ઘડિયાળમાં આઠના ડંકા પડ્યા. સુનિને યાદ આવ્યું કે, લગ્ન પછી જ્યારે એ અને વિવેક હોંશે હોંશે ઘર વસાવી રહ્યાં હતાં ત્યારે એનો ડંકાવાળું ઘડિયાળ લેવાનો આગ્રહ હતો. એણે કહ્યું હતું, “ડંકા પડે ત્યારે ઘરમાં એકલાં હોઈએ તો ય વસ્તી લાગે.” લગ્નના શરૂઆતના દિવસોમાં ઘડિયાળમાં આઠના ડંકા પડે ન પડે ત્યાં વિવેક આવી જતો અને સલામ ભરતાં કહેતો, મેડમ, બંદા હાજર છે.
કેટલા ઝડપથી વીતી ગયા હતા એ દિવસો! જીવનની ભાગદોડમાં ક્યારે પૂર્વી અને પરાગનું આગમન થયું અને ક્યારે બંને મોટાં થઈ ગયાં, ખબર જ ન પડી. વિવેકને એની આવડતને કારણે પ્રમોશન મળતું જ જતું હતું. જવાબદારીભર્યાં કામને કારણે હવે એને બહુ ઓછો સમય મળતો. પૂર્વીને હૈદ્રાબાદમાં નોકરી મળી હતી એટલે એ હવે ત્યાં હતી. શરૂ શરૂમાં અઠવાડિયે આવતા એના ફોન હવે દસ પંદર દિવસે આવતા થઈ ગયા હતા. સુનિ સામેથી ફોન કરે તો તો એનો મૂડ ખરાબ થઈ જતો.
“મમ્મી, કેટલી વાર કહ્યું છે કે, હું જ તને અને પપ્પાને ફોન કરીશ. ગમે ત્યારે તમારો ફોન આવે ને હું એટલી કામમાં હોઉં કે મારી કફોડી હાલત થાય.” બે-ચાર વાર આવું બન્યા પછી હવે સુનિ ફોન સામે તાકતી બેસી રહેતી. પરાગ કોલેજ અને મિત્રો સાથે વ્યસ્ત હતો. ઘરમાં કોઈને એને માટે સમય નહોતો અને એની પાસે સમય જ સમય હતો. રાત્રે આઠના ટકોરા પડે ત્યારથી માંડીને વિવેક દસ-સાડા દસે આવે ત્યાં સુધી એ બાલ્કનીમાંથી રૂમમાં અને રૂમમાંથી રસોડામાં આંટા માર્યા કરતી. ઘડિયાળના ડંકાનો અવાજ જે પ્રિય લાગતો હતો એ જ હવે કંટાળો આપતો હતો. એની ફરિયાદના જવાબમાં વિવેક કહેતો, “કંપનીમાં એટલું બધું કામ રહે છે કે, હું વહેલો તો આવી જ નહીં શકું. એના કરતાં તું જ કંઈ મનગમતી પ્રવૃત્તિ શોધી કાઢતી હોય તો!”
આજે વિવેક જમવા બેઠો ત્યારે સુનંદાએ ખાવાનું ગરમ કરીને એની થાળી પીરસી.
“કેમ, તારી થાળી ક્યાં છે?”
“આટલું મોડું જમવાનું મને નથી ફાવતું. એસિડિટી થઈ જાય છે.”
એ મોઢું ચઢાવીને બેડરૂમમાં જતી રહી પછી વિવેકનો પણ જમવાનો મૂડ ન રહ્યો. એણે રૂમમાં જઈને સુનિને પૂછ્યું, પરાગ નથી જમવાનો?
“આ ઘરમાં કોણ શું કરવાનું છે એ મને ક્યાં ખબર હોય છે? હમણાં થોડીવાર પહેલાં એનો ફોન આવ્યો કે, એ દોસ્તારો સાથે બહાર જમવા જવાનો છે. દસ દિવસથી પૂર્વીનો ફોન નથી આવ્યો, એ પણ તમને ક્યાં ખબર છે? બધાંની ઉપાધિ મારે જ કરવાની. હું એક જ નવરી છું ને ઘરમાં!”
“જો સુનિ, આવા ખોટા ખોટા વિચારો કર્યા કરીશ તો તું જ નાહકની દુ:ખી થઈશ.” વિવેકે સ્નેહથી એનો હાથ પકડતાં કહ્યું પણ સુનિના મગજનો પારો એટલો ચઢેલો હતો કે, એણે વિવેકના હાથમાંથી ઝાટકીને પોતાનો હાથ છોડાવી લીધો. થાકેલો વિવેક પડખું ફરીને સૂઈ ગયો. સુનિને ઊંઘ નહોતી આવતી. રહી રહીને એની આંખો ભીની થઈ જતી હતી. ‘શું હું જ બધી વાતમાં ખોટી છું? તે દિવસે બીજું કંઈ કામ નહોતું તે મેં પરાગનો વેરવિખેર પડેલો રૂમ વ્યવસ્થિત ગોઠવ્યો એમાં તો એ કેવો ખિજાઈ ગયેલો?
“મમ્મી, તને કોણે કહ્યું મારો રૂમ સાફ કરવાનું? તું બધું આમથી તેમ કરી નાખે છે તે મને મારી કોઈ ચીજ મળતી નથી.”
કેમ બધાંને મારો જ વાંક દેખાય છે? હું બે દિવસ ન હોઉંને, તો બાપ-દીકરાને ખબર પડી જાય કે, કેટલી વીસે સો થાય છે? હું જ મૂરખી છું કે, ઘર પકડીને બેસી રહી છું. એના કરતાં થોડા દિવસ મા પાસે જઈ આવું તો એને ને મને બેઉને સારું લાગશે. એ માને ફોન કરવા જતી હતી ત્યાં થયું કે, પત્રમાં જે લાગણીઓ વર્ણવી શકાય એ ફોન પર ક્યાંથી વ્યક્ત થાય?
પત્રમાં એણે બધી મૂંઝવણ, અને આક્રોશનું વર્ણન કર્યું અને છેલ્લે લખ્યું, ‘મા, મારે તારી પાસે આવવું છે. તારા ખોળામાં માથું મૂકીને સૂવું છે. અહીં તો કોઈને મારી કદર નથી. તું મને કહે ત્યારે હું આવી જઈશ.”
માનો જવાબ આવ્યો,
‘મારી ગાંડી સુનિ,
મને તો એમ હતું કે, હવે તું ઠરેલ અને પરિપક્વ થઈ ગઈ, પણ તારો પત્ર વાંચીને સમજાયું કે, બે છોકરાંઓની મા થઈ પણ હજી તું એવી ને એવી સુનિ જ રહી. વાતે વાતે રિસાઈ જાય, જરા જરામાં ઓછું આવી જાય એવી મારી સુનિ. બેટા, અત્યારે તારી જિંદગીમાં જે તબક્કો ચાલે છે એ તો દરેક સ્ત્રીનાં જીવનમાં આવે છે. તું પરણીને સાસરે ગઈ, ભાઈ પરદેશ ગયો ને હજી એ બધામાંથી બહાર નીકળવા જાઉં ત્યાં તારા બાપુએ વિદાય લીધી. શું મને એકલું નહીં લાગ્યું હોય? આવા સમયે માનસિક સ્વસ્થતા જાળવી રાખવી એમાં જ આપણી કસોટી છે. હસીને કે રડીને એમાંથી પાર ઉતરવાનું જ છે તો હસવાનું કેમ પસંદ ન કરીએ? હું કંઈ તારી જેટલું ભણેલી નથી પણ એટલું તો ચોક્કસ કહીશ કે મારી પાસે તારી કરતાં ગણતર વધારે છે. એ ગણતરના આધારે કહું છું કે, આપણી ખુશીનો આધાર અન્ય પર ન હોવો જોઈએ. વધારે નથી લખતી, નહીં તો વળી તું કહીશ કે, મા લેક્ચર આપે છે. તું લખે છે કે, તારે મારી પાસે આવવું છે. તું આવે તો મને ખૂબ ગમે જ, પણ ઘરના લોકોથી રિસાઈને નહીં – રાજીખુશીથી. ગમે ત્યારે આવ, મારો ખોળો તારી રાહ જુએ છે. અંતે, મેં જે પંક્તિઓ મારા જીવનમાં ઉતારી છે એ લખવાનું મન થાય છે.
‘આપણે તો આપણાં મનના માલિક, આપણી તે મસ્તીમાં રહીએ
વાયરા તો આવે ને વાયરા તો જાય, આપણે શું કામ ઊડી જઈએ?
લિ. ગાંડી દીકરીની ડાહી મા.
પત્ર વાંચીને સુનિની આંખોમાંથી આંસુ વહેવા લાગ્યાં. એણે હસીને કહ્યું, ‘થેંક યૂ, મા.’
(સુસ્મિતા રથની ઓડિયા વાર્તાને આધારે)
સૌજન્ય : “ભૂમિપુત્ર”’ 16 ઑક્ટોબર 2024; પૃ. 24
