એક અગત્યના સમાચાર – ન્યૂ જર્સી સ્ટેટ અમેરિકાના બીજા સ્ટેટ્સના યુનિયનમાંથી છુટું થઈને સ્વતંત્ર દેશ બનવાના મુડમાં છે. તેમાં બીજી અગત્યની વાત એ છે કે આ ચળવળ પાછળ અહીંના ગુજરાતીઓનો હાથ નથી. બાકી અમે આવ્યા ત્યારથી, અમેરિકામાં ‘નયા ગુજરાત’ બનાવવામાં લાગી ગયા છીએ. અમે માનવીમાંથી વિશ્વમાનવી બનવા થોડા આવ્યા છીએ? અમે તો વિશ્વમાનવીઓને ગુજરાતી બનાવવા આવ્યા છીએ.
વાત એમ છે કે અમેરિકામાં ચૂંટણીઓ પતી ગઈ. બારાકભાઈ ચૂંટાઈ આવ્યા અને પ્રમુખ બની ગયા. સવાલ એ છે કે હવે શું? વરસો પહેલાં ગુજરાતમાં એજ્યુકેશનની હાલત એ હતી કે તમે બી.એ. ડિગ્રીની ફાઇનલ પરીક્ષા આપો તો એવું જ ઇચ્છો કે પાસ ન થઈએ તો સારું. જો પાસ થઈ જઈએ તો પછી શું ? નોકરી તો મળવાની નથી. બારાક ઓબામા સાહેબ ચૂંટણી તો જીતી ગયા. પરંતુ એ જીત કેટલી મોંઘી છે ? આમે ય તેમણે બળતું ઘર ભાડે રાખ્યું છે. તેનો હવે ખ્યાલ આવવા માંડ્યો છે. ઇકોનોમીના અને બજેટના પ્રશ્નોની વાત તો અલગ છે. પણ આ જીત તો એકાવન ટકા બહુમતીની છે, જે તેમને અમેરિકામાં રહેતી લઘુમતીઓએ અપાવી છે. બાકીના ઓગણપચાસ ટકા લોકો કે જેમને ઓબામા સાહેબ કે જે ગન કંટ્રોલની વાતો કરે છે, તે નથી ગમતા તેમનું શું ? તે વર્ગમાં મોટા ભાગના વ્હાઇટ અમેરિકનો છે. તેમણે આ આંદોલન ચાલુ કર્યું છે કે આપણા રાજ્યે યુનાઈટેડ સ્ટેટસ્ ઓફ અમેરિકાના યુનિયનમાંથી છૂટાં થઈ જવું. ઓબામાના નેતૃત્વનો બહિષ્કાર કરવો. અને સ્વતંત્ર દેશ સ્થાપવો. હવે આ નવી ચળવળમાં ન્યૂ જર્સી સાથે બીજા વીસ રાજ્યો જોડાયા છે. ટેક્સાસે તો પોતાનો ધ્વજ પણ ફરકાવવા માંડ્યો છે.
આપણે ન્યુ જર્સીની વાત કરીએ. જો ન્યૂ જર્સી સ્વતંત્ર દેશ બને, તો અહીંના ગુજરાતીઓ આ નવો દેશ પચાવી પાડે. પછી ભલેને દુનિયા આખીની પ્રજા અહીં કેમ ન રહેતી હોય. કે પછી ભારતનાં બીજાં બધાં રાજ્યોના લોકો પણ અહીં કેમ ન રહેતા હોય ! પરંતુ અમે ગુજરાતીઓ કોઈને ન ગાંઠીએ, જ્યાં જયાં જ્યાં વસે એક ગુજરાતી ત્યાં ત્યાં સદા કાળ ગુજરાત !
અમારે અરદેશરદાદાનો બોલ ખરો કરવાનો જ ! આમે ય ન્યૂ જર્સી સ્ટેટ અમેરિકાના બીજા રાજ્યોને નથી ગમતું. બીજાં રાજ્યોમાં લોકો ન્યૂ જર્સીના જાત જાતના જોક્સ બનાવે છે. જેનો અમને વાંધો નથી. કારણ કે અમને તે બહુ સમજાતા નથી. અમારા પાડોશી રાજ્ય ન્યૂ યોર્કમાં મેં એક કાર પર સાઈન વાંચી, ‘Keep New York clean. Dump your garbage in New Jersey.’ એમનું કહેવું છે કે ન્યૂ જર્સી એટલું ગંદું છે કે તેમાં આપણો કચરો દેખાશે નહીં. જ્યારે હાઇ વે પરથી ન્યૂ જર્સી આવતા હો અને ફાર્માસ્યુિટકલ પ્લાંટસ્ અને રિફાયનરીઓથી પ્રદૂષિત હવાની ગંધ આવે, તો માનવું કે તમે ન્યૂ જર્સીમાં પ્રવેશી ચૂક્યા છો. એક પોલિટીશયનને પૂછવામાં આવ્યું કે ‘તમને કેલિફોર્નિયા કેમ ગમે છે?’ તો તેમણે જવાબ આપ્યો, ‘અહીંથી ન્યૂ જર્સી દેખાતું નથી એટલે.’ પણ એ વાત અલગ છે, કે ન્યૂ જર્સી ગુજરાતીઓને ફાવી ગયું છે. અહીં ઘર જેવું લાગે છે. ન્યૂ જર્સી સિવાય બીજે ક્યાં ગુજરાતની યાદ આવવાની છે? જો અમને અહીં કશુંક ખૂંચતું હોય, તો તે કે રસ્તા પર રખળતાં રઝડતાં ઢોર અને કૂતરાંઓનો અભાવ. અમે તો તેને પણ ઈમ્પોર્ટ કરવા તૈયાર છીએ. પરંતુ તેને સારુ ચાલુ અમેરિકન ગવર્નમેંટ આડી ફાટે છે. તેથી અમે ન્યૂ જર્સી રાજ્ય ક્યારે સ્વતંત્ર દેશ બને છે, તે ઘડીની રાહ જોઈશું. એક રીતે જોઈએ તો ભારતની બધી જ પ્રજાઓ ન્યૂ જર્સીમાં છે. પરંતુ તેમાં આંખે ચડતા હોય તો તે છે ગુજરાતીઓ. રાજકારણમાં અમારી નવી પેઢી તો છેક વ્હાઇટ હાઉસમાં પણ પહોંચી ગઈ છે. પોલિટીક્સ તો અમારા લોહીમાં છે.
અમે તો અમેરિકામાં ‘નયા ગુજરાત’ બનાવવામાં લાગી ગયા છીએ. અમે અહીં ન્યૂ જર્સીમાં આપણું થાણું સ્થાપી દીધું છે. જતે દિવસે ખરા ગુજરાતીઓને જો અમેરિકા આવવું હશે તો વિઝા લેવો નહીં પડે. આ ‘નયા ગુજરાત’ તેમનું જ થઈ જશે. એક સ્વતંત્ર દેશ બનવા માટે ન્યૂ જર્સી સક્ષમ છે. અમે કાંઈ, બીજી બધી પ્રજાની જેમ અમેરિકન સંસ્કૃિતમાં ભળવા નથી આવ્યા.
અમે ભલે ચાલીસ–પચાસ વરસથી અહીં રહીએ, તો પણ અમે અમેરિકન નેશનલ એન્થમ – રાષ્ટ્રગીત નથી શીખ્યા. ‘ફોર્થ ઓફ જુલાઈ’ કઈ બલાનું નામ છે ? અમે તો ૧૫ ઓગસ્ટ, મૂળ ભારતીય કરતાં, અમે ભારતીય મૂળના, વધારે કૂદકા મારીને ઉજવીશું. અમે તો પાછા બોલિવુડની કોઈ આઈટમ, ગર્લને ઝંડો પકડાવીને, ‘ભારતમાતાકી જય’ના નારા લગાવીને – પણ ઉજવીશું. એ વાત ચોક્કસ છે. અમારે ત્યાં પણ બે પક્ષ છે. રિપબ્લીકન અને ડેમોક્રેટ નહીં; પરંતુ – કોંગ્રેસ અને ભા.જ.પ. અહીં અમારે જાત જાતના મતભેદ પણ છે. એક પક્ષ ૧૫મી ઓગસ્ટે આઝાદ દિન ઉજવશે, તો બીજો પક્ષ ૧૬મીએ. અમને સવારના પહોરમાં અમેરિકનોની જેમ કોફી કે ટોસ્ટ ન ખપે. અમે તો અમારી સાથે ફાફડા અને જલેબી લાવ્યાં છીએ. માનવીમાંથી વિશ્વમાનવી બને એ બીજા. અમે તો વિશ્વમાનવીઓને ગુજરાતી બનાવીશું. હવે તો અમારા બાળકોને પણ બાળકો છે. તેઓ આ ધરતીનું અન્ન ખાય છે. આ આકાશની હવા શ્વસે છે. તેઓ તેમનું વતન ન્યૂ જર્સી ગણાવે છે. ભલેને ! અમે પણ આ ધરતીનું અન્ન ખાઈએ છીએ. પણ અમારું વતન તો ચરોતર અને સોરઠ જ છે. અમે અમારા વતનની ધૂળ માથામાં ભરી લાવ્યાં છીએ. તે બતાવીએ છીએ. પચાસ વરસે પણ એ ધૂળ ખંખેરે તે બીજા ! અમે ગુજરાતીઓ ન ખંખેરીએ .. અમદાવાદમાં વરસાદ પડે, ત્યારે પહેલાં છતરીઓ ન્યૂ જર્સીમાં ખૂલે છે. ચૂંટણી ગુજરાતમાં થાય અને પરિણામની રાહ ન્યૂ જર્સીમાં જોવાય છે. અમને અમેરિકામાં બીજું બધું ખબર હોય કે ન હોય. પરંતુ અમને બેંકના રસ્તા બરાબર યાદ છે.
અમે અહીં, બધા ભગવાનોનાં મંદિરો પણ બનાવી દીધા છે. એટલે ગુજરાતમાંથી આવનારને ઘર જેવું લાગે. મનપસંદ ગુજરાતી ભગવાનો અહીં તમારા માટે હાજર જ છે. પાંચ સાંઈબાબાનાં, પાંચ સ્વામીનારાયણ પ્રભુનાં (બન્ને પંથના) મંદિરો બનાવી દીધાં છે. તમારે જે માતા જોઇએ તે માતાજી અહીં મળે. દરેક માતાનાં મંદિર આપની સેવામાં હાજર છે. અહીં જલારામ અને સંતરામ મંદિરો પણ ભગતો માટે તૈયાર જ છે. હાલમાં દુનિયાનું સૌથી મોટું સ્વામીનારાયણનું મંદિર બની રહ્યું છે. એ જરૂર પૂરું થશે, કારણ કે મંદિર માટે હરિભક્તો પાંચ હજાર ડોલરની એક, લેખે ઈંટો અર્પણ કરે છે. મોટા જૈન દેરાસરો પણ તૈયાર છે. ગુજરાતી મુસ્લિમ કોમ માટે ઢગલાબંધ મસ્જિદો તૈયાર છે. હાલ અમેરિકામાં લોકશાહી છે. અને અમેરિકા સાચું સેક્યુલર સ્ટેટ છે. જ્યાં સુધી અહીં આવું રાજતંત્ર છે. ત્યાં સુધીમાં અમે એનો લાભ લઈ લેવા માંગીએ છીએ. આજકાલ અમેરિકનોને લાંચરૂસ્વત શીખવાડીએ છીએ. હા, મઝાની વાત એ છે કે અમે એકે બિલ્ડીંગ એવું નથી બાંધ્યું કે જ્યાં કોઈ અજાણ્યા – મુસાફરને કે કોઈ મુસાફરીમાં રખડી પડેલા કુટુંબને એક બે રાત રહેવાનું મળે. એમણે તો ભજન જ કરવાનું !
ધંધાપાણીની વાત કરીએ તો – મોટાભાગની મોટેલો આપણાં પટેલ બંધુઓના હાથમાં છે. આ ક્ષેત્રમાં, છેલ્લાં વીસત્રીસ વરસમાં આપણે હરણફાળ ભરી છે. હોલી ડે ઈન કે રમાડા ઈન કરતાં વધુ આપણાં પટેલોની મોટેલો છે. કોઈ મોટેલ જોઈએ તો એમ જ પૂછવાનું હોય કે માલિક સુરતના છે કે ચરોતરના. આપણે ફક્ત મોટેલોના ધંધામાં જ પ્રવીણ નથી, ન્યૂ જર્સીની દરેક હોસ્પિટલોમાં બે ત્રણ ડઝન ઇન્ડિયન ડોકટરો તો મળે જ મળે. અને તેમાં પણ ડઝન ડોકટર પટેલ હશે. દરેક ક્ષેત્રમાં ગુજરાતીઓ કામ કરે છે. એટલે જતે દિવસે સ્વતંત્ર દેશ બને તો દેશનું સુકાન અમે સંભાળીશું. પંજાબીઓને પણ રાખીશું કોઈકે તો લશ્કરમાં જવું પડશે ને ! અમે તો બેન્કો ચલાવવામાં બિઝી હોઈશું.
મને લાગે છે કે આજે નહીં તો કાલે એમ બનશે. (યાદ રાખજો આ ભવિષ્યવાણી સૌ પ્રથમ જ્યોતિષશાસ્ત્રી શ્રી હરનિશ જોષીના મુખે સાંભળી હતી.) ઇિહાસ બોલે છે. મહાસત્તા રશિયાએ સ્થાપેલા સોવિયેટ યુનિયન કે જેને હું જન્મથી જોતો આવ્યો હતો તે આજે કયાં ગયું? અમેરિકાની વાત કરીએ તો ટેક્સાસ, કેલિફોર્નિયા, એરિઝોના વગેરે રાજ્યો પાડોશી મેક્સિકો પાસેથી શામદામદંડથી પડાવ્યા છે. જેમાં અમેરિકાના મેક્સિકન લોકોએ ધામા નાખ્યા જ છે. તેઓ કહે જ છે કે મૂળ તો આ અમારો જ પ્રદેશ છે ને ! ગામને છેવાડે અલાસ્કા છે. જે રશિયા પાસેથી ખરીદ્યું છે. જેમાં વધુ એસ્કિમો લોકો છે. એટલે એને છૂટું પડતા વાર નહીં લાગે. લુઈઝિયાના સ્ટેટ ફ્રેન્ચ પાસેથી પડાવ્યું છે.
આજથી પચીસો વરસ પહેલાં કોઈ ગ્રીકને કે બે હજાર વરસ પહેલાં કોઈ રોમનને કોઈએ એમ કહ્યું હોત કે તમારા આ મહેલો ખંડેર થઈ જશે – સંસ્કૃિત ઊડી જશે. તો તેમણે એ વાત માની હોત ? આજકાલ અમેરિકામાં જે રીતે ગન શુટિંગ થાય છે. તે જોતાં લાગે કે યાદવાસ્થળીની શરૂઆત આવી જ કાંઈક હશે. હશે. કાંઈ નહીં, અમેરિકાનું જે થવાનું હોય તે થાય. પરંતુ આપણને તો ‘નયા ગુજરાત’ મળવાનું ને ! અમેરિકાના હાલના પ્રમુખ પણ ગુજરાતી જ છે. જે વ્યક્તિની ઓફિસમાં મહાત્મા ગાંધીનો ફોટો હોય. ગજવામાં હનુમાનજીની મૂર્તિ હોય. અને સ્પાયસી સમોસાં ભાવતાં હોય, તો તે ગુજરાતી જ કહેવાય ને !
(30 જાન્યુઅારી 2013)
[4 Pleasant Drive, Yardville, NJ 08620, U.S.A.] Email harnishjani5@gmail.com
["અોપિનિયન", 26 ફ્રેબ્રુઅારી 2013]
