પાકિસ્તાનું અર્થતંત્ર ખાડે ગયું છે, દેવાનાં બોજને કારણે બેવડ વળી ગઇ છે, કોરોનાનું જોખમ તો ખડું જ છે પણ છતાં ય તેણે પોષેલી આતંકવાદીઓની હરકતો આ સંજોગોમાં પણ યથાવત્ છે.

એક તરફ એવી હાલત છે કે આખી દુનિયા એક એવા યુદ્ધને જીતવા જોતરાઇ ગઇ છે જેમાં શત્રુ ન તો દેખાય છે કે વર્તાય છે પણ તેની સામે સતત લડતા રહેવું પડે છે. જો કે કોઇ પણ યુદ્ધની માફક કોરોના વાઇરસની સામે ચાલતું આ યુદ્ધ પણ ક્યારેક તો થંભી જશે અને અત્યારે આખી દુનિયા અત્યારે એ જ દિશામાં કામ કરી રહી છે. આ સંજોગોમાં મોટા ભાગના દેશો પોતાનું દેખીતું શક્તિ-પ્રદર્શન એટલે કે યુદ્ધને લગતી કોઇ બાબતોમાં રસ નથી લઇ રહ્યા, એ બધું ‘પૉઝ’ કરાયું છે ત્યારે આપણે છેલ્લા દસ દિવસમાં સૈન્યના પાંચ લડવૈયાઓની શહીદીના સમાચાર સાંભળ્યા, વળી બે આતંકીઓ પણ ઠાર થયા.

કાશ્મીરના કુપવારા ડિસ્ટ્રીક્ટના હંદવારામાં પાંચ જણ માર્યા ગયા અને તે પહેલાં કેરન ઓપરેશનમાં પણ જે થયું તે સાબિત કરે છે કે પાકિસ્તાનની ટેરર ફેક્ટરીઝને Covid-19 હોય કે ન હોય તેનાથી કોઇ જ ફેર પડતો નથી. આપણા આર્મીના વડા એમ.એમ. નારવણેએ એ વાતની પુષ્ટિ પણ કરી કે પાકિસ્તાન હજી પણ આતંકીઓને સરહદ પાર કરવાની સતત આ બાજુ ધકેલવાની પેરવીમાં જ છે. તેમને તો એમ સુધ્ધા લાગે છે કે પાકિસ્તાન કોરોના વાઇરસના રોગચાળાનો લાભ લઇને ભારત પર આતંકી હુમલો કરાવતાં ખચકાશે પણ નહીં કારણ કે ભારત અત્યારે કોરોનાથી બચવાની માથકૂટમાં છે. કાશ્મીરમાં ઑગસ્ટ મહિનાથી 370ની કલમ દૂર કરાઇ છે પણ ત્યાં પણ સંજોગોમાં કંઇ આમૂલ પરિવર્તન નથી આવી ગયું.

સરહદ પર જે આતંકી હુમલા ચાલુ છે તેને કારણે એમ બને કે ભારત ફાઇનાન્શિયલ એક્શન ટાસ્ક ફોર્સમાં (એફ.એ.ટી.એફ.) વધુ મજબૂત કેસ રજૂ કરે અને પાકિસ્તાનને આતંકી પ્રવૃત્તિઓને પ્રોત્સાહન આપવા માટે કોઇ પ્રકારની નાણાકીય સહાય ન મળે અને તે બ્લેકલિસ્ટ થાય તેવો પ્રયાસ કરે. જો કે એફ.એ.ટી.એફ.એ પાકિસ્તાનને ૨૭ મુદ્દાનો એક્શન પ્લાન ફેબ્રુઆરીમાં જ આપ્યો હતો અને તેને જો તેઓ નહીં અનુસરે તો તે બ્લેકલિસ્ટમાં મુકાઇ જશે, હાલમાં તેઓ ગ્રે લિસ્ટમાં છે, અને જૂન સુધીમાં નક્કી થવાનું હતું કે પાકિસ્તાન ગ્રે લિસ્ટમાં રહેશે કે બહાર આવશે પણ કોરોનાને કારણે પાકિસ્તાનને ચાર મહિનાની રાહત મળી છે.

જમ્મુ કાશ્મીરમાં જે હાલત છે તે જોતાં પાકિસ્તાન માટે સંજોગો વધુ કપરાં બન્યાં છે. ભારત જમ્મુ કાશ્મીરમાં ખડા થયેલા નવા આતંકી આઉટફિટ્સની સાબિતી આપી શકે એમ છે જેમ કે ધી રેઝિસ્ટન્સ ફ્રન્ટ – સરકારનું માનવું છે કે આ પણ પાકિસ્તાનના લશ્કર-એ-તોઇબા સાથે જોડાયેલી કડી જ છે. વળી કાશ્મીરમાં તેહરીક-ઇ-મિલાત-ઇ-ઇસ્લામી નામનું આતંકવાદી જૂથ સક્રિય થયું છે તેને વિષે પણ ભારત એફ.ટી.એફ.એ.ને જાણ કરે તેમ છે. કાશ્મીરમાં આતંકવાદી પ્રવૃત્તિઓ ઘટવાને બદલે વધી છે અને ભારતીય સુરક્ષા વિશેષજ્ઞોને મતે આ બધાં પાકિસ્તાનનાં કારસ્તાન જ છે. પાકિસ્તાનના વડાપ્રધાન ઇમરાન ખાનનું કહેવું છે કે ભારત આત્યારના સંજોગોનો ઉપયોગ કરીને પાકિસ્તાનને ટાર્ગેટ બનાવી રહ્યો છે.

પાકિસ્તાને લાઇન ઑફ કન્ટ્રોલની પાર સિઝફાયરનો ભંગ એક કરતા વધારે વાર કર્યો છે. કોરોના વાઇરસનો ભરડો વધારે સખત બની રહ્યો છે ત્યારે ભારતીય સુરક્ષા એજન્સીઝનું કામ બમણું થયું છે. સતત પડોશી દેશની ગતિવિધિઓ પર નજર રાખવી પડે છે. સુરક્ષા દળમાં નુકસાન થાય છે તો ટેક્નોલોજીકલી પણ પાકિસ્તાન ભારતને પજવવાનું છોડતું નથી. આરોગ્ય સેતુ એપની નકલ કરીને પાકિસ્તાની ઇન્ટેલિજન્સ એજન્સીઝ ભારતીય ડિફેન્સ પર્સોનલ્સ પાસેથી માહિતી કઢાવવાનો પ્રયાસ પણ કર્યો. ફેક ટ્વિટર હેન્ડલ પણ પાકિસ્તાનની ભારત વિરોધી વ્યૂહરચનાનો એક ભાગ હતા. 

એક તરફ કરુણાનાં કિસ્સા, વેક્સીન બનાવવા માટે મથતા સંશોધકો, કુટુંબ પાસે પહોંચવા આકળા થઇ રહેલા મજૂરોની જિંદગીઓ રોજ આપણી નજર સામે જીવાય છે તો બીજી તરફ પાકિસ્તાન અને તેણે પોષેલા આતંકીઓ છે જે એ જ કરી રહ્યા છે જે હંમેશાં કરતા આવ્યા છે.

બાય ધી વેઃ

રોગચાળો એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં ભલભલી મહાસત્તા પોતાની માનસિક સ્વસ્થતા ખોઇ બેસે, જાહેરમાં એવું ય બોલી દે કે જંતુનાશક ઇન્જેક્ટ કરવા જોઇએ તો કોઇ તેલનાં ભાવ તળિયે બેઠા હોવાથી માથે હાથ દઇને બેસે તો કોઇ રાજ્યોમાં સત્તા બદલાવે કારણ કે ત્યાં વહીવટ બરાબર ન થતો હોય પણ પાકિસ્તાન કોણ જાણે શા માટે કોરોના વાઇરસની ગંભીરતા નથી સમજી રહ્યો. એક તરફ બેવડ વાળી દે તેવું દેવું છે, પૈસા પૂરા પાડી શકે તેવી એફ.એ.ટી.એફ.નાં ગ્રે લિસ્ટમાંથી બહાર આવવા પાકિસ્તાન તરફડિયા મારી રહ્યો છે, પણ છતાં ય આતંકી હુમલા, ભારતીય સૈન્યને નુકસાન પહોંચાડવાનાં બધા જ પ્રયાસો ચાલુ રાખે છે.

પ્રગટ : ‘બહુશ્રૃત’ નામક લેખિકાની સાપ્તાહિક કટાર, ’રવિવારીય પૂર્તિ’, “ગુજરાતમિત્ર”, 10 મે 2020 

કુંદનિકા કાપડિયાનું જવું એટલે એક એવી મશાલનું ઓલવાઇ જવું જેણે સતત પ્રગટ રહી બીજી અનેક જિંદગીઓને અજવાળી, રસ્તો બતાવ્યો અને અમુકને તો ચાલતાં સુધ્ધા શીખવ્યું.

ગુજરાતી ભાષાની વાત કરીએ ત્યારે ચોમાસાંનાં દેડકાંની માફક આજકાલ તો બધાં જ કૂદી પડે છે પણ ભાષા, વિષય, તેનું વજન અને તેનો પ્રભાવ એ કેટલો ઘેરો રહે છે, કેટલો ટકે છે તે જ કોઇ પણ સર્જકની સજ્જતાનું સાચું અને નક્કર પરિણામ હોય છે. કુંદનિકા કાપડિયા, એક નામ જે બોલાય એટલે મને યાદ આવે કે લાઇબ્રેરીમાં કે ઘરમાં ક્યાંક પડેલું એક પુસ્તક જેમાં નીચે કંઇક વાડ જેવું છે, પુસ્તકનું નામ સાત વાર લખેલું છે, ઉપર એક પંખી છે અને ધોળું ચકરડું છે જેને સૂર્ય કે ચંદ્ર કંઇ પણ ધારી શકાય અને એવું બધું. હું ઘણાં એવા લોકોને જાણું છું જેમણે વલસાડ જઇને, નંદીગ્રામની મુલાકાત પણ લીધી, જેઓ કુંદનિકાબહેનને મળ્યાં છે. મારા કિસ્સામાં ક્યારેક સમયનો અભાવ અને મોટે ભાગે અહોભાવનો ભાવ આ બન્નેના પાપે મને ત્યાં જવાનો મોકો ન મળ્યો. કુંદનિકા કાપડિયાનું જવું એટલે એક એવી મશાલનું ઓલવાઇ જવું જેણે સતત પ્રગટ રહી, બીજી અનેક જિંદગીઓને અજવાળી, રસ્તો બતાવ્યો અને અમુકને તો ચાલતાં સુધ્ધા શીખવ્યું.

‘સાત પગલાં આકાશમાં’, આ નવલકથા પરથી સિરિયલ પણ બની હતી અને મને હજી યાદ છે કે સાસુનો વસુધાને ટોણો કડવા અવાજે એક્ટ્રેસ કલ્પના દીવાન બોલતાં, “વસુધા થાંથી બહુ”, અંતે થાંથી વસુધા પોતાનો જુદો રસ્તો જ શોધી લે છે. ‘સાત પગલાં આકાશમાં’ એક એવો માઇલસ્ટોન છે જેને લીધે ગુજરાતમાં નારીવાદ, સ્ત્રી સ્વંતત્રતાના વિષય પર ચર્ચાઓ થતી થઇ. સ્ત્રીને પોતાનું અસ્તિત્વ હોવું જોઇએ તેવું ભાન ઘણી સ્ત્રીઓને એ પુસ્તક વાંચવાને લીધે જ થયું હશે તેમ કહેવામાં કોઇ અતિશયોક્તિ નથી. તેમનાં લખાણોમાં હેન્રિક ઇબ્સનનાં ડૉલ્સ હાઉસની ઊંડી અસર વર્તાઇ છે, તેમણે પોતે કબૂલ્યું છે કે તેઓ એ નાટકથી બહુ પ્રભાવિત હતાં. નાની વયે તેમને અસ્તિત્વનાં, પોતાના હોવા અંગેના અને પોતે શું છે તે પ્રકારનાં પ્રશ્નો થયા હતા. મકરંદ દવે સાથેનું તેમનું સહચર્ચ બહુ નાજુક રોમાંચથી ભરપૂર અને એકબીજાંની પ્રતિભાને પૂરક રહે તે પ્રકારનું રહ્યું.

ભાવનગર અને વડોદરામાં અભ્યાસ દરમિયાન સ્વાતંત્ર સંગ્રામમાં ભાગ લેવો, ટૂંકા સમય માટે જેલવાસ પણ ભોગવવો જેવા અનુભવોથી ઘડાયેલા તે પેઢીનાં કુંદનિકાબહેન આજની પેઢી કરતાં ય ઘણું આગળનું વિચારતા. તેમણે મુંબઇ યુનિવર્સિટીમાંથી માસ્ટર્સનો અભ્યાસ પણ કર્યો. ‘નવનીત'નાં સંપાદનનું સુકાન તેમણે 1962થી 1980 અને તે પહેલાં ‘યાત્રિક’નું સંપાદન 1955થી 1957 સુધી સંભાળ્યું હતું.

તેમનું પહેલું સર્જન તો ‘મારા પ્રેમનાં આસું’ની વાર્તા હતી, જેને વિશ્વ વાર્તા સ્પર્ધામાં બીજું ઇનામ મળ્યું પણ ત્યાંથી જે સફર શરૂ થઈ તે આકાશનાં બધા આયામો પાર કરીને પરમ સુધી પહોંચી. સાહિત્ય અકાદમી એવોર્ડ વિજેતાનું છોગું પ્રાર્થનાઓનું અદ્ભુત સંકલન કરનાર કુંદનિકાબહેન માટે કદાય ક્યારે ય અગત્યનું નહીં રહ્યું હોય. મોટા ભાગની નંદીગ્રામની તસવીરોમાં તેમના ઘરની તસવીરોમાં મકરંદ દવેની મોટી તસવીર, હીંચકો, ચોપડીઓ આંખે ઊડીને વળગે તેવાં હોય છે. ગુજરાતી સાહિત્ય અકાદમીએ લીધેલો તેમનો ઇન્ટરવ્યુ જોઇએ ત્યારે ડૉક્ટર પિતા, ગોધરાનું બાળપણ, વાંચનનો શોખ વગેરેની વાત કરે ત્યારે પિતા સાથે દીકરીનાં નૈકટ્યનું એક સત્ય છતું કરે તો પ્રકૃતિના સાયુજ્યનો અને એકાંતનો તેમનો મોહ પણ સ્પષ્ટ થઇ જાય. તેમની કૃતિઓ જેમાં વાર્તાઓ, નવલકથા, અનુવાદોની યાદી લાંબી છે પણ તે ટાંકવામાં શબ્દો વેડફવાનો અર્થ નથી કારણ કે ચાહકોએ તેમને વાંચ્યા છે પચાવ્યા છે. તમામ વાચકો જાણે છે કે કોઇ એક ચિનગારી તેમનાં સર્જનોમાં સતત લબકારા કરતી અને તે અંગારાની આગ અને ઉષ્મા બહુ સાહજિક રહેતા. 

બીજાઓ માટે જીવવું, બીજામાં જીવાડવું, જીવંત કરવું એ જ ખરું જીવન તેમ માનનારા કુંદનિકા કાપડિયાએ અંતે આકાશ તરફ પગલાં ભર્યાં અને ઘણાં જીવનને આકાશ જીવી શકાય છે અને જીતી શકાય છેનો સંદેશો આપીને ગયાં.

બાય ધી વેઃ

મકરંદ દવેની એક પ્રખ્યાત કૃતિ છે તેનું નામ છે ‘ચિરંતના’; હું કુંદનિકાબહેનને મળી હોત તો મારા નામને કારણે ય મને સ્હેજ વ્હાલ વધારે મળત એવું ધારી લેવાની ભૂલ કરું છું. અંતે તો સત્ય એ છે કે કોઇનું જવું હંમેશાં આપણમાંથી કંઇક લઈ જતું હોય છે. ગયું અઠવાડિયું એકથી વધારે હિસ્સા લઈ ગયું. ફિલ્મ ઉદ્યોગના બે સિતારા ઋષિ કપૂર અને ઇરફાન ખાનનું ખરી જવું અને કુંદનિકા કાપડિયાનું નિધન ત્રણેય સમાચાર આઘાતજનક રહ્યા. એમાં ય કોરોનાનું સંકટ તો હજી પોતાનું જોર ઘટાડવાનું નામ નથી લઇ રહ્યું ત્યારે આવા ઘેરા સંજગોમાં ‘પરમ સમીપે’માં સંકલિત કરાયેલી અનેક પ્રાર્થનાઓમાંથી થોડી પંક્તિઓ જીવવાથી રાહત મળે તેવી આશા સાથે અહીં મુકું છું. 

“તારી કને આ મારું છેલ્લે નિવેદન છે – મારા અંતરતમ ઊંડાણમાંથી મારી સઘળી દુર્બળતા
દૃઢ બળે છેદી નાખ, મારા પ્રભુ !
સંસારમાં તેં મને જે ઘરમાં રાખ્યો છે તે ઘરમાં
બધાં દુ:ખ ભૂલીને હું રહીશ.
કરુણા કરીને તારે પોતાને હાથે તેનું એક  બારણું
નિશદિન ખુલ્લું રાખજે.”

પ્રગટ : ‘બહુશ્રૃત’ નામક લેખિકાની સાપ્તાહિક કટાર, “ગુજરાતમિત્ર”, 04 મે 2020 

પશ્ચિમી દેશોમાં કોરોનાએ ત્રાસ ફેલાવ્યો છે એ જોતાં બધું સમુંસુતરું થશે તો પણ વિદેશ જઇને કરિયર બનાવનારાઓની ઇચ્છા પર પણ વાઇરસનો પ્રભાવ તો પડશે જ

પશ્ચિમી દેશોમાં કોરોનાએ ત્રાસ ફેલાવ્યો છે એ જોતાં બધું સમુંસુતરું થશે તો પણ વિદેશ જઇને કરિયર બનાવનારાઓની ઇચ્છા પર પણ વાઇરસનો પ્રભાવ તો પડશે જ.

કોરોનાવાઇરસે ભલભલું બદલી નાખ્યું છે તે વિદેશાગમનની નીતિઓ, પદ્ધતિઓ અને નિયમ બદલાય એમાં કોઇ નવાઇ પામવાની જરૂર નથી. વળી આપણા ભારતીયોમાં તો મમ્મી-પપ્પા એટલા પ્રોટેક્ટિવ હોય છે કે એક છીંક આવે તો ઘરની બહાર જવા પર હવે પ્રતિબંધ મુકાવાનો તો પછી વિદેશ જઇને ભણવાની કે નોકરી કરવાનાં નિર્ણયો પર પણ આ બદલાયેલા સંજોગોની અસર પડવાની જ છે. અમેરિકન પ્રેસિડન્ટે એક એક્ઝિક્યુટિવ ઓર્ડર સાઇન કર્યો છે કે હવે આગામી સાંઇઠ દિવસ સુધી કોઇ ગ્રીન કાર્ડ ઇસ્યુ નહીં કરાય. આ હંગામી ધોરણે લેવાયેલો નિર્ણય છે પણ જરા લાંબુ વિચારીએ તો જે રીતે પશ્ચિમી દેશોમાં કોરોનાએ ત્રાસ ફેલાવ્યો છે એ જોતાં બધું સમુંસુતરું થશે તો પણ વિદેશ જઇને કરિયર બનાવનારાઓની ઇચ્છા પર પણ વાઇરસનો પ્રભાવ તો પડશે જ.

આમ તો દર વર્ષે આ સમયે વિદ્યાર્થીઓ વિદેશ ભણવા જવા માટેની અરજીઓ તૈયાર કરતા હોય અને તેમાં ય અમેરિકા જનારાની સંખ્યા તો બહુ જ મોટી હોય. આ વર્ષે તો ફોલનાં ફર્સ્ટ સેમિસ્ટરમાં એટલે કે સપ્ટેમ્બરમાં યુ.એસ.એ. જઇને ભણતર ચાલુ કરવું કે નહીં એનો પ્રશ્ન વિદ્યાર્થીઓને માથે તોળાઇ રહ્યો છે. યુ.એસ.એ.માં અર્થતંત્રની જે હાલત છે તે જોતાં ત્યાં ભણવા પહોંચનારાઓને ભણ્યા પછી ત્યાં ચાર વર્ષે પણ નોકરી મળશે કે કેમ તેની તેમને કોઇ ખાતરી નહીં હોય. આ બધી ચિંતાઓ વાજબી જ છે, પણ તમે માનશો આપણો વિદેશ મોહ કોઇ વારઇસથી શમી જાય એવો નથી. અહીં લૉકડાઉનમાં તમાકુ કે સિગરેટ ન મળે તો હોબાળો મચાવનારા ભારતીયોને પોતાનું ધાર્યું કરવાની ટેવ છે જ અને તેઓ વાઇરસની પરે જઇને પણ કોઇને કોઇ રસ્તો તો શોધશે જ. આપણે ત્યાં તો એવી સ્થિતિ છે કે અમેરિકા નહીં તો ઑસ્ટ્રેલિયા અને ત્યાં નહીં તો પછી કોઇ ગલ્ફ કન્ટ્રીમાં પણ કોઇને કોઇ રીતે ‘બહાર’ તો જવું જ હોય છે.

એક રિપોર્ટ અનુસાર જે ભારતીયોને વિદેશ ભણવા જવું હોય છે તેમનો મુખ્ય હેતુ પોતાના પ્રોફેશનલ બાયોડેટામાં વિદેશી ડિગ્રી દેખાય તે અને સ્વાભાવિક છે કે તેને લીધે મળનારી નોકરી જ હોય. વૈશ્વિક મંદીઓને કારણે આ પહેલાં પણ મહેચ્છાઓ પર કોઇ ગ્રહણ નથી લાગ્યા અને હવે પણ એમ નહીં થાય. જેઓ વિદેશ જવા માગે છે તે કદાચ કોઇ ત્વરિત પગલાં નહીં લે પણ એકવાર સહેજ મેદાન સાફ થયું છેની લાગણી થશે એટલે લપાક દઇને વિદેશી ધરતી પર દોડી જવાની ભાંજગડ શરૂ થઇ જ જશે. કોરોના વાઇરસને કારણે લૉકડાઉનમાં ઘરે બેસીને કામ કરનારાઓ અને કંઇ ન કરનારાઓ બધાં ભલે ગમે તે તબક્કે ફિલસૂફ થઇ જાય પણ વાસ્તવિકતા એ છે કે શિક્ષણ પણ એક ઉદ્યોગ છે અને આ સંજોગોમાં અહીં મંદી ચોક્કસ છે પણ માર્કેટ સાવ વિખેરાઇ નથી ગયું. વાઇરસને કારણે માથે મરાઇ રહેલી મંદી ભલે ગમે તેટલી ભારે હોય પણ આ મંદીનાં વાદળ વિખેરાશે એટલે બમણા જોરથી પોતાનું સ્થાન પ્રોફેશનલ માર્કેટમાં સ્થિર બનાવાય તેના પ્રયાસ શરૂ થશે. પણ મહેચ્છાઓના બળે માર્કેટ નથી બદલાઇ જતા. યુ.એસ.એ.માં જે રીતે કોરોનાએ પથારી ફેરવી નાખી છે તે જોતાં લોટરી કે ઓવરઓલ કૅપ નંબર્સથી મળતો એચ.વન બી વિઝા મળવામાં પણ મુશ્કેલી થશે જે દરેક ભારતીય માટે ત્યાં જવાનું આકર્ષણ હોય છે. યુ.એસ.એ.માં નોકરીની ઘટતી તકો પણ એક વાસ્તવિકતા બનશે જેનો સામનો દરેકે કરવાનો રહેશે.

બાય ધી વેઃ

મંદી, માર્કેટ, નોકરીની તક, ઇચ્છાઓ એ બધું એક તરફ અને આવા રોગચાળા પછી વિદેશ જવાની ના પાડનારી મમ્મીનો આગ્રહ એક તરફ એ પણ ભારતીય સોસાયટી તરીકે આપણે યાદ રાખવું જોઇએ. અત્યારે તો બધું ધૂંધળું અને હચમચી ગયેલું છે, વખત આવ્યે જ ખબર પડશે કે અમેરિકા, ઑસ્ટ્રેલિયા, યુ.કે. બધા જ રાષ્ટ્રો પોતાની ઇમિગ્રેશન માટેની નીતિઓમાં હંગામી ધોરણે કરેલા ફેરફાર આપણને ક્યાં સુધી નડે છે. મંદીનું બહાનું કરીને ભારતીયોની બ્રેઇન ડ્રેઇન અટકાવી શકાશે ખરી? કોરોનાવાઇરસનાં ડરથી ભારતીયો વિદેશનાં સપનાં સેવવાનું છોડી દેશે તેમ માનવાની ભૂલ ન કરવી.

પ્રગટ : ‘બહુશ્રૃત’ નામક લેખિકાની સાપ્તાહિક કટાર, ’રવિવારીય પૂર્તિ’, “ગુજરાતમિત્ર”, 26 ઍપ્રિલ 2020