is antithetical to the democratic spirit. This is true in politics, and perhaps even more so in the sphere of science. Respect for senior scholars for what they have achieved is fine; but when respect shades into deference and even reverence, it is not conducive to independent and original thinking. No wonder that Indian universities and research institutions lag so far behind in global rankings.

While drafting this column, I was discussing its argument with a friend, who asked whether, like C.N.R. Rao, the cricketer Anil Kumble was present at the naming of a circle after him in Bangalore. I answered that I did not know, but in any case one did not hold sportsmen to the ethical or aesthetic standards that scholars or scientists were supposed to adhere to. One of Jagdish Bhagwati's own close friends and former colleagues is Robert Solow. When Solow (arguably the world's greatest living economist) was teaching at the Massachusetts Institute of Technology, did someone else at the MIT hold the Robert Solow Chair in Political Economy? Like Amartya Sen, Martin Rees was once Master of Trinity College, Cambridge. But does that distinguished British astronomer annually hand out Martin Rees Prizes for Scientific Excellence? These were -are -the pertinent questions, and I suspect that in each case the answer is "No".

In allowing (or encouraging) things to be named after themselves, C.N.R. Rao, Amartya Sen and Jagdish Bhagwati have not done anything that is illegal. What they have done is not even immoral. But it is unquestionably in poor taste.

Which brings me back to Narendra Modi and the suit he wore with his own name on it. In societies whose spirit and form are egalitarian, or where the aesthetic ethos is one of refined understatement, what he did would be completely out of place. But in a country where hero worship is so ubiquitous, where the vanity of the powerful and the famous is so staggeringly large, it was an entirely normal thing to do. When India's top scholars and scientists are so flagrantly narcissistic, one must not be too harsh on a self-made, semi-educated, political leader for being so.

(Source: The Telegraph)

(Ramachandra Guha is a historian, biographer, author of, among other books, Gandhi before India, A Corner of a Foreign Field: The Indian history of a British sport and India after Gandhi: The History of the World's Largest Democracy.)

http://www.ndtv.com/opinion/the-staggering-vanity-of-indias-powerful-737618?pfrom=home-topstories

આ ફોટો ૪૦ વર્ષ પહેલાંનો છે. − કદાચ ૧૯૭૫ની આસપાસનો.

સરનામું હતું – ૫૪૪, ઝૂંપડીની પોળ, સાંકડી શેરી, અમદાવાદ – ૩૮૦ ૦૦૧ ( ખાડિયા વોર્ડ, માણેક ચોક).  પોળની અંદર ખડકી અને લગભગ છેવાડાનું બે માળનું ઘર. નીચે રણછોડકાકા અને શાંતામાસી રહેતાં હતાં, અને મેડા પર અમે – અમે એટલે મારા દાદીમા વિચક્ષણ વિદ્યાબા, મારા પિતાશ્રી રસિકલાલ બેન્કર, કાકા રમણલાલ, મારી બા કમુ, હું અને મારા અન્ય છ ભાઇબહેનો – કોકિલા, દેવિકા, સુષમા, સંગીતા, વીરુભાઈ, અને અન્ય બે જે નાની ઉંમરમાં જ ગુજરી ગયેલા. ઘરમાં કોઈ સોફાસેટ, પલંગ, ડાઇનીંગ ટેબલ નહોતા.

ચિત્રમાં દેખાય છે એ દાદરા પાસેનો કઠેડો … કાચના બારણાવાળું શો-કેઇસ … લાકડાની બેઠક પર સુષમાબહેન … મારી બકુ અને ગુચ્છાદાર વાળવાળો નવીન બેન્કર. મારી સાઈડમાં પાછળ ગોદડા મૂકવાના ડામચિયાની ઝાંખી થાય છે. ઘરમાં ત્યારે ઇલેક્ટ્રીસિટી પણ ન હતી. ફાનસના અજવાળે અમે રહેતા હતાં. રાત્રે એ બેઠક પાસે મેઇન રૂમમાં જ મારી બા, બાપુજી, અને ભાઈબહેનો બાજુબાજુમાં પથારીઓ નાંખીને ફર્શ પર જ સૂઈ જતાં અને સવારે એ પથારીઓ ઉપાડી લઈને ડામચિયા પર ગોઠવી દેતાં. ચાદરો કે ઓશીકાના કવરો હતા કે કેમ એ તો મને યાદ જ નથી. આટલા બધા વચ્ચે જુદા જુદા ટૂવાલ હતા કે નહીં એ પણ યાદ નથી. બાથરૂમ તો હતો જ નહીં.

આગળની ગેલેરીમાં, અગાશી પર જવાની સીડી પાસે, ખુલ્લામાં એક ત્રાંબાનો બંબો હતો જેની પાસે ખુલ્લા આકાશ નીચે, અમે સ્નાન કરી લેતા હતાં. સ્ત્રીઓ નહાવા બેસે ત્યારે પુરુષો નીચે જતા રહેતા. બે નાનકડી ઓરડીઓ હતી જેમાં દાદીમાની સેવા, અનાજ, કરિયાણું, રાંધેલા ધાન મૂકવાનો એક કબાટ, છાજલીઓ, વધારાના વાસણો, અનાજ દળવાની ઘંટી પડ્યા રહેતાં અને મારા દાદીમા ત્યાં જ સૂઈ જતાં. અમે એ ઓરડીને  ‘બાની ઓયડી’ કહેતા. બીજી બાજુની ઓરડીમાં એક નાનકડું વા-બારિયું હતું. જ્યાં જમીન પર એક નાનકડી પથારી પર હું અને બકુ સૂઈ જતાં. મોટેભાગે એ ઓરડીનો દરવાજો એકાદ કલાક બાદ કરતાં ખુલ્લો જ રાખવો પડતો નહીંતર ગુંગણામણ થતી. મારા લગ્ન પહેલાં એ ઓરડી ‘મોટાભાઈની ઓયડી’ કહેવાતી.   શ્રીરામ .. શ્રીરામ …

અમારી દુનિયા માણેકચોક, રાયપુર, રતનપોળ, ગાંધી રોડ અને ભદ્રકાળીમાતાનું મંદિર કે ધના સુતારની પોળના માતાજીનું મંદિર સુધીમાં જ સમાઈ જતી હતી. મોટે ભાગે અમે બધાં ચાલી ચાલીને જ જતાં. ૧૯૬૦ પછી મેં એક જૂની હરક્યુલિસ સાઇકલ પચાસ રૂપિયામાં સેકન્ડહેન્ડ ખરીદી હતી. એ જમાનામાં નવી સાઇકલ બસ્સો રૂપિયામાં મળતી. સાઇકલ ખરીદવા માટે સરકારી ઓફિસોમાં ૨૦૦ રૂપિયાની લોન મળતી હતી. ૧૯૬૨ના જુલાઈ માસમાં મારો ગ્રોસ પગાર રૂપિયા ૧૬૧ અને ૮૨ પૈસા હતો, જેમાં મારા વિચક્ષણ વિદ્યાબા (દાદીમા) મહિનાનો ઘર ખર્ચ ચલાવતા. ૧૯૮૬ના જાન્યુઆરીમાં મેં વોલન્ટરી રિટાયર્મેન્ટ લીધું, ત્યારે મારો ગ્રોસ પગાર ૧,૪૦૦ રૂપિયા હતો અને મારું માસિક પેન્શન ૮૫૦ રૂપિયા, જે આજે વધી વધીને ૮,૫૦૦ રૂપિયા થઈ ગયું છે.

મારી એ જૂની સાઇકલની યાદોને મેં મારા બ્લોગ પર મૂકી છે. ૧૯૬૦માં લીધેલી એ સેકન્ડહેન્ડ સાઇકલ મેં છેક ૨૦૦૮ સુધી ચલાવી હતી – ટ્યુબ, ટાયર બદલવા પડતાં; બાકી હું સાયકલને હવામાં ઉડાડતો. સેટેલાઇટથી લાલ દરવાજા અને માણેકચોક સુધી, ગવર્નર પર કંતાનની જાડી થેલીમાં ખાંડ, ગોળ અને શાકભાજી ભરીને સીટી વગાડતા વગાડતા, ઝુલ્ફોને હવામાં લહેરાવતો લહેરાવતો, એક હાથ છૂટ્ટો મૂકી દઈને, મસ્તીથી સાયકલ ચલાવતો. ૧૯૭૯માં અમેરિકા આવ્યા પછી યે જ્યારે જ્યારે અમદાવાદ જાઉં ત્યારે ત્યારે પણ ૨૦૧૦ સુધી સાયકલ ચલાવી છે. ૧૯૮૨માં લેમ્બી સ્કૂટર, ચેતક સ્કૂટર પર સજોડે મુસાફરી કરતાં કરતાં પણ સાયકલ તો ચલાવતો જ હતો.

૨૦૧૦માં મેં બેલેન્સ ગુમાવી દીધું. હાલમાં હું સાયકલ કે સ્કૂટર ચલાવી શકતો નથી.

૨૦૧૦માં મેં મારી એ પ્રિય સંગિની હરક્યુલિસ સાયકલ અમારે ત્યાં પ્લમ્બીંગનું કામ કરવા આવનાર એક કારીગરને ગીફ્ટ તરીકે આપી દીધી – અલબત્ત, નવા ટ્યુબ-ટાયર નંખાવી, ઓવરહોલીંગ કરાવીને, નવી બ્રેકો નંખાવીને ચાલુ હાલતમાં. પ્લમ્બર સાયકલ લઈને ગયો ત્યારે હું છુટ્ટે મ્હોંએ રડેલો.

આજે અમેરિકામાં, ટોયોટા કોરોલા ચલાવતા એ આનંદ નથી આવતો જે એ સાયકલ ચલાવતા આવતો હતો. કોઈ હિન્દી ફિલ્મમાં રાજેન્દ્રકુમારને વૈજયંતિમાલાને સાયકલના આગળના ડંડા પર બેસાડીને, ‘બનકે પંછી ગાયે પ્યારકા તરાના’ જેવાં ગીતો ગાતા જોઈને પણ હું આજે ય રડી પડું છું.

આજે જીવનના બધા જ થ્રીલ, એક્સાઈટમેન્ટ્સ ખત્મ થઈ ચૂક્યાં છે. ઇન્ટરનેટ પર ગુજરાતીમાં ઘસડવું …લોકોને ઇ-મેઇલ્સ કરવા … ઢગલાબંધ ફિલ્મો થિયેટરમાં બેસીને જોવી … રાત્રે હિન્દી સિરિયલો જોવી .. લાયબ્રેરીમાં જઈને પુસ્તકો વાંચવાં … સમાન વિચારસરણીવાળા મિત્રો સાથે ગપાટા મારવા … સિનિયર્સ મંડળ, સાહિત્ય સરિતા, હિન્દી કવિતાગ્રુપ, જેવા સાથે સમય વિતાવવો. હરનિશ જાની, પ્રવીણકાંત શાસ્ત્રી કે ચિમન પટેલ જેવા વિદ્વાનો (સમાન વિચારસરણીવાળી સ્ત્રી મિત્રોનાં નામ નથી લખતો.) સાથે ઇન્ટરનેટ પર ગૂફ્તગો કરી લેવી … એ જ માત્ર પ્રવૃત્તિ રહી ગઈ છે.

બાકી, સાચું કહું ?  બે હાથ જોડીને કોઇ રૂપાળીને ‘જય શ્રી કૃષ્ણ’ કહેવું  દિલથી નથી ગમતું.  કોઈને પણ ગમે ????

લખ્યા તારીખ – ૧૨ ડિસેમ્બર ૨૦૧૪

My Blog : navinbanker.gujaratisahityasarita.org

Ek Anubhuti : Ek Ahesas.  

e.mail : navinbanker@yahoo.com