દૂત કાર્ય પર આવ્યા હતાં
વિભાજન કરવાનું સોંપાયું હતું
કદી ના દીઠેલા દેશનું જેના બે સમુદાયો
હતાં એકબીજાના કટ્ટર વિરોધી,
એમના વિભિન્ન ખાનપાન ને વિસંગત દેવો.
“સમય”, એમને લંડનમાં કહેવામાં આવેલું,
“છે ટૂંકો”. પરસ્પર સમાધાન કે
તાર્કિક ચર્ચા માટે નથી સમય રહ્યો :
વિભાજન જ છે ઉપાય હવે.
વાઇસરૉયના મતે, એમના પત્ર પરથી જણાય છે,
એમની સાથે તમે ઓછાં દેખાઓ એ જ સારું રહેશે,
તેથી અલાયદો ઉતારો શોધ્યો છે તમારા માટે.
ચાર ન્યાયાધીશો પૂરા પાડીશું તમને,
બે મુસલમાન, બે હિન્દુ,
મસલત ભલે કરો એમની સાથે
અલબત્ત, આખરી નિર્ણય તમારો જ રહેશે.”
હત્યારાઓને દૂર રાખવા બગીચામાં પોલીસના
રાતદિવસના પહેરા વચ્ચે એકાકી પ્રાસાદમાં બંધ
એ વળગ્યા કામે, લાખોનું ભાવિ કરવા નક્કી.
નકશા એમની સામે હતાં પુરાણા ને વસ્તીના આંકડા
લગભગ ચોક્કસ ખોટા, પણ સમય જ ન્હોતો
ચકાસવાનો આંકડા કે તપાસવાનો
વિવાદાત્મક વિસ્તારોને.
ભયજનક સ્તરે હવામાન ગરમ હતું,
ને હાલત હતી મરડાથી બગડેલી,
તેમ છતાં કાર્ય સાત સપ્તાહમાં પૂર્ણ કરાયું,
સરહદો નક્કી કરાઈ, ને
સારા કે નરસા માટે એક ખંડ વિભાજીત કરાયો.
બીજા જ દિવસે એમણે ઈંગ્લૅન્ડની દરિયાવાટ પકડી
જ્યાં સારા વકીલ પેઠે ભૂલી શકે એ મુક્કદમો.
પરત ક્યારે ય નહીં ફરે, એવું ભયભીત હૈયે એમણે
કહ્યું એમના ક્લબને, રખે ને એમને કોઈ ઠાર મારે ગોળીએ.
e.mail: rupaleeburke@yahoo.co.in
Partition
° WH Auden
Unbiased at least he was when he arrived on his mission,
Having never set eyes on the land he was called to partition
Between two peoples fanatically at odds,
With their different diets and incompatible gods.
“Time,” they had briefed him in London, “is short. It’s too late
For mutual reconciliation or rational debate:
The only solution now lies in separation.
The Viceroy thinks, as you will see from his letter,
That the less you are seen in his company the better,
So we’ve arranged to provide you with other accommodation.
We can give you four judges, two Moslem and two Hindu,
To consult with, but the final decision must rest with you.”
Shut up in a lonely mansion, with police night and day
Patrolling the gardens to keep the assassins away,
He got down to work, to the task of settling the fate
Of millions. The maps at his disposal were out of date
And the Census Returns almost certainly incorrect,
But there was no time to check them, no time to inspect
Contested areas. The weather was frightfully hot,
And a bout of dysentery kept him constantly on the trot,
But in seven weeks it was done, the frontiers decided,
A continent for better or worse divided.
The next day he sailed for England, where he could quickly forget
The case, as a good lawyer must. Return he would not,
Afraid, as he told his Club, that he might get shot.
