દુનિયા વિષે હું શું લખું?
(છંદ : કટાવ)
લોકો કે’છે : “પ્રેમ-બ્રેમની વાતો છોડો, વાસ્તવની દુનિયાની તો કંઇ વાત લખો ને!”
ઈ કઇ દુનિયા, હેં? બોલો તો ! :
પૈસાલોભી ધનવાનોની? સત્તાલોભી નેતાઓની? નબળા ઉપર શૂરાઓની?
‘ધરમ અમારો સૌથી સારો’ – એમ કહીને,
જે પોતાને હિંદુ, મુસ્લિમ, ઇસઇ ગણાવી,
‘ભલમનસાઈ’ ’ને ‘સચ્ચાઈ’, ‘મદદ-પરસ્પર’, ‘હમદર્દી’ ’ને ‘પ્રેમસગાઈ’,
એવા જે સદગુણ માણસના (અને વળી સહુ પ્રાણીમાત્રના) તે સઘળા બસ લઈ ઓળવી,
માણસ-માણસ વચ્ચે ખાસ્સી — રંગભેદ ને ન્યાત-જાતની, એક પંથ ને બીજા પંથની –
ચણી દીવાલો,
ભોળા ભરમાઉં લોકોનાં ટોળાં પાડી, ઉશ્કેરીને હાંકી હાંકી,
“વિધર્મી”ઓની, “કાફીરો”ની, કત્લેઆમ સુધી દોરવતા ગુંડાઓની?
વાતો? ’ને તે હું ય કરું?
ના. ના. જાઓ, એવી “વાતો” કરનારા અનેક છે.
છાપાંમાં, ટીવીમાં જુઓ; વળી સાંભળો જઈ સંસદ કે ‘લોક’ અને હા ‘રાજ્ય’ નામની
(અદભૂતોમાં શ્રેષ્ઠ ગણાતાં નટમંડળની) કોઈ સભામાં !
ત્યાં એ બધાં ય વારે તહેવારે કરતા રે’ ભાષણ પર ભાષણ
તેમાં જે “લોક બધાં”નાં ભાવિને ઉજ્જવળ કરવાની, તે “લોકો”ની,
–મજદૂરોની, ખેડૂતોની, મહિલાઓની,
ભૂખ્યાં-તરસ્યાં બેળેબેળે જીવતાં રે’વા મથનારાંની —
થોડી યે જો “વાત” કરું તો
રહે ફર્ક શો મારી કવિતામાં ને પેલાઓનાં ઠાલાં બણગાંઓમાં?
હું ય જરા તો જાણું (દિલમાં દાઝું) છું
આ ધરતી પર વસનારાં અગણિત ભૂખ્યાં-તરસ્યાં પેટ મહીંની આગ.
અરે ના. ધરાર ના છે;
મારે નથી પકવવી કોઈ ખીચડી એ બળબળતી આંચે એની;
નથી પ્રદર્શન કરવું મારે “હમદર્દી”ની “વાત” – અરે, ‘કવિતા” ય – કરીને.
દિલની સાચી દાઝ લઈને લખી ગયા છે ઘણા – કરાવું યાદ?
સાંભળો લોકગીતના ઢાળે:
“ધરતીને પટે પગલે પગલે, મૂઠી ધાન વિના નાનાં બાળ મરે;
અહો-રાત કરોડ કરોડ ગરીબોના પ્રાણ ધનિકોને હાથ રમે…
ત્યારે હાય રે હાય કવિ તુને સાગર-તીર કેરાં શેને ગીત ગમે?”
(ઢાળ ચાલુ રાખો)
ગાઈ ગાઈ જગાડવાને કરુણા, મથતા રહ્યા વીર મેઘાણી સદા,
હવે એના જ નામે, ધનિકોના એજન્ટશા કૂડા નેતા જુઓ,
અહો-રાત મેળાવડા ભરી ભરી પકવાન પકાવવા ખેલ કરે..
ત્યારે કેવી રીતે કહું વાત ગરીબોની કોઈ કવિતામાં કેમ હવે?
એનાં ભીતરની નથી એબ ઉઘાડવી આ “દુનિયા”ની પાસ અરે!
હજુ રહીસહી એબ જાળવવી મારે એ દુખિયાંની ખાસ ખરે!
(મનહર)
જાણું છું તાકાત મારી થોડીક જ હતી અને
તે ય હવે ઝડપથી ક્ષીણ થતી જાય છે.
“દુનિયા”ની સામે મારું લગારે ય ગજું નથી,
તો ય હું એકાદ કામ કરી જવા ધારું છું:
હાથમાં કલમ છે (જે માએ રોપી આપી), તેની
નવીન શાખાએ નવી કવિતાઓ ફૂટશે.
પ્રેરણાની હશે થોડી, બળાપાની પણ ખરી,
કોઈને એ ગમશે વા લાગશે એ આકરી.
એકાદી તો એવી હશે, (આશા કેમ છોડી દઉં?)
ફેરવશે પથારી જે નઠારા તમામની.
માયા મને “દુનિયા”ની હતી નહીં, અને નથી,
(દાવો લાગ્યો? ગાળ દેજો; મને નહીં વાગશે!)
ગમે તેવી હોય, કાળજામાં દાઝ્યે લખાતી આ
કવિતાથી શ્રાપ પેલી “દુનિયા”ને લાગશે.
* * *
૨૨ જૂન ૨૦૧૫
e.mail : 2bhabhai@gmail.com
