તંત્રના વિવિધ વિભાગો વચ્ચે સંકલનનો અભાવ કેવી રીતે ભણવાની તક છીનવી લે છે, એનાં કેટલાંક વરવાં ઉદાહરણો આપણે વારંવાર જોઈએ છીએ. ધોળકા તાલુકાના એક અંતરિયાળ ગામના નીરજે હાલ ધોરણ ૧૨મું પાસ કરીને અમદાવાદ શહેરની જાણીતી કૉલેજમાં પ્રવેશ લીધો છે. ઓનલાઇન એડમિશનનાં તમામ ચક્રવ્યૂહો પાર કરીને કૉલેજમાં પ્રવેશ તો લીધો, પણ સૌથી મોટો પ્રશ્ન એ છે કે રહેવાનું ક્યાં? આમ, તો જવાબ સરળ છે! અમદાવાદમાં તો ઘણી હૉસ્ટેલો છે, પી.જી.માં રહી શકાય … ઉપાયો તો ઘણા છે. અલબત્ત પી.જી.માં રહેવું ઘણું મોંઘું છે. બધાયને પોસાય નહીં. હવે વાત કરું, હોસ્ટેલ પ્રવેશની.
નીરજ થોડા દિવસ એના સંબંધીને ત્યાં રહ્યો. ગામનો નિર્દોષ છોકરો. શહેરની ગણતરીઓ એને ફાવે નહીં. સંબંધીને ત્યાં જમવામાં રોટલીઓ ગણતરી સાથે બને, જેની સાથે જાતને ગોઠવવાનું અશક્ય લાગે. સંબંધીના ત્યાં રહેવાનું કારણ એટલું કે હજુ હૉસ્ટેલની પ્રવેશ પ્રક્રિયા બાકી છે. નીરજે અમદાવાદની સમરસ હૉસ્ટેલમાં ફોર્મ ભર્યું છે. આજે ઑગસ્ટ મહિનો શરૂ થઈ ગયો છે. કૉલેજ જુલાઈથી ચાલુ છે. સમરસ હૉસ્ટેલના ફોર્મ પણ ઓનલાઈન જ ભરાય છે. એ પણ ઘણી અટપટી પ્રક્રિયા છે, જો કે એ તો કર્યા વગર છૂટકો જ ન હોવાથી કોઈ બીજો વિકલ્પ નથી. સમરસ હૉસ્ટેલના ફોર્મ ૩૧મી ઑગસ્ટ સુધી ભરી શકાશે. સીધો અર્થ એ થયો કે પ્રવેશની પ્રક્રિયા ૩૧મી ઓગસ્ટ પછી થશે. એટલે બીજા પંદર દિવસ સમજી લેવાના! ટૂંકમાં અડધો સપ્ટેમ્બર વીતી જશે તો, નીરજે સપ્ટેમ્બર સુધી ક્યાં રહેવાનું?
નીરજ મારી બહેનપણીનો નાનો ભાઈ છે. અમે થોડી પૂછપરછ કરવા, વિગતવાર ટાઈમટેબલ જાણવા સમરસ હૉસ્ટેલ ગયા. બહુ નવાઈ લાગશે, પણ અમે અંદર જઈ જ ના શક્યા. ચોકીદાર અંદર જવા જ ના દે. અમે બહુ શાંતિથી વાત કરી કે અંદર કોઈકને તો મળવા દો! પણ ના એટલે ના! એક જ જવાબ, ‘અંદર કોઈ છે જ નહીં’, ‘અંદર જવાની પરવાનગી જ નથી.’ કમસે કમ દરવાજાની અંદર ના જવા દેતા હોવ, તો કોઈ સૂચના તો લખવી જોઈએ કે નહીં! પણ ના એટલે ના! વિધાનસભા જેવો કડક પહેરો, છેવટે હતાશ થઈને અમે પાછા આવ્યા.
નીરજ તો ઘરે પાછો જતો રહ્યો છે. કારણ કે રોટલીની ગણતરી કરીને ખાવાની એને ટેવ નથી. એટલે સંબંધીને ત્યાં રહેવામાં આત્મસન્માન ઘસાય છે! બીજી કોઈ વ્યવસ્થા નથી. એટલે હવે સમરસનાં દ્વાર ખૂલે ત્યારે એ પાછો આવશે. કૉલેજોમાં હાજરીનો આગ્રહ હવે બહુ રહ્યો નથી. એટલે ચાલ્યું જાય છે.
પણ મને એક પ્રમાણિક સવાલ એ થાય કે હોસ્ટેલ પ્રવેશની પ્રક્રિયા, કૉલેજની પ્રવેશ પ્રક્રિયાને સમાંતર ના ચલાવી શકાય? અડધા સપ્ટેમ્બર સુધી નીરજ જેવા વિદ્યાર્થીઓ રહે ક્યાં? બીજી હૉસ્ટેલના પાછા નવા પ્રશ્નો છે. કૉલેજનાં એડમિશન થયાં હોય એ પહેલાં તો બીજી હૉસ્ટેલની ફોર્મ ભરવાની સમય મર્યાદા પૂરી થઈ જાય! અને કૉલેજના એડમિશન વગર હોસ્ટેલનું ફોર્મ ભરી ના શકાય.
તંત્રના ધ્યાને આ વાત અનેક વાર લાવવાનો પ્રયત્ન કર્યો છે. પણ સંકલનનો અભાવ ખાળવા કોઈ પગલાં નથી. ભલેને નીરજ જેવા હજારો નીરજો રઝળપાટ કર્યા કરે.
E-mail : vaghelarimmi@gmail.com
સૌજન્ય : “અભિદૃષ્ટિ”, અંક 117, વર્ષ – 11, અૉગસ્ટ 2017; પૃ. 24