જૉલી એલ.એલ.બી. ફિલ્મમાં જજના પાત્રનો એક સંવાદ છે, ‘વકીલસાહબ, કાનૂન અંધા હોતા હૈ … જજ નહીં, ઉસે સબ દિખતા હૈ’. આ સંવાદની યાદ અપાવે તેમ, સતત ઢાંકપિછોડાના મુડમાં રહેલી ગુજરાત સરકારની આરોગ્ય વ્યસ્થા વિશે ગુજરાત હાઇ કોર્ટે માર્ચ, ૨૦૨૦થી અત્યાર સુધીમાં ૧૧ વખત ટિપ્પણી કરી છે. અત્યાર સુધી ગુજરાત મૉડેલની ચર્ચા દેશ-વિદેશમાં થતી હતી. પરંતુ કોરોનાકાળમાં ગુજરાત મોડેલની આરોગ્ય વ્યવસ્થા વિશે ઘણા સવાલ ઊભા થયા. છે અને ખુદ અદાલતે એ મુદ્દે સરકારને ટપારવી પડી છે. ગુજરાત હાઇ કોર્ટ દ્વારા કરવામાં આવેલી મહત્ત્વની ટિપ્પણીઓ.

૧. એશિયાની સૌથી મોટી ગણાતી એવી સિવિલ હૉસ્પિટલને dungeon – અંધારકોટડી કહી છે. ઉપરાંત તેની આરોગ્ય વ્યવસ્થા સુધારવા માટે પણ કહ્યું છે.

૨. ગુજરાત હાઇકોર્ટના બે જજોની બેન્ચે કહ્યું કે તે ગમે ત્યારે સિવિલ હૉસ્પિટલની મુલાકાત લઈ શકે છે અથવા વીડિયો કોલ દ્વારા પણ સિવિલ હૉસ્પિટલના સ્ટાફ સાથે વાતચીત કરીને હૉસ્પિટલની સ્થિતિ અંગે જાણી શકે છે.

૩. અદાલતે કહ્યું કે સિવિલમાં મફત સારવાર કરાવનારા ગરીબ લોકો પણ માણસ છે. એમની માણસની જેમ સારવાર કરો, જાનવરની જેમ નહીં.

૪. એક ડૉક્ટરે કોર્ટને પત્ર લખીને સિવિલ હૉસ્પિટલની ખરાબ સ્થિતિ વિશે જણાવ્યું હતું. તેથી હાઇકોર્ટે આ વાતની તપાસ માટે એક સમિતિ નીમવાનો આદેશ આપ્યો છે.

૫. ગુજરાતની ખાનગી હોસ્પિટલોમાં સારવાર માટે લેવાતી બેફામ ફીની પણ હાઇકોર્ટે નોંધ લીધી અને કહ્યું કે આ યુદ્ધની પરિસ્થિતિ છે. આવી સ્થિતિનો ફાયદો ઉઠાવવાનું ન વિચારશો.

૬. હાઇકોર્ટે કહ્યું કે ગુજરાતની સરકારી હૉસ્પિટલ આ મહામારીનો મુકાબલો કરવા માટે સક્ષમ નથી.

કોરોનાના કેસની સંખ્યામાં  ૧૬,૭૫૨ કેસ સાથે ગુજરાત ચોથા નંબરે છે. પહેલાં ત્રણ રાજ્યો છેઃ મહારાષ્ટ્ર (૬૮,૧૦૮ કેસ), તમિલનાડુ (૨૨,૧૨૨ કેસ) અને દિલ્હી (૧૯,૭૧૨ કેસ). પરંતુ કોરોનાનો ભોગ બનેલા લોકોની સંખ્યાની રીતે ૧,૦૩૪ મૃત્યુ સાથે ગુજરાત મહારાષ્ટ્ર (૨,૨૯૬ મૃત્યુ) પછી બીજા ક્રમે છે. દિલ્હીનો મરણાંક ૪૩૨ અને તમિલનાડુનો ૧૬૬ છે. આમ, પ્રતિ હજાર દરદી મૃત્યુ આંક બાબતે ગુજરાત ટોચનું સ્થાન ધરાવે છે. ગુજરાતમાં પ્રતિ હજારે ૬૧ દરદીઓ મૃત્યુ પામે છે. મહારાષ્ટ્ર (૩૩), દિલ્હી (૨૨) અને તમિલનાડુ (૭) ગુજરાત કરતાં ઘણાં પાછળ છે. (આંકડા ૧ જૂન, ૨૦૨૦ સુધીના)

e.mail : poojachaudhari5290@gmail.com

સૌજન્ય : “નિરીક્ષક” − ડિજિટલ આવૃત્તિ; 03 જૂન 2020

લાગે છે કે આપણે દરેક વાતમાં પૉઝિટિવિટી શોધી કાઢવામાં માહેર બની ગયાં છીએ.

પંદર વર્ષની જ્યોતિકુમારી તેના બીમાર પિતાને ગુરુગ્રામથી સાઇકલ પર બેસાડીને વતન બિહાર લઈ ગઈ. તેણે 1,200 કિલોમીટરની યાત્રા સાત દિવસમાં પૂરી કરી. જ્યોતિના સાહસને બધાં બિરદાવી રહ્યાં છે. સાઇકલ ફૅડરેશન ઑફ ઇન્ડિયાએ જ્યોતિને ટ્રાયલ માટે બોલાવી અને કહ્યું કે જ્યોતિ ટ્રાયલમાં સફળ થશે તો એને દિલ્લી સ્થિત નેશનલ સાઈકલિંગ એકડેમીમાં સ્થાન આપવામાં આવશે. જ્યોતિના સાહસનો ઉલ્લેખ અમેરિકાના રાષ્ટ્રપ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પની દીકરી ઈવાન્કાએ ટ્વીટમાં પણ કર્યો અને તેનાં વખાણ કર્યા છે. આપણે રાબેતા મુજબ તેનાથી રાજી પણ થઈ ગયાં.

આ મજબૂરીને પણ આપણે ગૌરવનો મોકો બનાવી દીધો. જરા વિચારો તો ખરાઃ આ ગૌરવની વાત છે? આ દૃશ્યો વિશ્વમાં આપણી કેવી તસવીર બતાવી રહ્યાં છે? ઈવાન્કાની ટ્વીટથી આપણે સૌ હરખાઈ ગયાં. પણ આપણે એ વાત તો ભૂલી જ ગયાં કે થોડા સમય પહેલાં ટ્રમ્પ એમના પરિવાર સાથે ભારતયાત્રા પર આવ્યા હતા, ત્યારે આપણી સરકારે મોટા પાયે ખર્ચ કર્યો હતો અને એમની સામે ફૂલગુલાબી ચિત્ર રજૂ કર્યું હતું. અમદાવાદમાં ટ્રમ્પના પ્રવાસમાર્ગ પરનાં ઝૂંપડાંને ઢાંકી દેવા માટે તેની આગળ દીવાલ ચણી દેવાઈ હતી.

પરંતુ જ્યોતિની તસવીરો તો મજબૂરી અને ગરીબીની કહાણી કહી રહી છે. અને ગરીબી અને મજબૂરી ગૌરવ લેવાની વાત છે ખરી? બીજી રીતે વિચારીએ તો, આપણી સરકાર દ્વારા કરવામાં આવેલો ખર્ચ તો માથે જ પડ્યો કહેવાય ને? જ્યોતિએ કેમ ગુરુગ્રામથી દિલ્લી સાઇકલસફર ખેડવી પડી, એની પાછળ ઘણાં કારણો હતાં. જ્યોતિના બીમાર પિતાને લૉક ડાઉનના કારણે યોગ્ય સારવાર નહોતી મળી રહી. રૂપિયાના અભાવે ભોજનની સમસ્યા પણ ઊભી થઈ. મકાનમાલિક ઘર ખાલી કરવા માટે દબાણ કરી રહ્યા હતા. મજબૂરીવશ જ્યોતિએ સાઇકલ પર વતન જવાનું નક્કી કર્યું.

આવી મજબૂરી ફક્ત જ્યોતિની જ નહીં, પગપાળા વતન જઈ રહેલા મોટા ભાગના શ્રમિકોની છે. જ્યોતિ તો એક ઉદાહરણ છે. સરકાર દ્વારા મોટા મોટા દાવા કરવામાં આવે છે. 20 લાખ કરોડનાં પૅકેજ જાહેર કરવામાં આવે છે ને જમીની હકીકત સાવ જુદી છે. પરંતુ આપણને પ્રશ્નો નથી થતા. આપણને દરેક વાતમાં સારું જોવાની ટેવ પડી ગઈ છે અથવા સારું બતાવવામાં આવે છે. એટલે આપણે મજબૂરીને પણ ગૌરવના અવસરમાં ફેરવી નાખીએ છીએ.

સૌજન્ય : “નિરીક્ષક” − ડિજિટલ આવૃત્તિ; 30 મે 2020