રાખી એની કંપનીના કામે અમેરિકા જવાની છે એવી ખબર પડી કે તરત નીલાકાકીનો ફોન આવ્યો હતો. એમણે ખુશ થઈને કહેલું, ‘અરે વાહ રાખી, તને તો કંપની અમેરિકા મોકલે છે! જલસા છે તારે તો! ખૂબ હરજે, ફરજે ને મઝા કરજે.’
રાખી હસી પડેલી. ‘કાકી મઝા કરવા નથી જતી. કામ કરવા જાઉં છું; પણ હા, કામ પતે પછી થોડા દિવસ રોકાઈશ ખરી. ન્યુ યૉર્ક જવાની તો છું; પણ ત્યાં કોઈ ઓળખીતું નથી એટલે ..’
રાખી પોતાની વાત પૂરી કરે એ પહેલાં કાકી ઉત્સાહથી ઉછળી પડેલાં. એમણે પોતાની ખાસ બહેનપણી તરલાની દીકરી રશ્મિના ઘરે રહેવાની ભલામણ કરેલી. ‘તું જોજે તો ખરી, તને ત્યાં જરાયે અજાણ્યું નહીં લાગે. રશ્મિ બહુ મળતાવડી છોકરી છે અને તેનો વર શાન્તનુ પણ બહુ સારો છોકરો છે. તને શૉપિંગ પણ કરાવશે અને ફેરવશે ય ખરો.’
પછી તો નીલાકાકીએ બધું ગોઠવી કાઢ્યું હતું. એને જ પરિણામે આજે થોડા સંકોચ સાથે એ રશ્મિના એપાર્ટમેન્ટના નવમે માળે લીફ્ટમાં પહોંચી હતી. ભારે બૅગ સાથે હજી લીફ્ટની બહાર પગ મૂકે ત્યાં તો તેને ઉમળકાભેર આવકારવા, એનાથી ત્રણચાર વર્ષ નાની લાગતી એક યુવતી સામે જ ઊભી હતી. એણે આઠદસ મહિનાની બાળકીને તેડી હતી. અમેરિકન ઢબે હાથ લમ્બાવવાને બદલે ડોક જરા ઢાળીને એણે કહ્યું,
‘પ્રણામ દીદી, હું રશ્મિ. તમારો ફોન આવ્યો ત્યારથી આતુરતાથી તમારી રાહ જોઉં છું.’ પોતાના ફ્લેટ તરફ ઈશારો કરતાં એણે, બેબી હાથમાં હોવાથી, રાખીની બૅગ ઉપાડી ન શકવાની લાચારી દર્શાવી અને બોલતાં બોલતાં રાખીની આગળ ચાલવા લાગી. ‘દીદી, આ મારી ગુડ્ડી મને એક મિનિટ પણ છોડતી નથી. સવારે ઊઠું ત્યારથી રાતે સૂતા સુધી મારે એની જ આરતી ઊતારવાની, બોલો!’
રાખીને લાગ્યું કે તદ્દન અપરિચિત વ્યક્તિ આગળ રશ્મિ જરા વધુ પડતું બોલે છે. વળી, એ ખૂબ થાકેલી પણ હતી એટલે એને થયું, ઘરમાં જઈને જરાક શાન્તિથી બેસવા મળે તો સારું. એણે જોયું કે કાળા, લાંબા વાળ અને લીંબુંની ફાડ જેવી સુન્દર આંખો ધરાવતી રશ્મિનો ચહેરો સોહામણો હતો; પણ કોઈ ફૂવડ સ્ત્રીની માફક દિવસના આ સમયે પણ એણે નાઈટ ગાઉન પહેર્યો હતો. જાણે આ માટેની એ ચોખવટ કરતી હોય એમ કહેવા લાગી :
‘દીદી, સાચું કહું તો ગુડ્ડીને લીધે મને ના’વાનો તો શું; પણ ટૉયલેટ જવાનો પણ સમય નથી મળતો. કંટાળી ગઈ છું એનાથી. તમે અહીં છો ત્યાં સુધીમાં તમારી થોડી હેવાઈ થઈ જાય તો સારું. મને થોડું તો છૂટવા મળે!’
રશ્મિએ બનાવેલી સ્ટ્રોંગ કૉફીથી શરીરમાં થોડી તાજગી આવી. રાખીને નાનાં બાળકોનો બહુ મહાવરો ન હોવા છતાં; એણે ચપટી વગાડીને અને સાથે આણેલું ચૉકલેટનું બૉક્સ બતાવીને ગુડ્ડીને પોતાના તરફ આકર્ષવાની નિષ્ફળ કોશિશ કરી જોઈ. એ નાહીને નીકળી એટલે રશ્મિએ ફરી વાતનો તંતુ જોડ્યો,
‘દીદી, અહીં આપણી સાથે વાત કરવા કોણ નવરું હોય? દિલ ખોલીને બે વાત કરવી હોય તો સાંભળનારું કોઈ નહીં. અહીં અમેરિકામાં બધું જ મળે છે; એક માણસ નથી મળતો. ઘણી વાર ઈન્ડિયા બહુ યાદ આવે. મા–બાબુજી, ભાઈ–બહેન, સખીઓ બધાંને મળવા મન તલપાપડ થઈ જાય; પણ …..’ બોલતાં–બોલતાં એની છલકાઈ ગયેલી આંખો, એણે હસવાનો અભિનય કરતાં, લૂછી લીધી.
કલાક–બે કલાકમાં જ રાખીને સમજાઈ ગયું કે વતનથી દૂર રહેવાની પીડા, વતનનો ઝુરાપો એટલે શું … રશ્મિ માટે એનું દિલ સહાનુભૂતિથી છલકાઈ ગયું. કોયલને ટહુકવું હોય ત્યારે કોઈ એનું ગળું દબાવી દે તો શું થાય એનો એને ખ્યાલ આવ્યો.
‘રશ્મિ તું જૉબ નથી કરતી?’
‘કરતી હતી, દીદી; પણ ગુડ્ડીના જન્મ પછી છોડી દીધી. એક તો દીકરીના ઉછેરની એક એક પળના મારે સાક્ષી બનવું છે, એ કારણ તો ખરું જ. વળી, એને ડે–કેરમાં મુકવાનો ખર્ચ પણ પોસાવો જોઈએ ને? શાન્તનુ ખૂબ મહેનત કરે છે. ઘરે આવ્યા પછી પણ રાતે મોડે સુધી ઓન–લાઈન કામ કરે છે એટલે ખાસ વાંધો નથી આવતો.’
‘આટલી બધી હાડમારી સહન કરવા કરતાં ભારતમાં રહેવું સારું, એવું વિચારો છો?
‘ના રે બાબા, ભૂલેચૂકે પણ નહીં. અમારી હાલત તો ધોબીના કૂતરા જેવી છે. નહીં અહીંના કે નહીં ત્યાંના. ચાલો, છોડો મારી વાત. કાલે ‘સ્ટેચ્યુ ઓફ લિબર્ટી’ જોવા જવું છે ને? હું ગુડ્ડીને લઈને ગાર્ડનમાં બેસીશ. તમે જોઈને પાછાં આવો, પછી આપણે ઘરે આવીશું.’
‘ભલે, પણ કાલે તને અને શાન્તનુને હું ચીલી–પનીર અને નાન બનાવીને જમાડવાની છું.’
‘થેન્ક યુ દીદી, થેન્ક યુ વેરી મચ. કોઈના હાથની રસોઈ ખાધાને તો જમાનો વીતી ગયો.’
બીજે દિવસે ગુડ્ડીને લઈને બાંકડા પર બેસતાં રશ્મિએ કહ્યું, ‘દીદી, તમારે ટિકિટ લેવા લાઈનમાં ઊભા રહેવું પડશે હં! હવે જલદી જાઓ.’
‘રશ્મિ, બધું જોઈને પાછાં ફરતાં મને કેટલો સમય લાગશે?’
‘ત્રણેક કલાક તો ખરા જ. કદાચ વધારે પણ થાય.’
અચાનક જ રાખીએ વિચાર ફેરવ્યો, ‘જવા દે, મારે નથી જોવું. એના કરતાં ઘરે જઈને તમારી સાથે ગપ્પાં મારવામાં સમય વિતાવું તો શું ખોટું? કેમ, કેવો લાગે છે મારો આઇડિયા?’
રાખી આવું શા માટે કરે છે એ સમજી ગઈ હોય એમ, રશ્મિ આભારવશ નજરે એની સામે જોઈ રહી.
જમતાં જમતાં શાન્તનુએ કેટલીયે વાર રસોઈનાં વખાણ કર્યાં. રશ્મિ તો જમવામાં એટલી મશગૂલ હતી કે, ગુડ્ડી શું કરે છે એની તરફે ય એનું ધ્યાન નહોતું. અનિમેશ નયને એ બન્નેને જમતાં જોઈ રાખીને વિચાર આવ્યો કે શું સ્ટેચ્યુ ઓફ લિબર્ટી જોવા ગઈ હોત તો મને આનાથી વધુ આનંદ અને તૃપ્તિ મળ્યાં હોત?
પાછી ફરી રહેલી રાખીને વિદાય આપતી વખતે એનો હાથ પકડીને રશ્મિ ખરેખર રડી પડી.
‘દીદી, તમારી સાથે જાણે વર્ષો જૂની ઓળખાણ હોય, એવું લાગ્યું. આપણે સાથે વિતાવેલી એકેએક ક્ષણ મને હંમેશ યાદ રહેશે.’ રાખીને કહેવું હતું, ‘મને પણ’; પણ એના ગળામાંથી અવાજ જ ન નીકળ્યો. ગુડ્ડીને માથે વહાલભર્યો હાથ ફેરવીને પાછું ફરીને જોયા વિના એ લીફ્ટમાં દાખલ થઈ. મનોમન એનાથી બોલાઈ ગયું :
‘અલવિદા રશ્મિ, અલવિદા અમેરિકા, ગુડબાય સ્ટેચ્યુ ઓફ લિબર્ટી.’
(‘અર્પા ઘોષ’ની ‘અંગ્રેજી’ વાર્તાને આધારે ….)
તા. 01-05-2017ના ‘ભૂમિપુત્ર’ પાક્ષિકના છેલ્લા પાન પરથી લેખિકાની સમ્મતિથી સાભાર ..
સર્જક–સમ્પર્ક : બી–401, ‘દેવદર્શન’, પાણીની ટાંકી પાસે, હાલર, વલસાડ – 396 001
♦●♦
સૌજન્ય : ’સન્ડે ઈ.મહેફીલ’ – વર્ષઃ તેરમું – અંકઃ 380 –August 06, 2017
