આવો સાવ ઉદાસ અને ગંભીર તો,
પહેલી વાર જોયો એને
બાકી તો તબડાક તબડાક
હરતોફરતો હોય.
ક્યારેક અહીં
ક્યારેક તહીં
તો ક્યારેક ક્યાંયનો ક્યાંય!
એની ભાષા પણ આજકાલ
ચીમળાઈને બેસી ગઈ છે!
એ જાણે છે હવે બસ એક જ ક્રિયા –
'ચેતવાનું'.
નહીં મળવાનું કે નહીં કોઈને અડવાનું …
એની અંદર ઘડીએ ઘડીએ ફૂટી નીકળતી,
ઝણઝણાટીઓ ભેગી મળીને,
પૂછે છે એક જ વાત —
‘લ્યા … સ્પર્શ!' તું હવે પાછો ક્યારે
પહેલાંની જેમ,
બિન્દાસ થઈને મનગમતા લોકો સાથે ઘૂમીશ?

સૌજન્ય : “નિરીક્ષક” − ડિજિટલ આવૃત્તિ; 27 ઍપ્રિલ 2020

બાપુ!
આ ‘ગાંધીટોપી’ એટલે શું?
એમાં હીરા-મોતી જડેલાં હોય છે?
કે ટોપીને સોનાનો વરખ ચડાવેલો છે!
તમને થાતું હશે મારે શું પંચાત!
પણ આ તો એની ડિમાન્ડ
વધી ગઈ છે ને આજકાલ
એટલે પૂછું છું!
સાચું કહું તો … મને તો પહેલાં એમ જ હતું.
આ ‘ગાંધીટોપી’ ચોક્કસ
કોઈ મોટા ફૅશન-ડિઝાઇનરે ડિઝાઇન કરી હશે!
એ તો પછી શું થયું કે … મેં કાલે આ ‘ગાંધીટોપી’
સિગ્નલ ઉપર નાનાં ભૂલકાંઓના
સાદ સાથે વેચાતી જોઈ –
“લઈ લો … લઈ લો … ‘ગાંધીટોપી’,
એ લઈ લો … સો રૂપિયાની ત્રણ …
સો રૂપિયાની ત્રણ!”
ત્યારે મને સમજાયું કે આ તો
મારા દાદા પહેરતા હતા એ ધોળી ટોપી છે.
એટલે મેં જ્યારે સિગ્નલ પર,
લઈ લો … લઈ લો … ‘ગાંધીટોપી’ લઈ લો …
ને બદલે
“લઈ લો … લઈ લો …
‘મારા દાદા પહેરતા એ ટોપી’ લઈ લો …”
બોલીને એ સફેદ ટોપી વેચવાનો પ્રયાસ કર્યો તો,
કોઈએ ના લીધી!
પછી એની એ જ ટોપીને
તમારા નામની ટેગ લગાડી વેચી
તો એ … ‘ગાંધીટોપી’;
વેચાઈ ગઈ!
બસ ત્યારથી મેં શું કર્યું છે –
જે વસ્તુ બજારમાં ના ચાલે એને
તમારા નામ સાથે જોડું છું …
જેવી રીતે
ગાંધીની ટોપી
ગાંધીનાં ચશ્માં, ગાંધીની લાકડી, ગાંધીની ઘડિયાળ,
ગાંધીની ખાદી અને ….
ગાંધીનું સત્ય!

E-mail : panchalbrijesh02@gmail.com

સૌજન્ય : “નિરીક્ષક”, 01 નવેમ્બર 2019; પૃ. 11

એક દિવસ સવારે લગભગ નવ વાગે, એક અનનોન નંબર પરથી ફોન આવે છે. સામેથી અવાજ આવે છે – "બ્રિજેશ પંચાલ બોલો?"

મેં કહ્યું “હા …"

સામેથી કોઈ લેડી બોલતાં હતાં. મને કહ્યું ફોન ચાલુ રાખશો, હું ફોન આપું છું, પપ્પાને. સામેથી છેડેથી અવાજ આવ્યો – "તમે બ્રિજેશ બોલો? હું જયંતી પટેલ બોલું.”

પછી જે થયું એ સંવાદ રૂપે.

હું : હા … હું જ બ્રિજેશ.

(મારો અવાજ પાતળો હોવાથી ઘણી વાર હું એકદમ નરમ થઈને વાત કરું તો છોકરી જેવો લાગે. એટલે એ મને બહેન સમજ્યા. એમને હું અહીં જયંતી પટેલ 'રંગલો' નહીં … 'રંગલો' જ કહીશ. ગમશે.)

રંગલો : બે’ન તમારો ચાર્લી વાળો પત્ર ‘નવનીત સમર્પણ’માં વાંચ્યો. બહુ ગમ્યો.

(એ દિવસોમાં ઘણા આવા ફોન, મેસેજ અને ઇમેઇલ આવતા. કારણ કે મારો 'ચાર્લી ચેપ્લિનનો દીકરી જેરાલ્ડીનને લખેલ પત્ર …' ગુજરાતી અનુવાદ પ્રકાશિત થયેલો.)

હું : થેન્ક યુ, સર.

રંગલો : બે’ન શું પત્ર છે! આવો પત્ર આવી વ્યક્તિ જ લખી શકે.

હું : હું બહેન નહીં, ભાઈ છું.

રંગલો : (બાજુમાં ઊભેલ દીકરીને, હસીને.) અરે, આ તો કોઈ ભાઈ બોલે છે!

હું : (હસીને) હા … હું ભાઈ છું.

રંગલો : ભાઈ, નેવું ઉપર ઉંમર થઈ એટલે આમ થાય.

હું : તમે ડો.જયંતી પટેલ 'રંગલો' બોલો છો?

(મારા પગ નીચેથી જમીન ખસી ગઈ. જેમને મળવાની ખૂબ ઇચ્છા હોય, એમનો સામેથી ફોન આવે, તો શું થાય!)

ફોટામાં ડાબી તરફ આપણા ‘રંગલા’જી અને જમણી બાજુ એમની દીકરી Warsha Hadkiજી.

હું : સર … મને ખૂબ ગમ્યું, તમે ફોન કર્યોં. મેં તમારી ભવાઈઓ વાંચી છે. ખાસ કરી પેલી રંગલીના ખૂનવાળો વેશ જોયો છે.

રંગલો : ભાઈ બહુ લખ્યું! હવે યાદ નથી. પણ મને એ કહો આ આવો સરસ પત્ર ક્યાંથી શોધી લાવ્યા?

હું : (મેં કહ્યું) મને નેટ પરથી મળ્યો છે. ઓથેન્‌ટિસિટી …

રંગલો : એ બધું છોડો, પત્ર સરસ છે. મેં ચાર્લી પર કામ કરેલું છે.

હું : હું જાણું છું. પુસ્તક …

રંગલો : હા … એ જ. આ એટલો સરસ પત્ર છે કે મને તમે વહેલાં મળ્યા હોત તો આ પત્રને જ હું મારા પુસ્તકમાં તમારા નામ ઉલ્લેખ સાથે છાપત. મેં તો આખી જિંદગી આમાં કાઢી …

હું : એની તો મજા છે, સર.

રંગલો : મેં બહુ વખત પહેલાં કેમ્બરેજમાં ચાર્લી પર કામ લીધેલું, પણ …

હું : એક વાત કહું. મારે જે થોડાં ઘણા કલાકારોને મળવું છે રૂબરૂ. એમાં તમને મળવાની ય ઇચ્છા છે.

રંગલો : ક્યાં રહો છો તમે?

હું : વડોદરા …

રંગલો : હું અમદાવા દ… બહુ આઘું ના કહેવાય.

હું : ચોક્કસ. જલદી મળીશું.

રંગલો : શું કરો છો?

હું : કોમ્યુટર એન્જિનિયરીંગમાં માસ્ટર. એમ.ટેક.

રંગલો : ઓહોહો …

હું : આ Pritesh Sodhaભાઈ આપનું 'મારા અસત્યના પ્રયોગો' ભજવે છે એ જોયું, બહુ ગમ્યું.

રંગલો : હા પરિતેશ ને … મજાનું કરે છે! મેં પોતે ય મારી એ સ્ક્રિપ્ટના શૉ કરેલા છે. લગભગ ઘણી વાર …

હું : શું વાત છે!

રંગલો : ભાઈ તું મને મળવા આવ કાલે. મારી પાસે બહુ નવા આઈડિયા છે. આપણે કામ કરીએ સાથે … તું લખે છે ને નાટક?

હું : હા …

રંગલો : તો … તો … મારી પાસે પુસ્તકો ય ઘણાં છે. એ તું … આવે એટલે તને આપીશ. કોઈને શોધું જ છું. બધું કોને આપું. મારી પાસે તો દેશ-દુનિયાનાં બહુ નવાં પુસ્તકો છે. તું આવ કાલે …

હું : સર, મારી એકઝામ છે. હું નિરાંતે મળવા આવીશ.

રંગલો : પણ આવ … નવા કિસ્સા બહુ છે. કૈં નવું થશે. ફોન પર મજા નહીં આવે.

હું : ચોક્કસ.

રંગલો : ચાલ ત્યારે. જો હમણાં ફોન મૂકે એ પહેલાં બે’ન તને એનો વ્હોટ્સએપ નંબર આપે છે એ લઈ લે.

હું : હા … ઓકે.

રંગલો : સાંભળ, હવે તારે મને દર થોડા દિવસે એક ફોન કરવાનો. મને મજા પડે.

હું : હા, ચોક્કસ …

રંગલો : તું એડ્રેસ લખી લેજે મારું. ને જલદી આવ મળવા. લે આપું એને ફોન.

બહેન : હા ભાઈ, … પત્ર વાંચ્યો ત્યારના કહે છે. મને આમને ફોન લગાડી આપ. સાચે પત્ર ખૂબ સુંદર છે. તમે આવો અમદાવાદ. આ તમારો વ્હોટ્સએપ નંબર છે હું મોકલું બધી ડિટેઇલ. તમે ફોન કરજો એમ કહે છે …

હું : હા, ચોક્કસ કરીશ.

બહેન : આવજો.

હું : આવજો.

(એ પછી લગભગ એક વાર ટૂંકી વાત થઈ. નાટકની જ વાતો ન કરી. કોઈ વાર એમનું કશું છપાયું હોય તો એ પણ મોકલે. મારું એક વાર મળવાનું ફિક્સ થયું અને કેન્સલ થયું. ત્યારે પૂછેલું, પાછો ક્યારે આવે છે? મારા નાટકના invitation જોવે તો એ વિશે ય પૂછે. એમની દીકરીને એક વાર ભૂલથી ફોન લાગી ગયો, તો કહે, એમને ફોન કરજો યાદ કરે છે તમને. પણ આ ભણતરની માયાજાળમાંથી છૂટાયું ના, અને જવાયું ના.)

આજે જ્યારે સમાચાર મળ્યા, ત્યારે થયું જેમને જેમને જીવનમાં એક વાર મળવું છે અને જેમની પાસેથી કાંઈ શીખવું છે, એ લિસ્ટમાંથી મેં જાણી જોઈને આજે એક નામ રિમૂવ કરી દીધું.

We all love you. Dr.Jayanti Patel – ‘Ranglo'

મને માફ કરજો, સાહેબ, પહેલી જ ફોન પરની મુલાકાતમાં જીવથી ય પ્યારી ચોપડીઓ આપવાની વાત કરી દે, એટલા નિખાલસ માણસને મળવાનું ચૂકાઈ ગયું!!!

મને રંજ છે, સાહેબ, મને માફ કરશો ને?

https://www.facebook.com/brijesh.panchal.58555/posts/2304028233024975